Ἡ ἀποστολή τοῦ Ἡσαΐου (8,11-20)
(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)
Στήν ἐδῶ περικοπή μας ὁ Θεός ξεχωρίζει τίς δύο παρατάξεις:
Τοῦ προφήτου μέ τούς πιστούς, πού ἀκολουθοῦσαν τήν θεοκρατική γραμμή (πίστη, δηλαδή, στόν Γιαχβέ καί ὄχι συμμαχία μέ τούς Ἀσσυρίους), καί τῶν ἀρχόντων μέ τόν πολύ λαό, πού ἀκολουθοῦσαν τήν φιλοασσυριακή πολιτική. Αὐτοί μάλιστα καλοῦσαν ὡς «σκληρή» τήν γραμμή τοῦ προφήτου καί τῶν ὀπαδῶν του, νά μήν καλέσουν ὡς σύμμαχο βοήθεια τούς Ἀσσυρίους σ᾽ αὐτή τήν δύσκολη περίσταση πού ὅλοι ἦταν περίτρομοι (στίχ. 12). Ἤ, κατά τό Ἑβρ. κείμενο, καλοῦσαν τόν προφήτη καί τούς ὀπαδούς του «συνωμότας» (στίχ. 12).
Ὁ Κύριος συνιστᾶ στούς ἰδικούς Του νά μή φοβοῦνται τούς φόβους τοῦ λαοῦ τῆς ἀντιθέτου παρατάξεως, ἀλλά νά ἔχουν σταθερή πίστη σ᾽ Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος θά τούς γίνει βράχος σωτηρίας, ἐνῶ γιά τούς ἄλλους, τούς ἀντιθέτους, θά γίνει βράχος στόν ὁποῖο θά συντριβοῦν (βλ. στίχ. 14 καί Λουκ. 2,34. Α´ Πέτρ. 2, 8). Πραγματικά, πολλοί ἀπό αὐτούς θά καταστραφοῦν (στίχ. 15).
Ἀπογοητευμένος τώρα ὁ Προφήτης ἀπό τήν στάση τοῦ λαοῦ καί τῶν ἀρχόντων του, οἱ ὁποῖοι περιφρονοῦσαν τήν διδασκαλία του, δηλώνει ὅτι θά περιορίσει τήν δράση του στόν μικρό κύκλο τῶν ὀπαδῶν του (στίχ. 16 κατά τό Ἑβρ.). Ὁμολογεῖ δέ ὅτι ὁ ἴδιος μέ τούς ὀπαδούς του θά παραμείνουν πιστοί στόν Γιαχβέ καί θά ἐλπίζουν σ᾽ Αὐτόν – παρ᾽ ὅλη τήν πολεμική καί τήν περιφρόνηση τῶν ἄλλων – καί αὐτό θά εἶναι «σημεῖον» καί μέγα θαῦμα («τέρατα») στό Ἰσραήλ (στίχ. 17.18).
(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,
τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)
8,11Τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος (σέ μᾶς),
πού μέ τήν ἰσχυρή χεῖρα (τοῦ Θεοῦ)
ἔχουμε ἀποτραπεῖ νά βαδίζουμε τήν ὁδό τοῦ λαοῦ αὐτοῦ:α
12«Μήν ὀνομάζετε “σκληρή” (τήν θεοκρατική πολιτική)·
(ἀντίθετα) εἶναι σκληρά τά ὅσα λέγει ὁ λαός αὐτός.β
Ὅ,τι φοβᾶται ὁ λαός αὐτός μήν τό φοβᾶστε,
καί ὅ,τι τόν τρομάζει μή σᾶς τρομάζει.
13Τόν Κύριο, αὐτόν μόνο νά δοξάζετε
καί αὐτός ἄς εἶναι ὁ φόβος σας.
14Καί ἐάν ἔχετε πίστη σ᾽ Αὐτόν
αὐτός θά σᾶς εἶναι δόξα
καί δέν θά σᾶς συμβεῖ λίθος προσκόμματος
ἤ βράχος τῆς πτώσεώς σας·
γιά δέ τούς οἴκους τοῦ Ἰσραήλ
καί τούς κατοίκους τῆς Ἰερουσαλήμ
θά εἶναι παγίδα καί βαθειά ἐνέδρα.
15Γι᾽ αὐτό πολλοί ἀπό αὐτούς θά χάσουν τήν δύναμή τους
καί θά πέσουν καί θά παγιδευτοῦν
καί θά συλληφθοῦν ἄνθρωποι
πού νόμισαν ὅτι ἦταν ἀσφαλισμένοι».γ
16Τότε θά γίνουν φανεροί
ὅσοι σφράγισαν τούς ἑαυτούς τους
γιά νά μή μάθουν τήν διδασκαλία.δ
17Καί (κάθε πιστός) θά πεῖ:ε
«Θά ἀναμείνω τόν Θεό,
πού τώρα ἀποστρέφει τό πρόσωπό του ἀπό τόν οἶκο Ἰακώβ
καί θά ἐλπίσω σ᾽ αὐτόν.
18Ἰδού ἐγώ καί τά παιδία (οἱ μαθητές μου)
πού μοῦ χάρισε ὁ Θεός,
θά εἶναι σημεῖα καί τέρατα στόν οἶκο τοῦ Ἰσραήλ
ἐκ μέρους τοῦ Κυρίου Σαβαώθ,
πού κατοικεῖ στό ὄρος τῆς Σιών».
19Ὅταν σᾶς λέγουν: «Συμβουλευθεῖτε τούς γαστρομάντεις
καί τούς καλοῦντας (τούς νεκρούς) ἀπό τούς τάφους»,
αὐτούς πού λέγουν λόγια κενά
ἀπό τό στήν κοιλιά τους πυθωνικό πνεῦμα.
(Τότε ἀπαντῆστε:)
«Δέν εἶναι σωστό ἕνα ἔθνος νά ρωτάει τόν Θεό του;
Γιατί νά ρωτοῦν τούς νεκρούς γιά τούς ζῶντες;
20Μᾶς ἔδωσε (ὁ Θεός) Νόμο γιά τήν βοήθειά μας».
Ὅποιος δέν ὁμιλεῖ ἔτσι,
σ᾽ αὐτόν δέν εἶναι δυνατόν νά τοῦ δοθεῖ βοήθεια.ς
α. Kατά τό Ἑβρ. ὁ στίχος: «Γιατί τά ἑξῆς μοῦ εἶπε ὁ Κύριος, ὅταν ἐπέθεσε (σέ μένα) τήν Χεῖρα (Του) καί μέ ἀπέτρεψε νά βαδίζω τόν δρόμο τοῦ λαοῦ αὐτοῦ».
β. «Δέν πρέπει νά ὀνομάζετε συνωμοσία ὅ,τι ὁ λαός αὐτός καλεῖ συνωμοσία», ἔχει στό Ἑβρ. τό ἡμιστίχιο.
γ. Ὁ στίχος στό Ἑβρ.: «Πολλοί ἀπό αὐτούς προσκρούουν σ᾽ αὐτόν (τόν λίθο) καί πέφτουν· θά συντριβοῦν καί θά παγιδευθοῦν καί θά συλληφθοῦν».
δ. Ὁ στίχος φαίνεται ὡς ἀκατανόητος κατά τήν μετάφραση τῶν Ο´. Προτιμοτέρα ἡ ἀνάγνωση ἐκ τοῦ Ἑβρ. κειμένου: (Ὁ Προφήτης λέγει:) «Θέλω νά δέσω τήν μαρτυρία, νά σφραγίσω τήν διδασκαλία γιά τούς μαθητές μου».
ε. Κατά τό Ἑβρ. ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης.
ς. Ἀποδώσαμε τόν στίχο μέ τήν βοήθεια τοῦ Ἑβραϊκοῦ, τό ὁποῖο εἶναι σαφέστερο ἐδῶ: «Ἐμπρός πρός τήν διδασκαλία καί τήν μαρτυρία! Ὅποιος δέν ὁμιλεῖ ἔτσι, δέν ὑπάρχει γι᾽ αὐτόν χαραυγή»!
(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)
8,11-20. Ὁ Ἡσαΐας φαίνεται νά ἐκφράζει ἐδῶ γιά τούς μαθητές του, στίχ. 16, μυστικά τῶν λόγων τῆς στάσεώς του. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Γιαχβέ πού τόν ἔμαθε νά ἀντιτίθεται στόν λαό τοῦ Ἰούδα καί νά μήν ἔχει ἐμπιστοσύνη παρά μόνο σ᾽ Αὐτόν – στάση δύσκολη σέ περιστάσεις μερικές φορές διφορούμενες, στίχ. 14.15, προοριζόμενη ὅμως ἡ στάση αὐτή στό νά κάνει νά φανεῖ ἡ ἀληθινή πίστη. 8,11-22. Μαρτυρία καί διδασκαλία τοῦ προφήτου. 8,11-15. «Ὁ ἄνθρωπος βουλεύεται, ἀλλά ὁ Θεός ρυθμίζει» (Παροιμ. 16,9 κατά τό Ἑβρ.). 8,12. Μήποτε εἴπητε σκληρόν... Τό Ἑβραϊκό κείμενο ὁμιλεῖ γιά «συνωμοσία». Ἡ διαφορά τῶν κειμένων ἑρμηνεύεται ἀπό τήν ἐσφαλμένη ἀνάγνωση τῶν Ο´ «κάσε» («σκληρός») ἀντί «κέσερ» («συνωμοσία»).
῎Ισως ὁ λαός ἐκάλει «συνωμοσία» κατά τῆς πολιτικῆς γραμμῆς τοῦ βασιλέως τήν στάση τοῦ προφήτου Ἡσαΐου καί τῆς μερίδος του, τό νά μή δέχονται, δηλαδή, τήν συμμαχία μέ τούς Ἀσσυρίους. 8,14. Ἀντί τῆς λ. «ἁγίασμα», («μικντάς»), τό Ταργκούμ διάβασε «παγίδα» («μωκές»), ὅπως ἔχει τό τέλος τοῦ στίχ. Ὁ Θεός καί ὁ προφήτης του, πού εἶναι καταφύγιο καί ἀσφάλεια στούς ἀνθρώπους, θά γίνουν αἰτία βλάβης καί πληγῆς στούς ἀπίστους. 8,16. Τότε φανεροί ἔσονται... Τό κείμενο εἶναι ἀκατανόητο ὡς ἔχει στούς Ο´. Κατά τό Ἑβραϊκό «ὁ προφήτης ἐπιθυμεῖ νά καταγράψῃ τήν διδασκαλίαν καί ἀφοῦ διά σχοινίου δέσῃ καί σφραγίσῃ τό καταγεγραμμένον εἰλιτάριον, νά παραδώσῃ αὐτό εἰς τούς μαθητάς του πρός φύλαξιν διά τόν μέλλοντα χρόνον» (Βέλλας, Θρησκευτικαί Προσωπικότητες τῆς Π.Δ. τόμ. Α´, σ. 264). Περί σφραγίσεως βιβλίων βλ. 29,11. Ἰερ. 32,10 ἑξ. Δαν. 12,4.
Τά ἔτη 734-733, ὁ Ἡσαΐας ἔπαυσε τήν προφητική του διδασκαλία καί κατέγραψε ὅσα εἶχε εἴπει. 8,18. Σημεῖα. Βλ. 7,3. 7,14. 8,1. 8,19-20. Οἱ στίχοι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι φαίνονται νά εἶναι ἴσως ἔξω ἀπό τά συμφραζόμενα, εἶναι πολύ σκοτεινοί. Στούς στίχ. πάντως καταδικάζεται ἡ δεισιδαιμονία (2,6). Ὁ Ἡσαΐας ἀναφέρει τούς λόγους τῶν ἀντιθέτων του, οἱ ὁποῖοι διεξεδίκουν γιά τόν λαό τό δικαίωμα τῆς ἐξασκήσεως τῆς μαντείας, βλ. σχόλ. εἰς 2,6. Ἡ ἀπάντηση (στίχ. 19β) εἶναι ἴσως εἰρωνική, καί ὁ προφήτης φαίνεται νά συμπεραίνει (στίχ. 20) παρατηρώντας ὅτι μέ τοιούτους λόγους ὁδηγοῦνται σέ ἀδιέξοδο. Ἀλλά ὅλα αὐτά στηρίζονται σέ ἕνα ἀβέβαιο κείμενο. Γιά τήν νεκρομαντεία (στίχ. 19· ἐπίκληση τῶν νεκρῶν πρός συμβουλή) βλ. σχόλ. εἰς Α´ Βασ. 28,7.