Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη Μας

«Σοφία Σειράχ» ή «Σοφία Ίησού, υιού Σειράχ» Λέγεται ενα άπό τά θεόπνευστα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Το διδακτικώτατο δε αύτό και ελκυστικότατο βιβλίο έγραψεν ό Ιουδαίος κάτοικος της Ιερουσαλήμ Ίησούς υιός τού Σειράχ περί το 190 εως 180 π.Χ. και σε μίαν έποχήν πού ή Παλαιστίνη εϋρίσκετο κάτω άπό τήν έξουσίαν καί πολιτικήν διακυβέρνησιν των Πτολεμαίων, διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ό Ίησούς τού Σειράχ άνήκε στήν τάξιν των γραμματισμένων καί πλουσίων άλλά καί ευσεβών Ιουδαίων. Είχε μελετήσει τόν Μωσαϊκόν Νόμον καί τά άλλα θεόπνευστα βιβλία τής Παλαιάς Διαθήκης καθώς καί τήν έθνικήν παράδοσιν τού λαού του. Εταξείδευσεν έπίσης, σε ώριμην πιά ήλικίαν, σε διάφορες ξένες χώρες καί έγνώρισε τά ήθη καί έθιμα καί τόν τρόπον ζωής καί σκέψεως τών άνθρώπων πολλών χωρών. Από τήν έπικοινωνίαν του δε αυτήν με ειδωλολάτρες άνθρώπους όχι μόνον δεν έπηρεάσθηκε δυσμενώς άλλά τουναντίον άγάπησεν άκόμη περισσότερον τήν θείαν σοφίαν καί έξετίμησε βαθύτερα τίς θείες εύεργεσίες καί έπλημμύρισεν ή καρδιά του άπό άπέραντην εύγνωμοσύνην πρός τόν μόνον άληθινόν Θεόν τών πατέρων του.

Κατά τά τελευταία χρόνια της ζωης του ό σοφός καί έμπειρος «Σειραχίδης» έγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ιερουσαλήμ και άνοιξεν ίδικήν του σχολήν, διά να διδάσκη τους συμπατριώτες του την Αγία Γραφήν και νά τους ένισχύη στήν ήθικήν ζωήν. Κατά τήν περίοδον αυτήν έγραψε στήν έβραϊκήν γλώσσαν και το βιβλίο του, με σκοπον και πόθον νά προφύλαξη τους ανθρώπους του έθνους του απο τήν πλάνην τών ειδώλων και νά τους ένίσχυση στις θλίψεις, που έδοκίμαζαν και νά στηρίξη όλους, ιδιαίτερα δε τους νέους, στήν βίωσιν τών αληθειών του Νόμου του Θεου.
Το βιβλίο αυτο μετέφρασε στήν έλληνικήν γλώσσαν το 132 π.Χ. ό έγγονος του θεοπνεύστου συγγραφέως Ιησούς, που ευρίσκετο τότε με πολλούς άλλους Ιουδαίους στήν Αϊγυπτον. Ό μεταφραστής στον πρόλογόν του δίδει σημαντικές πληροφορίες τόσον διά τήν προσωπικότητα του παππου του όσον και διά τις συνθήκες, κάτω απο τις όποΤες ζουσαν τότε οι συμπατριώτες του στήν Αϊγυπτον, καθώς και διά τον άμεσον κίνδυνον νά αφομοιωθουν αυτοί μέ τους ειδωλολάτρες κατοίκους της. Υπογραμμίζει δέ ότι κατά το διάστημα τής μεταφράσεως αγρύπνησε καί έκουράσθηκε πολυ προς χάριν τών συμπατριωτών του τής διασποράς, που ήθελαν νά μελετουν τά ιερά βιβλία καί ήσαν πρόθυμοι νά συμμορφώνουν τήν ζωήν τους σύμφωνα μέ τον Νόμον του Κυρίου.
Παρ' όλον όμως που το βιβλίο του σοφου Σειράχ απευθύνετο προς ανθρώπους τής προχριστιανικής έποχής, είναι διδακτικώτατο καί διά τους Χριστιανούς. Διότι τά σοφά γνωμικά του καί τά έμπνευσμένα διδάγματα του γύρω απο ζητήματα τής πρακτικής ζωής ανταποκρίνονται σχεδον στο σύνολό τους στίς ανάγκες καί στίς διαθέσεις τής συνειδήσεως τών Χριστιανών.

Μερικά λοιπον απο τά διδάγματα τής Σοφίας Σειράχ έκρίναμε χρήσιμο καί ώφέλιμο νά μεταφέρουμε καί νά αναλύσουμε στο βιβλίο μας αυτο προς πνευματικήν οίκοδομήν τών αναγνωστών του.
...αποσπάσματα από το βιβλίο του επισκόπου π.Βαρνάβα : Διδάγματα απο την Σοφία Σειράχ...

Ή πηγή και το μεγαλείο τής σοφίας

«Πάσα σοφία παρά Κυρίου και μετ' αυτού εστίν είς τον αίώνα... Κύριος αύτός εκτισεν αύτήν και είδε καί έξηρίθμησεν αύτήν καί έξέχεεν αύτήν έπί πάντα τά εργα αύτού, μετά πάσης σαρκός κατά τήν δόσιν αύτού, καί έχορήγησεν αύτήν τοίς άναπώσιν αύτόν» (α', 1, 9-10).
Διακηρύσσει κατ' αρχήν ό σοφος Σειραχ ότι ή πηγή κάθε είδους σοφίας είναι ό Κύριος και Θεος και ότι σ' Αύτον ή σοφία είναι αιώνια, όπως αιώνιος είναι και ό ίδιος ό Θεός. Ό Κύριος ό ίδιος δημιούργησε τήν σοφία και τήν κατέχει και τήν έξερευνά σ' όλο τής το βάθος, αλλα και τήν χορηγεί σ' όλα του τα πλάσματα. Σύμφωνα δε με το μέτρο τής χάριτος του τήν βάζει μέσα σε κάθε ανθρωπον. Ιδιαίτερα όμως τήν χορηγεί στους ανθρώπους, που τον αγαπούν. Είναι δε ή σοφία του Θεου μεγάλη και ανεξερεύνητη στο ανθρώπινο λογικό. Δια τουτο και ό σοφος Σειραχ τονίζει:
«Άμμον θαλασσών καί σταγόνας ύετού καί ήμέρας αίώνος τίς έξαριθμήσει; ΰψος ούρανού καί πλάτος γής καί άβυσσον καί σοφία τίς έξιχνιάσει;... Ρίζα σοφίας τίνι άπεκαλύφθη; καί τά πανουργεύματα αύτής τίς εγνω;» (α', 2-3, 6).
Όσον λοιπον είναι δυνατόν στον ανθρωπον να μετρήση τους κόκκους τής αμμου τών θαλασσών ή τις σταγόνες τής βροχής ή τις ήμέρες τών αιώνων του παρελθόντος, ή όσον θα ήμπορουσαν ένας να έξιχνιάση το υψος του ούρανου ή το πλάτος τής γής ή τα βάθη τής αβύσσου, αλλο τόσον θα ήτο δυνατόν σε κάποιον να μετρήση τήν σοφία του Θεου σ' όλην της τήν έκτασιν. Και όπως κανένας δέν θα ευρη ποτέ τήν αρχήν του Θεου, αφου είναι αναρχος, έτσι και κανένας δέν θα ανακαλύψη τήν ρίζαν τής θείας σοφίας μέ βάσιν τήν όποίαν έκαταρτίσθησαν και έπραγματοποιήθησαν τα σχέδια τής δημιουργίας του κόσμου.

Σοφία και θεοσέβεια

Παρ' όλον όμως που ή θεία σοφία είναι ανεξιχνίαστη, είναι δυνατον να κατακτηθή και απο τους ανθρώπους. Διότι αύτή έχει και πρακτικήν αξίαν και έννοιαν. Και χαρακτηρίζει τήν συμπεριφοραν και τήν νοοτροπίαν τών θεοφοβούμενων και δικαίων ανθρώπων. Γράφει δέ σχετικα ό σοφος Σειράχ:
«Αρχή σοφίας φοβείσθαι τόν Κύριον... Πλησμονή σοφίας φοβείσθαι τόν Κύριον... Στέφανος σοφίας φόβος Κυρίου... Ρίζα σοφίας φοβείσθαι τόν Κύριον». (α, 14,16,18, 20). «Ό φοβούμενος Κύριον ποιήσει αύτό, καί ό έγκρατής του νόμου καταλήψεται αύτήν καί ύπαντήσεται αύτή ώς μήτηρ καί ώς γυνή παρθενίας προσδέξεται αύτόν... Ού μή καταλήψονται αύτήν άνθρωποι άσύνετοι, καί άνδρες άμαρτωλοί ού μή ιδωσιν αύτήν μακρόν εστιν ύπερηφανίας, καί άνδρες ψεύσται ού μή μνησθήσονται αύτής» (ιε', 1-2, 7-8).
Αρχίζει δηλαδή ένας να γίνεται σοφος απο τήν ώραν που τρέφει μέσα του φόβον και σεβασμον προς τον Κύριον. Όσην δέ περισσότερην εύλάβεια έχει κάποιος προς τον Κύριον, τόσον και πιο σοφος αποδεικνύεται. Και όλοκληρωμένη και τέλεια σοφία είναι ή θεοσέβεια. Πραγματικά, ρίζα και αρχή τής σοφίας είναι ή εύλάβεια και ό φόβος προς τον Κύριον. Δια τουτο και όποιος στήν πραγματικότητα φοβείται τον Κύριον, θα κάμνη αυτό, που ή σοφία τοϋ ύποδεικνύει. Όποιος δε μελετ^ και γνωρίζει καλα τον νόμον τοϋ Θεού, θα καταλάβη και θα κάμη κτήμα τοϋ την σοφία. Αύτη δε θα τον προϋπαντήσει και θα τον ύποδεχθη, κατα τον τρόπον πού ή μητέρα ύποδέχεται το παιδί της και ή νεαρη σύζυγος ύποδέχεται τον άγαπημένον της σύζυγον. Ένφ όμως οι θεοσεβείς κατακτούν την σοφία, οι άσεβες είναι άνίκανοι να την κατακτήσουν και να την άπολαύσουν. Και οί αμαρτωλοί οϋτε να την άτενίσουν θα ημπορέσουν. Και οί ύπερήφανοι θα μείνουν μακριά της. Και οί άνθρωποι τοϋ ψεύδους οϋτε καν θα την ένθυμηθοϋν.
Μόνον οί ευσεβείς λοιπον και μόνον όσοι μελετούν και έμβαθύνουν και έφαρμόζουν τα διδάγματα και παραγγέλματα τοϋ θείου νόμου είναι σε θέσιν να έκτιμήσουν την άξίαν της θείας σοφίας και να γίνουν κατα Θεον σοφοί.


...συνεχίζεται...

Οι καρποί της σοφίας

Ποιο όμως είναι το κέρδος και οι πρακτικές ωφέλειες, πού έχουν όσοι κατακτούν την θείον σοφία; στο ερώτημα αυτό ό σοφός Σειρά απαντά ως άκολούθως:
«Μεθύσκει αυτούς άπό των καρπών αυτής» (α', 16). «Ή σοφία υίούς αυτής άνύψωσε και έπιλαμβάνεται τών ζητούντων αυτήν. Ό άγαπών αυτήν άγαπα ζωήν, και οί όρθρίζοντες προς αυτήν έμπλησθήσονται ευφροσύνης. Ό κρατών αυτής κληρονομήσει δόξαν, και ού είσπορεύεται, ευλογήσει Κύριος. Οί λατρεύοντες αυτή λειτουργήσουσιν άγίω, και τούς άγαπώντας αυτήν άγαπα ό Κύριος. Ό υπακούων αυτής κρίνει έθνη, και ό προσεχών αυτή κατασκηνώσει πεποιθώς. Έάν έμπιστεύση, κατακληρονομήσει αυτήν, και έν κατασχέσει έσονται αίγενεαί αυτού» (ιδ', 11-16). «Ψωμιεί αύτόν άρτον συνέσεως και ύδωρ σοφίας ποτίσει αύτόν. Στηριχθήσεται έπ' αύτήν και ού μή κλιθή, και έπ' αυτής έφεξα και ού μή καταισχυνθή• και ύψώσει αυτόν παρά τούς πλησίον αυτού και έν μέσω έκκλησίας άνοίξει στόμα αυτού. Ευφροσύνην και στέφανον άγαλλιάματος και όνομα αίώνιον κατακληρονομήσει» (ιε', 3-6). «Τω φοβουμένω τον Κύριον εύ έσται έπ' έσχάτων, και έν ήμέρα τελεστής αυτού ευρήσειχάριν» (α', 13).

Χορταίνουν οι ευσεβείς με το παραπάνω από τούς γλυκείς καρπούς, πού τούς χαρίζει ή θεία σοφία. Και όσοι την αποκτούν ευφραίνονται πνευματικά. Διότι ή σοφία, σαν φιλόστοργη μητέρα και τροφός και παιδαγωγός, ανυψώνει και δοξάζει τα παιδιά της. Και φροντίζει δι' εκείνους, πού ζητούν να την κατακτήσουν. Όσοι αγαπούν την σοφία, στην πραγματικότητα αγαπούν την ειρηνική και ευτυχισμένη ζωή. Και όσοι σηκώνονται πολύ πρωί, δια να μελετούν και να εμβαθύνουν στα νοήματά της, αυτοί θα γεμίζουν από χαρά. Όσοι δε κατέχουν την σοφία τού Θεού και ζουν σύμφωνα με τις εντολές της, αυτοί θα κληρονομήσουν και την πραγματική δόξα. Διότι σ' όποιον εισέλθη η σοφία, σ' αυτόν ό Κύριος χαρίζει και την ευλογία του. Όσοι υπηρετούν την σοφία, αυτοί και προσφέρουν στον άγιο Θεό λατρεία ευάρεστη. και όσοι αγαπούν την θεία σοφία, θα αγαπηθούν και από τον Κύριο. Έτσι ή σοφία γίνεται ό συνδετικός κρίκος μεταξύ των ευσεβών και τού Κυρίου. Αλλά και ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους, όποιος εμπνέεται από την σοφία τού Θεού, αναδεικνύεται επιφανής και ικανός να κατευθύνει άλλους. Και όποιος προσέχει στα παραγγέλματα της θείας σοφίας, αυτός θα κατοικεί ήσυχος και ασφαλισμένος στο σπίτι του και δεν θα αισθάνεται κανένα φόβο. Όποιος δε εμπιστεύεται τον εαυτόν του στην σοφία, και ό ίδιος θα κληρονομήσει τα δώρα της, άλλα και τούς απογόνους του θα βοηθήσει να γίνουν μέτοχοι σ' αυτά.
Ακόμη ή θεία σοφία χορταίνει τον κάτοχο της με τα πνευματικά της δώρα. Τού χαρίζει, σαν πνευματικό άρτο, την σύνεση και, σαν πνευματικό ποτό, την θεογνωσία. Έτσι ό κάθε θεοσεβής θα στηρίζεται πάνω στην σοφία και δεν θα κλονισθεί ποτέ. Θα προσκολληθεί σ' αυτήν και έτσι ποτέ δεν θα έντροπιασθή, αφού δεν θα παρασυρθεί σε ατοπήματα και αμαρτήματα. Η σοφία, τον θεοσεβή άνθρωπο θα τον αναδείξει ανάμεσα στους ανθρώπους του περιβάλλοντός του και θα τον βοηθά να άνοίγη το στόμα του με θάρρος και να διδάσκη τα όρθα άνάμεσα σε συνάξεις του λαού του.
Τονίζει ιδιαίτερα ο σοφός Σειράχ οτι η έσωτερική ευφροσύνη και η ολοκληρωμένη δόξα και η τιμή και η καλή φήμη θα συνοδεύουν αιώνια τον θεοφοβούμενο άνθρωπο. Διότι αατός όχι μόνον στις ήσυχες ήμέρες της ζωής του θα νοιώθει εύτυχισμένος, αλλά και θα έξασφαλίσει καλά και άνεπαίσχυντα τέλη της έπίγειας ζωής του. Τό σπουδαιότερο δέ, κατά την ήμέρα του θανάτου του, θα εύρει χάριν ένώπιον του Θεού και θα λάβει σαν κληρονομίαν την αίώνια ευτυχίαν της Βασιλείας των Ουρανών.

Προσπάθεια άπό τήν νεανική ήλικία

Διά την κατάκτηση της θείας σοφίας χρειάζονται προσπάθειες παρατεταμένες και κόποι πολλοί. Κατά τον σοφόν Σοφός Σειράχ, οι προσπάθειες διά την απόκτηση της σοφίας πρέπει να αρχίζουν από την νεανική ηλικία και να συνεχίζονται μέχρι τέλους της ζωής κάθε άνθρωπου. Διά τούτο και συμβουλεύει:
«Τέκνον, έκ νεότητάς σου έπίλεξαι παιδείαν, και έως πολιών εύρήσεις σοφία. Ώς ό άροτριών και ό σπείρων πρόσελθε αύτη και άνάμενε τους άγαθούς καρπούς αύτής• έν γαρ τή έργασία αύτής ολίγον κοπιάσεις και ταχύ φάγεσαι γεννημάτων αύτής... 'ν πάση ψυχή σου πρόσελθε αύτή και έν όλη δυνάμει σου συντήρησον τας όδούς αύτής. Έξίχνευσον και ζήτησον και γνωσθήσεται σοί, και έγκρατής γενόμενος μή άφής αύτήν έπ έσχάτων γαρ εύρήσεις την άνάπαυσιν αύτής, και στραφήσεται σοί εις εύφροσύνην» (στ', 18-19• 26-28)

Παιδί μου, δηλαδή, από την νεαρή σου ήλικία διάλεξε την καλή διαπαιδαγώγηση και έτσι μέχρις ότου ασπρίσουν οι τρίχες της κεφαλής σου θα επιτύχεις την αληθινή σοφία.
Όπως κοπιάζει εκείνος πού οργώνει και σπέρνει, έτσι και εσύ πλησίασε την σοφία με την απόφαση να κουραστείς και περίμενε στον κατάλληλο χρόνο τούς καλούς της καρπούς. Διότι πρέπει πρώτα να κοπιάσεις ολίγον, διά να απόλαυσης γρήγορα τούς καρπούς της. Πλησίασε λοιπόν μ' όλη σου την καρδιά την σοφία και μ' όλες σου τις δυνάμεις βάδισε τούς δρόμους της. Ακολούθησε τα ίχνη της. Αναζήτησε την και θα την ευρείς. Και όταν πια θα την κατακτήσεις, μή την άφήσεις ποτέ. Διότι στό τέλος των προσπαθειών σου θα εύρης σ' αυτήν άνάπαυσιν. Και τότε αυτή θα μεταβληθεί σε άφορμή χαράς και αγαλλιάσεώς σου.
Στόν καθένα λοιπόν και από μας ό σοφός Σοφός Σειράχ θα υπεδείκνυε ότι, αν πραγματικά θέλουμε νά γίνουμε άνθρωποι συνετοί και φρόνιμοι, πρέπει πρώτα νά εφαρμόσουμε τις θείες έντολές. Και τότε ό Κύριος, τονίζει, θα μας χαρίση την ίδικήν του σοφία.
«Έπεθύμησας σοφία; διατήρησον έντολάς, και Κύριος χορηγήσει σοι αύτήν» (α', 26).

Όλοι δοκιμάζονται σκληρά

«Ασχολία μεγάλη έκτισται παντί άνθρώπω και ζυγός βαρύς έπί υίούς Αδάμ άφ' ημέρας εξόδου έκ γαστρός μητρός αύτών έως ημέρας έπιστροφής είς μητέρα πάντων... Από καθήμενου έπί θρόνου έν δόξη και έως τεταπεινωμένου έν γη και σποδώ, άπό φορούντος ύάκινθον και στέφανον και έως περιβαλλόμενου ώμόλινον... 'Ολίγον, ώς ούδέν έν άνάπαυσα, και άπ έκείνου έν ΰπνοις ώς έν ημέρα σκοπιάς τεθορυβημένος έν δράσει καρδίας αύτού, ώς έκπεφευγώς από προσώπου πολέμου» (μ', 1, 3, 6).

Σ' όλους δηλαδή τούς ανθρώπους, κατά παραχώρησιν Θεού, επεβλήθησαν πολυάριθμες στενοχώριες και μέριμνες. Και πάνω σ' όλους τούς απογόνους του Αδάμ επιβάλλεται βαρύ φορτίο θλίψεων, από την ημέρα πού θα γεννηθούν μέχρι και την ημέρα πού θα αποθάνουν και θα επιστρέψουν στην κοινήν μητέρα όλων μας γη. Συμβαίνει δε αυτό σ' όλους γενικά τούς ανθρώπους, από τούς πιο τρανούς, που κάθονται πάνω σε ένδοξο θρόνο, μέχρι και τούς πιο άσημους, που κάθονται πάνω σε χώμα και στάκτην. Από τούς άρχοντες που φορούν πολύτιμο και κόκκινο ένδυμα και φέρουν στεφάνι στην κεφαλήν τους, μέχρι και τούς πιο πτωχούς, που περιβάλλονται με χονδροκαμωμένα λινά υφάσματα. Είναι δε τόσες οι σκοτούρες κάθε άνθρωπου, ώστε να είναι αναπαυμένος ολίγον, μάλλον δε να μη αναπαύεται καθόλου. Ακόμη και κατά τον ύπνο του ό άνθρωπος πολιορκείται από μέριμνες και μοιάζει με τον φρουρό, που στέκεται πάνω σε φυλάκιο και περιστοιχίζεται από εχθρούς. Αναστατώνεται δε τόσον από τις φαντασιώσεις της διανοίας του, ώστε να αισθάνεται σαν εκείνον, που έχει διασωθεί από τον πόλεμο.

Αφορμές θλίψεων

Ποικίλες και πολλές είναι και οι αφορμές, που προκαλούν σ' όλους τους ανθρώπους τόσες σκληρές δοκιμασίες. Μερικές μνημονεύει και ο σοφός Σειράχ. Και γράφει:
«Τούς διαλογισμούς αυτών και φόβον καρδίας, επίνοια προσδοκίας, ημέρα τελευτής... Θυμός και ζήλος και ταραχή και σάλος και φόβος θανάτου και μηνίασμα και έρις... Θάνατος και αίμα και έρις και ρομφαία, έπαγωγοί, λιμός και σύντριμμα και μάστιξ έπί τούς άνόμους έκτίσθη ταύτα πάντα» (μ', 2, 5, 9-10).
Τονίζει ο θεόπνευστος συγγραφεύς, εκείνο που αναστατώνει τις σκέψεις και εκφοβίζει τις καρδιές των ανθρώπων είναι η ανάμνηση και η αγωνιώδης προσμονή της ημέρας τού θανάτου τους. Παράλληλα όμως ο κάθε άνθρωπος ταλαιπωρείται και από τα πάθη της ψυχής του, όπως είναι η οργή, ή ζηλοτυπία, η ταραχή, η αναστάτωση, ο φόβος του θανάτου, η δυσαρέσκεια και οι έριδες. Οι δυσάρεστες δε αυτές καταστάσεις, οι θάνατοι δηλαδή και οι φόνοι και οι διχόνοιες και οι σφαγές και οι θεομηνίες και οι πείνες και οι καταστροφές και οι άλλες συμφορές, όλα αυτά έχουν αρχική τους αιτία την αμαρτία. Δίδονται δε προς τιμωρία μεν των αμαρτωλών αλλά και διά τον πνευματικόν καταρτισμό των δικαίων και ενάρετων ανθρώπων.

«Τίμα ίατρον προς τάς χρείας αυτού τιμαίς αύτού. και γαρ αύτον έκτισε Κύριος, παρά γαρ Υψίστου έστίν ιασις... Κύριος έκτισεν έκ γής φάρμακα, και άνήρ φρόνιμος ού προσοχθιεί αύτοίς... Τέκνον, έν άρρωστήματί σου μή παράβλεπε, άλλ' εύξαι Κυρίω, και αύτος ίάσεταί σε…. καὶ ἰατρῷ δὸς τόπον, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος, καὶ μὴ ἀποστήτω σου, καὶ γὰρ αὐτοῦ χρεία.» (λη', 1,2,4, 9,12).

Τονίζει λοιπόν ο συνετός σοφός Σειράχ ότι έχουμε την ανάγκη των γιατρών και πρέπει να τους τιμούμε. Διότι ο Θεός έδωσε και την ιατρική επιστήμη. Διότι και η θεραπεία, που δίδεται διά του ιατρού, προέρχεται από τον Ύψιστο. Ο Θεός έλαβε πρόνοια να φυτρώνουν στην γη βότανα, από τα οποία βγαίνουν τα διάφορα φάρμακα.Ο δε φρόνιμος άνθρωπος δεν τα αποστρέφεται.
Και εσύ λοιπόν, παιδί μου, όταν αρρωστήσεις, μη αδιαφορήσεις στις συμβουλές του ιατρού. Μη παραμέλησης όμως να παρακάλεσης και τον Κύριο να σου χαρίσει την θεραπεία. Διότι Αυτός έχει την δύναμιν να σε θεραπεύσει. Οι αρρώστιες όμως, εκτός από την ταλαιπωρία, προκαλούν στον ανθρώπινο οργανισμό και την φθορά, τελικά δε και τον θάνατον. Διότι:
«Πάσα σάρξ ώς ίμάτιον παλαιούται... Ώς φύλλον θάλλον έπί όρου δασέος, τα μεν καταβάλλει, άλλα δε φύει, ούτως γενεά σαρκος και αίματος, ή μεν τελευτα έτέρα δε γεννάται» (ιδ', 17,18).
Παρομοιάζει δηλαδή ο σοφός Σειράχ τον κάθε ανθρώπινο οργανισμό με φόρεμα, που παλαιώνει και φθείρεται. Αλλά, και με το πλούσιο φύλλωμα των δένδρων του δάσους. Όπως συμβαίνει με τα φύλλα των δένδρων, που άλλα μεν πέφτουν άλλα δε βλαστάνουν, έτσι συμβαίνει και με τις γενεές των ανθρώπων, που άλλοι απ' αυτούς πεθαίνουν και άλλοι γεννούνται.

Καταφυγή προς τον Κύριο

«Τέκνον, εί προσέρχη δουλεύειν Κυρίω Θεώ, έτοίμασον την ψυχήν σου είς πειρασμόν. Ευθυνον την καρδίαν σου και καρτέρησον και μη σπεύσης έν καιρώ έπαγωγής• κολλήθητι αύτώ και μη άαοστης, ίνα αύξηθής έπ' έσχάτων σου. Παν δ έαν έπαχθή σοι δέξαι και έν άλλάγμασι ταπεινώσεώς σου μακροθύμησον δτι έν πυρί δοκιμάζεται χρυσός και άνθρωποι δεκτοί έν καμίνω ταπεινώσεως. Πίστευσον αύτώ και άντιλήψεταί σου• ευθυνον τας οδούς σου και έλπισον έπ' αύτόν» (β', 1 -6).
Παιδί μου, λέγει ό Σειράχ προς κάθε θεοφοβούμενο άνθρωπον, αν πραγματικά θέλης να εύαρεστήσης στον Κύριο και να έργάζεσαι τό θέλημά του, τότε να προετοιμάζης τον έαυτόν σου διά τούς πειρασμούς, πού όπωσδήποτε θα σε εύρουν.
Τονίζει έπομένως ότι ιδιαίτερα ή ζωή της άρετής είναι συνδυασμένη μέ πολλές δυσκολίες και πειρασμούς. Και ή πορεία τού εύσεβούς άνθρωπου είναι δρόμος, μάλλον μονοπάτι άνηφορικό και δύσβατο και κουραστικό.
Άν δε κάποιος άρχίση τον δρόμον αύτόν άπροετοίμαστος ψυχικά, διατρέχει τον κίνδυνον να άποκάμη και να άκολουθήση τον εύκολον δρόμον τού κακού και την πλατειάν λεωφόρον της άμαρτίας, πού όδηγεί όμως στην άπώλειαν και την πνευματικήν καταστροφήν.
Ετοίμασε λοιπόν τον εαυτόν σου και άγνισε την καρδιάν σου, προτρέπει στην συνέχειαν κάθε άνθρωπον ο συνετός και έμπειρος Σειράχ.
Έτσι θα μείνης πιστός στον Κύριο και δεν θα άπομακρυνθής άπ' Αύτόν στις σκληρές ώρες των δοκιμασιών σου.
Μείνε διά πάντα προσκολλημένος και στενά ένωμένος μέ τον Κύριο και μη άπομακρυνθής από κοντά του, διά να διασωθής από τον κίνδυνον της άπογνώσεως και να γίνης στην συνέχειαν μεγάλος και σταθερός στην πίστιν και άξιος της θείας άγάπης.
Δέξου με ύπομονήν κάθε πειρασμόν και κάθε θλίψιν, πού θα σε εύρουν. Και άν οι δύσκολες περιστάσεις της ζωής σου πληθύνουν, δείξε περισσότερην σταθερότητα και καρτερίαν και χαρούμενην διάθεσιν, διά να βγής πνευματικά κερδισμένος.
Διότι, όπως με την φωτιάν καθαρίζεται και γίνεται λαμπρότερος ό χρυσός, έτσι και μέσα στό καμίνι των θλίψεων οι ψυχές των άλοδιαθέτων ανθρώπων καθαρίζονται από την σκουριάν της άμαρτίας και γίνονται δεκτές από τον Κύριο. Και εσύ λοιπόν έμπιστεύσου τον έαυτόν σου στον Κύριο και να είσαι βέβαιος ότι Αυτός θα σε προστατεύση. Φρόντισε να βαδίζης πάντοτε τον εύθύν δρόμον της άρετής και στηρίξου με βεβαιότητα και έλπίδα στην βοήθειαν τού Κυρίου.

Με ύπομονή και έλπίδα

Τό γεγονός ότι σε μερικές περιπτώσεις και κάποιοι εύσεβείς και δίκαιοι θλίβονται και ύποφέρουν παρατεταμένα δεν άνατρέπει την γενικήν άρχήν ότι αύτοί ζούν κάτω από τό προστατευτικό βλέμμα τού Κυρίου.
Συγκινητικές δε είναι οι άκόλουθες διαβεβαιώσεις και προτροπές τού Σειράχ προς όσους θεοφοβούμενους καταπονούνται και ύποφέρουν:
«Οι φοβούμενοι τον Κύριο άναμείνατε τό έλεος αύτού και μη έκκλίνητε ίνα μη πέσητε. Οι φοβούμενοι Κύριο πιστεύσατε αύτφ, και ού μη πταίση ό μισθός ύμών. Οι φοβούμενοι Κύριο έλπίσατε είς άγαθά και εύφροσύνην αιώνος και έλέους. Έμβλέψατε είς άρχαίας γενεάς και ίδετε. τίς ένεπίστευσε Κυρίω και κατησχύνθη; ή τίς ένέμεινε τφ φόβψ αύτού και έγκατελείφθη; ή τίς έπεκαλέσατο αύτόν, και ύπερείδεν αύτόν;» (β' 7-10).

Τρεις φορές ο σοφός Σειράχ απευθύνεται προς τούς θλιμμένους εύσεβείς, διά να άνορθώση μέσα τούς την έλπίδα στον Κύριο. Και τούς λέγει: Μη άπομακρυνθητε άπο τον Κύριο, όσον σκληρά και άν δοκιμάζεσθε, διά να μη πέσετε και να μη καταστραφείτε. Εμπιστευθείτε στις ώρες των πειρασμών τούς εαυτούς σας στον Κύριο, διά να μη χάσετε την αμοιβήν της υπομονής σας. Διατηρήσατε μέσα σας άσβεστην την έλπίδα, ότι θά άπολαύσετε κάποτε τα άγαθά και την αίώνιαν εύφροσύνην και το άμετρο έλεός του.

Προκειμένου δε ό σοφος Σειράχ να μάς στηρίξη άκόμη περισσότερον στην πατρικην πρόνοιαν, πού ό Κύριος και Θεός μας δείχνει προς τούς εύσεβείς, μάς καλεί να μελετήσουμε το παρελθόν και την ίστορίαν των πρίν άπο μάς πιστών. Και τότε, λέγει, θά διαπιστώσετε μαζί μου ότι κανένας, άπ' όσους κατέφυγαν και έμπιστεύθησαν τον έαυτόν τους στον Κύριο, δεν έντροπιάσθηκεν, ούτε και έγκαταλείφθηκεν άπ' Αύτόν.
Είναι λοιπον προνομιούχοι οι πιστοί. Διότι αύτοί ποτέ δεν θά κινδυνεύσουν να καταποντισθούν μέσα στο πέλαγος των πειρασμών της ζωης. Αντίθετα είναι δυστυχισμένοι όσοι χωρίς την άγκυραν της έλπίδας και το στήριγμα της ύπομονης ταξιδεύουν στον κόσμον αύτόν. Αύτο τονίζει και ό Σειράχ, όταν γράφη:

«Ούαί καρδίαις δειλαίς και χερσί παρειμέναις και άμαρτωλώ έπιβαίνοντι έπί δυο τρίβους. Ούαί καρδία παρειμένη δτι ού πιστεύει• διά τούτο ού σκεπασθήσεται. Ούαί ύμίν τοις άπολωλεκόσι την ύπομονήν και τί ποιήσετε δταν έπισκέπτηται ό Κύριος;» (β', 12-14).

Αλλοίμονο δηλαδη στους άνθρώπους έκείνους, που η καρδιά τούς δειλιά και τα χέρια τούς παραλύουν στις δυσκολίες. Αλλοίμονον ιδιαίτερα στον αμαρτωλό, που αντί να μετανοήση και να επιστρέψη στον Θεόν, προσπαθεί να συνδυάση τον δρόμον τού Θεού μέ τον δρόμον του πονηρού. Αλλοίμονον στις καρδιές, που από έλλειψιν έμπιστοσύνης προς τον Θεον παραλύουν και άτονούν. Τέτοιες καρδιές στις δύσκολες ώρες των πειρασμών δεν θά εύρεθούν κάτω άπο την σκέπην τού Θεού. Αλλοίμονον σ' όλους έσάς, πού έχετε χάσει την ύπομονήν σας. Αλήθεια, τί θά κάμετε σε περίπτωσιν, πού ό Θεος θά έπιτρέψη να σάς εύρουν περισσότερες θλίψεις;
Αλοίμονον λοιπον και σε μάς, άν χάσουμε την ύπομονήν μας και αν αφήσουμε να σβήση μέσα στις καρδιές μας η φλόγα της πίστεως προς τον Θεον και η έλπίδα στην ίδικην τού βοήθειαν. Θά γίνη τότε η έπί γης πορεία μας άχαρις και κουραστική. Ας έφαρμόσουμε λοιπον τού σοφού Σειράχ την προτροπήν:
«Έμπεσούμεθα εις χείρας Κυρίου και ούκ εις χείρας άνθώπων ώς γάρ ή μεγαλωσύνη αύτού, ούτως και το έλεος αύτού» (β', 18).
Διά να βγούμε δηλαδη νικητές στούς πειρασμούς της ζωης, ας παραδώσουμε τους εαυτούς μας όχι σε αδύνατα ανθρώπινα χέρια, αλλά στου Κυρίου μας τα παντοδύναμα και ευεργετικά χέρια. Και να είμεθα βέβαιοι ότι οι έλπίδες μας δεν θά διαψευσθούν. Διότι ό Κύριος είναι μεν μεγάλος και άνυπέρβλητός σε δόξα, είναι όμως και πολυέλεος και καταδέχεται και να άσχολείται μαζί μας και να μάς στηρίζη στις δοκιμασίες μας.

Μπροστά στον θάνατον

Μέ θάρρος όμως καλούνται οι πιστοί να άντιμετωπίζουν και τον σκληρον θάνατον.
«Μη εύλαβού κρίμα θανάτου, μνήσθητι προτέρων σου και έσχάτων τούτο το κρίμα παρά Κυρίου πάση σαρκί, και τί άπαναίνη έν ευδοκία Υψίστου; είτε δέκα είτε έκατόν είτε χίλια έτη, ούκ έστιν έν Άδου έλεγμός ζωής» (μα', 3-4).
Αύτην την σοφην συμβουλην δίδει ό Σειράχ προς όλους γενικά τούς άνθρώπους. Ώ άνθρωποι,
λέγει, μη φοβηθήτε την ώραν τού θανάτου σας. Εθνυμηθήτε έκείνους, πού έζησαν πριν άπο σάς και όσους θά ζήσουν μετά άπο σάς. Έτσι θά κατανοήσετε καλύτερα ότι ό θάνατος είναι άπόφασις τού Κυρίου δι' όλους τούς άνθρώπους και ότι κανένας δεν πρέπει να άνθίσταται στήν άπόφασιν αύτήν τού Υψίστου. Εξ άλλου είτε δέκα, είτε έκατόν, είτε χίλια χρόνια ζήση κάποιος, στήν μετά θάνατον ζωήν και στήν αιωνιότητα δεν έχει καμμιάν σημασίαν.
Δεν άγνοε! βέβαια ό Σειράχ ότι γενικά και ή μνήμη άκόμη τού θανάτου είναι ικανή να άναστατώση και ένα άνθρωπον, πού ζή ειρηνικά και άμέριμνα και άπολαμβάνει τα άγαθά του και προοδεύει σ' όλα και είναι άκόμη ύγιέστατος και τρώγει άπ' όλα. Διά τούτο και γράφει:
«Ώ θάνατε, ώς πικρόν σου το μνημόσυνον εστίν άνθρώπω είρηνεύοντι έν τοις ύπάρχουσιν αυτού, άνδρί άπερισπάστω και εύδουμένω έν πάσι και ετι ίσχύοντι έπιδέξασθαι τροφήν» (μα' 1).
Αναφέρεται όμως ό έμπειρος συγγραφεύς και σε περιπτώσεις, πού ή μνήμη τού θανάτου όχι μόνον δεν ένοχλε!, άλλά μάλλον παρηγορε! κάποιους άνθρώπους. Καί σημειώνει:
«Ώ θάνατε, καλόν σου το κρίμα έστίν άνθρώπω έπιδεομένω καί έλασσουμένω ίσχύι, έσχατογήρω καί περισπωμένω περί πάντων καί άπειθούντι καί άπολωλεκότι ύπομονήν» (μα', 2). «Κρείσσων θάνατος ύπέρ ζωήν πικράν καί άνάπαυσις αίώνος ή άρρώστημα εμμονον» (λ', 17).
Δηλαδή. Ώ θάνατε, θεωρε!σαι καλος καί εύχάριστος σ' όσους βασανίζονται άπο άνυπόφορην φτώχειαν ή βαρειάν καί άνίατην άσθένειαν καί σ' όσους έφθασαν σέ βαθειά γεράματα ή σ' όσους άβοήθητοι καί μόνοι καί φορτωμένοι μέ πολλές φροντίδες καί μέριμνες δέν άντέχουν άλλο καί έχασαν τήν ύπομονήν τους. Όλοι αύτοί βλέπουν τον θάνατον σάν κάτι το καλύτερον άπο μίαν πικρήν ζωήν. Καί προτιμούν δικαιολογημένα, άντί μιάς ζωής συνδυασμένης μέ έπίμονην καί άθεράπευτην σωματικήν άσθένειαν, τήν αίώνιαν άνάπαυσιν, πού διά τού θανάτου τους θά άπολαύσουν οί δίκαιοι.
Τέλος ό Σειράχ άναφέρεται καί στήν λύπην πού δικαιολογημένα δοκιμάζουν οί άνθρωποι όταν χάσουν άγαπημένα τούς πρόσωπα. Καί συμβουλεύει ώς έξής τον κάθε πιστόν:
«Παρακλήθητι λύπης ένεκα... Μή δώς είς λύπην τήν καρδίαν σου, άπόστησον αύτήν μνησθείς τα εσχατα• μή έπιλάθη, ού γαρ εστιν έπάνοδος, καί τούτον ούκ ώφελήσεις καί σεαυτον κακώσεις*(λη', 17, 20-21).
Παρηγορήσου, τού λέγει, καί θέσε τέρμα στίς έκδηλώσεις τής λύπης σου. Διά κανένα λόγον μή άφήσης νά κυρίευση τήν καρδιάν σου ή κατάθλιψις. Απομάκρυνε τήν ύπερβολικήν λύπην άπο τήν ψυχήν σου. Διά νά βοηθηθής δέ, λάβε ύπ' όψιν σου ότι καί σύ θά άποθάνης κάποτε καί θά μεταβής έκε!, όπου έπήγεν ό νεκρός σου. Επίσης μή λησμονής ότι, όσον καί άν κλαύσης, δέν θά τον έπαναφέρης στον κόσμον τών ζωντανών. Μέ τήν ύπερβολικήν σου θλ!ψιν έκε!νον μέν σέ τίποτε δέν θά τον ώφελήσης, άντίθετα όμως τον έαυτόν σου θά τον βλάψης.