Μηνύματα, Μαρτυρίες και Αποκαλύψεις από την Παναγούδα

[XAPA]

Η φιλαυτία μας στερεί την ειρήνη και την χαρά



– Τί φταίει, Γέροντα, και δεν είμαι πάντοτε ειρηνική;

– Δεν ελευθερώθηκες από τον εαυτό σου, είσαι σκλάβα στον παλαιό σου άνθρωπο.

Κοίταξε να πετάξης τον εαυτό σου, γιατί, αν δεν πετάξης τον εαυτό σου, θα σε πετάξη ο εαυτός σου.

Όποιος έχει φιλαυτία, δεν μπορεί να έχη ανάπαυση, ειρήνη ψυχής, γιατί δεν είναι εσωτερικά ελεύθερος.

Είναι σαν την χελώνα και το περπάτημά του είναι σαν της χελώνας.

Βγάζει ελεύθερα το κεφάλι της η χελώνα; Τον περισσότερο καιρό μένει κλεισμένη στο καβούκι της.


– Νομίζω, Γέροντα, ότι θεωρητικά πιάνω τον εαυτό μου, στην πράξη όμως...

– Η εφαρμογή είναι δύσκολη· εκεί ζορίζεται ο παλαιός άνθρωπος.

Αν όμως δεν ζορίσουμε φιλότιμα τον παλαιό μας άνθρωπο, θα μας ανατινάξη την πνευματική μας οικοδομή.


– Γέροντα, πώς είναι η κόλαση;

– Θα σού πω μια ιστορία που είχα ακούσει.

Κάποτε ένας απλός άνθρωπος παρακαλούσε τον Θεό να του δείξη πώς είναι ο Παράδεισος και η κόλαση.

Ένα βράδυ λοιπόν στον ύπνο του άκουσε μια φωνή να του λέη: «Έλα, να σού δείξω την κόλαση».

Βρέθηκε τότε σε ένα δωμάτιο, όπου πολλοί άνθρωποι κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι

και στην μέση ήταν μια κατσαρόλα γεμάτη φαγητό.

Όλοι όμως οι άνθρωποι ήταν πεινασμένοι, γιατί δεν μπορούσαν να φάνε.

Στα χέρια τους κρατούσαν από μια πολύ μακριά κουτάλα·

έπαιρναν από την κατσαρόλα το φαγητό, αλλά δεν μπορούσαν να φέρουν την κουτάλα στο στόμα τους.

Γι᾿ αυτό άλλοι γκρίνιαζαν, άλλοι φώναζαν, άλλοι έκλαιγαν...

Μετά άκουσε την ίδια φωνή να του λέη: «Έλα τώρα να σού δείξω και τον Παράδεισο».

Βρέθηκε τότε σε ένα άλλο δωμάτιο όπου πολλοί άνθρωποι κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι

ίδιο με το προηγούμενο και στην μέση ήταν πάλι μια κατσαρόλα με φαγητό και είχαν τις ίδιες μακριές κουτάλες.

Όλοι όμως ήταν χορτάτοι και χαρούμενοι, γιατί ο καθένας έπαιρνε με την κουτάλα του

φαγητό από την κατσαρόλα και τάιζε τον άλλον.


Κατάλαβες τώρα κι εσύ πώς μπορείς να ζής από αυτήν την ζωή τον Παράδεισο;

Όποιος κάνει το καλό, αγάλλεται, διότι αμείβεται με θεϊκή παρηγοριά.

Όποιος κάνει το κακό, υποφέρει και κάνει τον επίγειο παράδεισο επίγεια κόλαση.

Έχεις αγάπη, καλωσύνη; Είσαι άγγελος καί, όπου πάς ή σταθής, μεταφέρεις τον Παράδεισο.

Έχεις πάθη, κακία; Έχεις μέσα σου τον διάβολο καί, όπου πάς ή σταθής, μεταφέρεις την κόλαση.

Από εδώ αρχίζουμε να ζούμε τον Παράδεισο ή την κόλαση.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2


- Η ελευθερία από την σκλαβιά της φιλαυτίας


Σκοπός της ασκήσεως: η απέκδυση από τον παλαιό μας άνθρωπο



– Πώς, Γέροντα, θα ξεπεράσω την φιλαυτία;
Οι σωματικές μου δυνάμεις είναι λίγες και δυσκολεύομαι στην αυταπάρνηση και στην θυσία.

– «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον· καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει». (1)

Δεν ξεπερνάς την φιλαυτία σου με το να σηκώνης τον βαρύ τουρβά του άλλου

– αυτό δεν θα το ζητήση από σένα ο Θεός, αφού δεν έχεις σωματικές δυνάμεις –,

αλλά αν ταπεινώνεσαι και σηκώνης μια κουβέντα, μια αδικία.

Κι αν προστεθή και λίγος σωματικός κόπος από αγάπη και καλωσύνη, ξέρεις πώς βοηθάει μετά ο Θεός;


– Γέροντα, ο σωματικός κόπος και η άσκηση τί σχέση έχουν με την εκκοπή των παθών;

– Ο σωματικός κόπος υποτάσσει το σώμα στο πνεύμα.

Και η νηστεία και η αγρυπνία και κάθε άσκηση, όταν γίνωνται για την αγάπη του Χριστού,

παράλληλα με τον αγώνα για την εκκοπή των ψυχικών παθών, βοηθούν.

Γιατί, αν δεν κάνη κανείς αγώνα για να ξερριζώση τα ψυχικά πάθη, την υπερηφάνεια, την ζήλεια,

τον θυμό, και κάνη μόνο μια ξερή σωματική άσκηση, θα θρέψη τα πάθη του με την υπερηφάνεια.

Τα ψυχικά πάθη μας κάνουν μεγαλύτερο κακό από ό,τι το πάχος του σώματος·

αυτό είναι καλοήθης όγκος, ενώ τα ψυχικά πάθη είναι κακοήθης όγκος.

Δεν λέω να μην κάνη κανείς άσκηση, αλλά να μπή στο νόημα της ασκήσεως που σκοπός της είναι

η απέκδυση από τον παλαιό μας άνθρωπο.


– Πώς πρέπει, Γέροντα, να αγωνίζεται κανείς στην εγκράτεια;

– Ο αγώνας πρέπει να γίνεται ως εξής: Ό,τι έχει ανάγκη ο οργανισμός να του το δίνη κανείς· ύπνο, φαγητό κ.λπ.

Μετά θα έχη στόχο να κόβη τα ψυχικά πάθη: τις επιθυμίες του, τον εγωισμό του, την ζήλεια του κ.λπ.

Και μετά να κάνη εγκράτεια στο φαγητό, στον ύπνο. Τότε θα έχη νόημα η σωματική άσκηση.


– Γέροντα, πώς θα διακρίνη κανείς μέχρι που φθάνουν τα όρια της αντοχής του και από που ξεκινάει η φιλαυτία;

– Πρέπει να παρακολουθή τον εαυτό του και να δοκιμάζη.

Δοκιμάζοντας θα βρη τα δικά του μέτρα.

Και ο μπακάλης στην αρχή που είναι άπειρος, όταν ζυγίζη, άλλοτε βάζει λίγο και άλλοτε πολύ.

Όταν μετά αποκτήση πείρα, βάζει όσο χρειάζεται.

Πάντως, όταν είναι νέος κανείς, μπορεί να κάνη περισσότερη άσκηση.

Όσο περνάει η ηλικία, οι δυνάμεις κάμπτονται και δεν μπορεί να ζορίση πολύ τον εαυτό του.

Αν τον ζορίση παραπάνω, μπορεί να βλάψη και την υγεία του.

Γι᾿ αυτό κατά καιρούς χρειάζεται να κάνη μια αναθεώρηση των δυνάμεών του

και να προσαρμόζεται ανάλογα με την νέα κατάστασή του.


– Καμμιά φορά, Γέροντα, όταν αισθάνωμαι μία εξάντληση, με πιάνει μία δειλία και δεν μπορώ να κάνω τίποτε. Μήπως είναι φιλαυτία;

– Όταν αισθάνεσαι εξάντληση, να εξετάζης εάν είναι από αρρώστια.

Εάν δεν είναι από αρρώστια, δές μήπως σού λείπη ύπνος ή μήπως χρειαζόταν να φάς ή να ξεκουρασθής λίγο παραπάνω.

Αν τίποτε από αυτά δεν συμβαίνη, τότε είναι του πειρασμού. Σήκω, άρχισε την δουλειά σου, και νικάς τον πειρασμό.


– Πόσο πρέπει να επιμείνω, Γέροντα, στον κόπο; Μήπως με το να οικονομάω τον εαυτό μου διώχνω την Χάρη του Θεού;

– Όχι, ευλογημένη! Θέλει να προσέχης και να σταματάς, πριν φθάσης να μην μπορής.


– Όμως, Γέροντα, αισθάνομαι ότι ποτέ δεν εφάρμοσα αυτό που λένε οι Πατέρες: «Δώσε αίμα, για να λάβης πνεύμα».(2)

– Τί αίμα να δώσης εσύ, αφού σου λείπει αίμα;

Εσύ έχεις ανάγκη να σου δώσουν αίμα... Τα ψυχικά πάθη να προσέξης.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ψαλμ. 50, 19.
2) Βλ. Το Γεροντικόν, Αββάς Λογγίνος ε´, σ. 63.

[XAPA]

Να μην προσκυνάμε την ανάπαυση



– Όταν, Γέροντα, λέω: «Τόσο μπορώ να δουλέψω, αυτή είναι η αντοχή μου», από φιλαυτία το λέω;

– Όσο κάθεται κανείς, τόσο χαλαρώνει· όσο δουλεύει, τόσο δυναμώνει.

Εκτός που διώχνει την μούχλα με την δουλειά, βοηθιέται και πνευματικά.

Ο σκοπός είναι να φθάση να χαίρεται ο άνθρωπος περισσότερο από την κακοπάθεια παρά από την καλοπέραση.

Αν ξέρατε πώς ζουν μερικά γεροντάκια εκεί στο Άγιον Όρος, αλλά και τί χαρά νιώθουν!

Να, ένα γεροντάκι, που έμενε μόνο του ένα χιλιόμετρο πιο πέρα από το Καλύβι μου, τί αυταπάρνηση είχε!

Το Καλύβι του ήταν ψηλά, σε ένα πολύ απότομο μέρος, και το καημένο αρκουδώντας

κατέβαινε από το μονοπάτι για να πάη σε ένα άλλο γεροντάκι πιο κάτω, όταν χρειαζόταν κάτι.

Ήθελαν να το πάρουν να το γηροκομήσουν, αλλά δεν δεχόταν, και όλοι μετά έλεγαν:

«αυτός είναι πλανεμένος», γιατί καθόταν μόνος του εκεί.


Μια μέρα που ήρθε στο Καλύβι, μου είπε για ποιόν λόγο δεν ήθελε να φύγη:

Όταν ζούσε ο Γέροντάς του, το Καλύβι τους δεν είχε ναό και εκείνος παρακαλούσε τον Γέροντά του να κάνουν ναό.

«Ας κάνουμε ναό, του είπε τελικά ο Γέροντάς του, αλλά μετά δεν πρέπει ποτέ να φύγης από ᾿δώ,

γιατί θα μένη στο Ιερό ο Φύλακας Άγγελος και δεν κάνει να τον αφήσης μόνον».

Τότε αυτός του υποσχέθηκε ότι θα μείνη για πάντα στο Καλύβι, και έτσι έκαναν τον ναό.

Τελευταία είχε γκρεμισθή και το Κελλί του και έμενε μέσα στην εκκλησία· κοιμόταν σε ένα στασίδι.

Τέτοια αυταπάρνηση! Είχα φροντίσει να έχη μερικά ρούχα, για να αλλάζη τουλάχιστον,

γιατί υπέφερε από τα έντερα και είχε κοψίματα.


Μια μέρα έστειλα έναν γνωστό γιατρό να πάη να τον δη.

Πήγε με έναν άλλον, χτυπούν, ξαναχτυπούν, τίποτε.

Όταν άνοιξαν, τον βρήκαν πεθαμένο στο στασίδι που έμενε, σκεπασμένο με μια κουβέρτα.

Εκεί ανεπαύθη εν Κυρίω!

Η σκληρότητα στην ζωή μας για την αγάπη του Χριστού φέρνει στην καρδιά την τρυφεράδα του Χριστού.

Οι θείες ηδονές γεννιούνται από τις σωματικές οδύνες.

Οι Πατέρες έδωσαν αίμα και έλαβαν πνεύμα.

Με ιδρώτα και κόπο πήραν την Χάρη. Πέταξαν τον εαυτό τους και τον βρήκαν στα χέρια του Θεού.

Πολύ με συγκίνησε το συναξάρι των Αγίων Ασκητών του Σινά.

Πέντε χιλιάδες ασκητές έζησαν στο Σινά και πόσοι άλλοι στο Άγιον Όρος!


Χίλια χρόνια πόσοι Πατέρες αγίασαν!

Αλλά και οι Ομολογητές και οι Μάρτυρες τί τράβηξαν!

Και εμείς γκρινιάζουμε για την παραμικρή ταλαιπωρία.

Ζητάμε να αποκτήσουμε χωρίς κόπο την αγιότητα. Σπανίζει η αυταπάρνηση.

Ούτε εμείς οι μοναχοί δεν καταλάβαμε ότι «τά καλά κόποις κτώνται» (1) και έχουμε την επιείκεια στον εαυτό μας·

δικαιολογούμε τον εαυτό μας και βρίσκουμε ελαφρυντικά για το καθετί.

Από ᾿κεί ξεκινάει το κακό.

Και ο διάβολος βρίσκει δικαιολογίες για τον κάθε άνθρωπο, αλλά τα χρόνια περνάνε.

Γι᾿ αυτό να μην ξεχνιώμαστε· να θυμώμαστε και λίγο ότι υπάρχει και θάνατος.

Μια που θα πεθάνουμε, να μην προσέχουμε και τόσο πολύ το σώμα·

όχι να μην προσέχουμε και να παθαίνουμε ζημιές, αλλά να μην προσκυνούμε την ανάπαυση.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Αρχαίο γνωμικό. Πρβλ. και Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, εκδ. «Αστήρ»,
Αθήναι 1992, σ. 207.

[XAPA]

Τί τον κρατάς τον εαυτό σου για τον εαυτό σου;



– Γέροντα, έχω τον λογισμό μήπως δεν φταίει η λίγη αντοχή μου που κουράζομαι εύκολα αλλά κάτι άλλο.

– Ναί, αν υπήρχε η θεία φλόγα μέσα σου, τότε όλα θα ήταν διαφορετικά.


– Γέροντα, πώς θα αποκτήσω αυτήν την θεία φλόγα;

– Αν ξεχνάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι τους άλλους.


– Μου φαίνεται δύσκολο να το κάνω πάντοτε αυτό.

– Τουλάχιστον προσπάθησε να σκέφτεσαι και να φροντίζης τους άλλους όπως σκέφτεσαι και φροντίζεις τον εαυτό σου.

Έτσι, σιγά-σιγά θα φθάσης να αδιαφορής για τον εαυτό σου, με την καλή έννοια, και να σκέφτεσαι πάντα τους άλλους.

Και τότε βέβαια θα σε σκέφτεται και ο Θεός, θα σε σκέφτωνται και οι άλλοι· μόνο να μην το κάνης, για να σε σκέφτωνται οι άλλοι!...


– Τελικά, Γέροντα, αυτό που με βασανίζει είναι ο εαυτός μου.

– Ναί, βρέ παιδί, πέταξε τον εαυτό σου. Αν πετάξης τον εαυτό σου, μετά θα πετάς.

Τί τον κρατάς τον εαυτό σου για τον εαυτό σου;

Το κομμάτι της αγάπης που κρατάς για τον εαυτό σου,

το αφαιρείς από την ολοκληρωτική αγάπη που πρέπει να έχης για τους άλλους.


– Γέροντα, πώς θα πετάξω τον εαυτό μου;

– Όσο μπορείς, να βγάζης τον εαυτό σου έξω από τις ενέργειές σου και να βάζης μέσα σου τους άλλους.

Προσπάθησε αυτό που θέλεις για τον εαυτό σου να το δίνης στους άλλους.

Να δίνης–ναα δίνης, χωρίς να υπολογίζης τον εαυτό σου.

Όσο θα δίνης, τόσο θα παίρνης, γιατί ο Θεός θα σου δίνη άφθονη την Χάρη Του και την αγάπη Του·

θα σε αγαπάη πολύ, καθώς κι εσύ πολύ θα Τον αγαπάς,

γιατί θα πάψης να αγαπάς τον εαυτό σου,

ο οποίος σου ζητάει να τρέφεσαι από τον εγωισμό και την υπερηφάνεια,

και όχι από την Χάρη του Θεού που δίνει όλες τις βιταμίνες στην ψυχή

και την θεία αλλοίωση στην σάρκα, και κάνει τον άνθρωπο να ακτινοβολή.

Θα εύχωμαι πολύ γρήγορα να τα νιώσης όλα αυτά, για να απαλλαγής από το βάσανο της φιλαυτίας.


– Μπορεί, Γέροντα, να αγωνίζωμαι να απαλλαγώ από την φιλαυτία μου, και πάλι να έχω τον εαυτό μου σε ό,τι κάνω;

– Πώς αγωνίζεσαι; Τον πετάς τον εαυτό σου;

Ό,τι είναι σιχαμερό το πετάει κανείς· πρέπει όμως να καταλάβη ότι είναι σιχαμερό.

Άμα δεν το σιχαθή, δεν το πετάει.

Θέλω να πώ, και τον παλαιό σου άνθρωπο, για να τον πετάξης, πρέπει να τον σιχαθής.

Με μουδιασμένα πράγματα δεν γίνεται προκοπή.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Όταν υπάρχη αυταπάρνηση, δίνει ο Θεός την Χάρη Του



– Γέροντα, με πειράζει η συνείδηση, όταν οικονομάω τον εαυτό μου. Σκέφτομαι: «Πώς οι Άγιοι βίαζαν τον εαυτό τους;».

– Όταν ο άνθρωπος ξεπερνά τα όρια της αντοχής του, αγωνιζόμενος ταπεινά, με φιλότιμο,

τότε έρχεται σ᾿ αυτόν θεία δύναμη, υπερφυσική.


– Γέροντα, ο Αββάς Βαρσανούφιος λέει: «Μη ζητήσης σωματικήν ανάπαυσιν, εάν μη δώη σοι αυτήν ο Κύριος» (1). Τί εννοεί;

– Θέλει να πη να μην κοιτάζη κανείς το χουζούρι του, το βόλεμά του.

Αυταπάρνηση χρειάζεται πρώτα και ύστερα έρχονται πολλές θείες δυνάμεις,

γιατί, όταν υπάρχη αυταπάρνηση, τότε ο Θεός δίνει στον άνθρωπο την Χάρη Του.

Αν ο άνθρωπος έχη το πνεύμα της θυσίας, τότε δέχεται την θεία βοήθεια, τον οικονομάει ο Θεός.

Ανάλογη με την θυσία και με την προσευχή που κάνει κανείς για τον συνάνθρωπό του,

είναι και η βοήθεια που λαμβάνει από τον Θεό.


Μια φορά που πήγαινα αργά το απόγευμα από την Μονή Σταυρονικήτα στο Καλύβι του Παπα–Τύχωνα

– το ετοίμαζα τότε (2) , για να μείνω εκεί – με σταμάτησε στον δρόμο κάποιος που είχε πολλά προβλήματα.

Στάθηκα όρθιος, φορτωμένος με τον τουρβά γεμάτο πράγματα και τον άκουγα· ψιχάλιζε κιόλας.

Νύχτωσε και εκείνος έλεγε-έλεγε συνέχεια. Ψιχάλα-ψιχάλα, είχαμε γίνει μούσκεμα.

Κάποια στιγμή μου ήρθε ο λογισμός: «Πώς θα βρώ το Καλύβι;

Νύχτα, λάσπη, το μονοπάτι δύσκολο, δεν έχω και φακό, αλλά πώς να τον διακόψω;».

Τον ρώτησα που θα μείνη, μου είπε σε ένα κοντινό Κελλί.

Σταθήκαμε λοιπόν εκεί μέχρι τα μεσάνυχτα.

Μόλις χωρίσαμε και πήρα το μονοπάτι, γλίστρησα κι έπεσα μέσα στα βάτα.

Τα παπούτσια έφυγαν κάτω, ο τουρβάς πιάστηκε στα κλαδιά, το ζωστικό μαζεύτηκε στον λαιμό.

Δεν έβλεπα τίποτε. Οπότε είπα: «Καλύτερα ας μείνω εδώ και ας αρχίσω το Απόδειπνο.

Θα κάνω και το Μεσονυκτικό και τον Όρθρο, θα φωτίση και θα βρώ το Κελλί μου.

Άραγε αυτός ο καημένος θα βρη τον δρόμο του;».

Μόλις έφθασα στο «Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου»,

ξαφνικά, ένα φώς, σαν προβολέας, φώτισε όλον τον λάκκο της Καλιάγρας!

Βρήκα τα παπούτσια και ξεκίνησα. Όλο το μονοπάτι ήταν μέσ᾿ στο φώς.

Έφθασα στο Καλύβι, βρήκα και το κλειδί από το λουκέτο, που ήταν τόσο μικρό

και το είχα βάλει σε τέτοιο μέρος πού, και μέρα να ήταν, δύσκολα θα το έβρισκα.

Μπήκα μέσα, άναψα τα καντήλια στο εκκλησάκι, και τότε χάθηκε εκείνο το φώς.

Δεν χρειαζόταν άλλο!...



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Βαρσανουφίου και Ιωάννου, Κείμενα διακριτικά και ησυχαστικά, ερώτ. ρθ´, εκδ. «Ετοιμασία», Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Καρέας 1996, τόμος Α´, σ. 244.
2) Το 1968.

[XAPA]

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ


– ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ Η ΡΙΖΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ


«Ο υπερήφανος είναι χωρισμένος από τον Θεό,
γιατί η υπερηφάνεια είναι κακός αγωγός,
μονωτικό, που δεν αφήνει
τήν Χάρη του Θεού να περάση,
και μας απομονώνει από τον Θεό».


Υπερηφάνεια, το Γενικό Επιτελείο των παθών



– Γέροντα, έχω ζήλεια, μνησικακία, κατακρίνω, θυμώνω...

– Η ζήλεια, η κατάκριση, ο θυμός, η μνησικακία κ.λπ., όλα από την υπερηφάνεια ξεκινούν.

Η υπερηφάνεια είναι το Γενικό Επιτελείο όλων των παθών.

Αν λοιπόν χτυπήσης την υπερηφάνεια, χτυπάς όλα τα πάθη και έρχεται μέσα σου η ταπείνωση και η αγάπη.

Γι᾿ αυτό, νομίζω, αρκετό είναι να ασχοληθής ή μάλλον να ανοίξης μέτωπο μάχης με την υπερηφάνεια·

να στρέψης όλα τα πυρά προς το κάστρο της υπερηφανείας, το οποίο μας χωρίζει από τον Θεό.

Βλέπεις, όταν ο εχθρός πολεμάη ένα κράτος, τις περισσότερες δυνάμεις θα τις στείλη να χτυπήσουν την πρωτεύουσα.

Μία βόμβα αν ρίξη στην πρωτεύουσα και την καταστρέψη, πάει μετά, κατέστρεψε όλο το κράτος.


– Γέροντα, με ποιόν συγγενεύει ο υπερήφανος;

– Με τον έξω από ᾿δώ, με τον διάβολο...

Αν και ευκολώτερα κάμπτεται ο διάβολος παρά ο υπερήφανος.

Γιατί τον δαίμονα τον κάμπτεις, αν ταπεινωθής, ενώ τον υπερήφανο, ακόμη και να ταπεινωθής

και να του ζητήσης συγγνώμη, δεν τον κάμπτεις· θα σου πη: «υποκρίνεσαι!».

Όποιος έχει περισσότερη ταπείνωση, έχει περισσότερο πνευματικό περιεχόμενο.

Ο υπερήφανος δεν έχει εσωτερικό περιεχόμενο.

Είναι σαν το αψώμωτο στάχυ που στέκεται όρθιο, ενώ το ψωμωμένο στάχυ γέρνει το κεφαλάκι του.

Και εκτός που είναι σκοτισμένος, είναι και εσωτερικά ανήσυχος και εξωτερικά ταραγμένος και θορυβώδης.

Γιατί, όταν υπάρχη υπερηφάνεια, ό,τι κάνει ο άνθρωπος, είναι μια φούσκα που την φουσκώνει ο διάβολος

και μετά την τρυπάει με μια καρφίτσα, κάνει κρότο και σπάει.

Είναι άτιμη η υπερηφάνεια, είναι φοβερό πράγμα, αφού τους Αγγέλους τους έκανε δαίμονες!

Αυτή μας έφερε από τον Παράδεισο στην γη και τώρα από την γη προσπαθεί να μας στείλη στην κόλαση.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Όταν δεν καταλαβαίνουμε την υπερηφάνεια



– Εγώ, Γέροντα, δεν καταλαβαίνω να υπερηφανεύωμαι για κάτι συγκεκριμένο.

– Τότε θα υπάρχη μέσα σου μια γενική υπερηφάνεια.

Πολλές φορές ο διάβολος τα παρουσιάζει όλα καμουφλαρισμένα και δεν παίρνει ο άνθρωπος είδηση, όταν ενεργή υπερήφανα.

Αν όμως παρακολουθή και εξετάζη τον εαυτό του, βλέπει που ενήργησε με υπερηφάνεια.

Μπορεί να μην καταλαβαίνη όλη την υπερηφάνεια που έχει, αλλά λίγο θα την καταλαβαίνη.

Θα δη ότι νιώθει μέσα του μια εγωιστική ικανοποίηση, μια υπεροχή απέναντι στους άλλους.


– Και όταν, Γέροντα, κάποιος δεν μπορή να καταλάβη καθόλου ότι έχει υπερηφάνεια, τί γίνεται;

– Τότε λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι.

Υπερηφανεύεται, πέφτει και ταπεινώνεται.

Ξανά υπερηφανεύεται, πάλι πέφτει, πάλι ταπεινώνεται.

Και συνεχίζεται η ίδια κατάσταση σε όλη του την ζωή, υπερηφάνεια-ταπείνωση, υπερηφάνεια-ταπείνωση.

Αυτή η ταπείνωση δεν είναι αρετή· είναι το αποτέλεσμα των πνευματικών νόμων που λειτουργούν.

Ταπεινώνεται δηλαδή ο άνθρωπος, χωρίς να το θέλη και χωρίς να βγαίνη τίποτε.

Υπάρχει μια στασιμότητα· του δίνεται μόνον η ευκαιρία να καταλάβη ότι δεν πάει καλά.

Λέω, ας πούμε, σε μια αδελφή: «Αυτήν την εικόνα την έκανες καλή».

Αν υπερηφανευθή, όταν πρόκειται να κάνη άλλη εικόνα, θα πη:

«Αυτήν την εικόνα θα την κάνω πιο καλή από την προηγούμενη, για να μου πη ο Γέροντας πάλι "μπράβο"».

Και βλέπεις, μετά κάνει μια καρικατούρα.

Την διορθώνω καί, επειδή πάλι λέει μέσα της: «τώρα θα την κάνω όπως ακριβώς μου είπε ο Γέροντας,

για να μου πη "μπράβο"», κάνει πάλι καρικατούρα.


– Μπορεί όμως, Γέροντα, η ίδια να την θεωρή καλή;

– Πώς δεν μπορεί;

Την καρικατούρα μπορεί να την θεωρήση αριστούργημα και να έρθη με χαρά να μου πη:

«Πώς σάς φαίνεται, Γέροντα, τώρα; Είναι καλή;».

Θα της αποδείξω ότι είναι καρικατούρα και τότε θα καταλάβη.


– Κι αν δεν το καταλάβη;

– Τότε η υπερηφάνειά της έχει πιάσει πουρί και θα συνεχίζη να κάνη τα ίδια λάθη.

Ό,τι και να πης, δεν θα βγαίνη από το δικό της.


– Εάν, Γέροντα, με τον νου μου πιάνω την υπερηφάνεια, αλλά η καρδιά μου μένει σκληρή;

– Από ᾿κεί θα αρχίσης και σιγά-σιγά θα έρθη η θεραπεία.

Ο γιατρός πρώτα κάνει την διάγνωση και ύστερα προχωρεί στην θεραπεία.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Η υπερηφάνεια εισχωρεί παντού



– Γέροντα, πιο πολύ με βοηθάει να έχω λίγη δυσκολία, όταν κάνω τα πνευματικά μου καθήκοντα. Μπορεί όμως να έχη και αυτό υπερηφάνεια;

– Έ, αν δεν προσέξη κανείς, και ξαπλωμένος να είναι και να μην κάνη τίποτε, πάλι μπορεί να υπερηφανεύεται.

Το τραίνο εκτροχιάζεται και από τα αριστερά και από τα δεξιά.

Ο διάβολος και από ᾿δώ και από ᾿κεί μας πιάνει.

Με ρωτούν μερικοί: «Τί να προσέξω, για να μην πέφτω στην υπερηφάνεια;».

Είναι σαν να λένε: «Από που κινδυνεύω να πέσω; από ᾿δώ ή από ᾿κεί;».

Και από ᾿δώ και από ᾿κεί μπορεί να πέσης, και από αριστερά και από δεξιά

, και από την σκάλα και από την καρέκλα και από το σκαμνί.

Κάθε στιγμή και σε κάθε περίπτωση χρειάζεται προσοχή, γιατί η υπερηφάνεια εισχωρεί παντού.


– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος να μην έχη τίποτε και να υπερηφανεύεται;

– Καμμιά φορά αυτός μπορεί να έχη περισσότερη υπερηφάνεια.

Όταν ήμουν στην Μονή Στομίου (1), στην Ήπειρο, είχα μάθει για έναν γέρο τσομπάνο ότι ήταν τελείως εγκαταλελειμμένος.

Δεν είχε κάνει οικογένεια και γύριζε εδώ κι εκεί.

Τελικά τον συμμάζεψε ένας άλλος τσομπάνος και τον έβαλε σε μια καλύβα, όπου είχε τα κλαδιά για τις κατσίκες.

Δεν τον άφηνε να ανάβη ούτε φωτιά, για να ζεσταθή, γιατί φοβόταν μην πιάσουν φωτιά τα κλαδιά.

Εκεί μέσα στο κρύο, σε μια γωνιά είχε δύο σανίδες για κρεββάτι κι ένα στρώμα.

Όταν το έμαθα, πήγα να τον δώ. Ήταν χάλια.

Είπα μετά σε μια φτωχή γυναίκα: «Πόσα θέλεις, για να τον πλένης λίγο;».

«Τίποτε, μου λέει, μόνον το σαπούνι να μου δίνης».

Μια μέρα που είχα πάει, ήταν μεσημέρι και έτρωγε.

Μόλις τέλειωσε το φαγητό, με κοιτάζει, γυρίζει το πιάτο ανάποδα και λέει με μια ικανοποίηση:

«Αυτό θα πη μελό (2), καλόγερε, αυτό θα πη μελό! Έχει σκυλιά, γατιά εδώ».

Δηλαδή το ότι γύρισε ανάποδα το πιάτο, για να μην το γλείφουν τα γατιά και τα σκυλιά, το θεώρησε κατόρθωμα.

Λες και ανέβηκε στο διάστημα. Να, υπερηφάνεια! Τα χάλια του είχε, και όμως τι υπερηφάνεια είχε!



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

(1) Ο Γέροντας μόνασε στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης από το 1958 μέχρι το 1962.
(2) Μελό: Μυαλό.

[XAPA]

Οι υπερήφανοι λογισμοί



– Γέροντα, τί πρέπει να κάνουμε, όταν μας έρχωνται λογισμοί υπερηφανείας;

– Όπως οι άλλοι γελούν, όταν μας βλέπουν να υπερηφανευώμαστε, έτσι κι εμείς να γελούμε με τους λογισμούς υπερηφανείας.


– Στον ταπεινό έρχονται υπερήφανοι λογισμοί;

– Έρχονται, αλλά γελάει, γιατί γνωρίζει τον εαυτό του.


– Γέροντα, κάπου διάβασα ότι τον λογισμό της υπερηφανείας πρέπει να τον διώχνουμε αμέσως όπως τον αισχρό λογισμό.

– Το θέμα είναι ότι τον αισχρό λογισμό τον καταλαβαίνεις εύκολα, ενώ τον λογισμό της υπερηφανείας,

για να τον καταλάβης, χρειάζεται πολλή εγρήγορση.

Αν λ.χ. την ώρα της προσευχής περάση ένας άσχημος λογισμός από τον νού σου,

θα τον καταλάβης και θα τον διώξης αμέσως· «άντε φύγε από ᾿δώ», θα πης.

Αλλά, αν στην εκκλησία σού περάση ο λογισμός ότι διάβασες ωραία το Ψαλτήρι και υπερηφανευθής,

χρειάζεται εγρήγορση, για να τον καταλάβης και να τον πετάξης.


– Γέροντα, τις περισσότερες φορές προλαβαίνει και έρχεται ο λογισμός της υπερηφανείας σε χρόνο μηδέν. Πώς θα προλαβαίνω να φέρνω ταπεινό λογισμό;

– Πρέπει να γίνη δουλειά από νωρίτερα – «ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (1), λέει ο Δαβίδ –,

γιατί οι λογισμοί της υπερηφανείας έρχονται αστραπιαία.

Αυτό είναι παλιά μηχανή του διαβόλου.

Τώρα να πάρης μια καινούργια μηχανή – να καλλιεργής συνέχεια ταπεινούς λογισμούς –, για να τρέχης.

Μόνον οι ταπεινοί λογισμοί φέρνουν ταπείνωση και μόνο με την ταπείνωση φεύγει η υπερηφάνεια.


Μια φορά ένας ιεροκήρυκας μου είπε ότι ετοίμασε ένα ωραίο κήρυγμα.

Ανέβηκε στον άμβωνα και μιλούσε πολύ ωραία.

Κάποια στιγμή όμως του πέρασε ένας υπερήφανος λογισμός και μπερδεύτηκε.

Ξέσπασε τότε σε ένα νευρικό κλάμα και κατέβηκε από τον άμβωνα ντροπιασμένος.

Ύστερα, για πολύν καιρό δεν μπορούσε να κάνη κήρυγμα· είχε αχρηστευθή.

«Κοίταξε, του λέω, εκείνο το έπαθες από υπερηφάνεια.

Επειδή υπερηφανεύθηκες, απομακρύνθηκε η Χάρις του Θεού.


Τώρα να ξεκινήσης ταπεινά.

Όταν έρθη η ώρα να ανεβής στον άμβωνα, να πης:

"Αν μπερδευτώ, σημαίνει ότι μου χρειάζεται ρεζιλίκι, γιατί αυτό θα με βοηθήση πνευματικά".

Και αν τυχόν σε πιάση πάλι το κλάμα, οι άνθρωποι θα νομίζουν ότι συγκινήθηκες, οπότε θα βοηθηθούν και δεν θα σκανδαλισθούν.

Μη φοβάσαι». Πράγματι, ξεκίνησε έτσι ταπεινά, περιμένοντας ρεζιλίκι, και άρχισε πάλι να κηρύττη



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ψαλμ. 118, 60.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

- Η υπερηφάνεια είναι πολύμορφη

Η κρυφή υπερηφάνεια


– Μου είπατε, Γέροντα, ότι έχω κρυφή υπερηφάνεια. Ποιά είναι η κρυφή υπερηφάνεια;

– Είναι η εσωτερική υπερηφάνεια. Και η εσωτερική υπερηφάνεια είναι πολύ χειρότερη από την εξωτερική.


– Γέροντα, τί διαφορά έχει η εξωτερική από την εσωτερική υπερηφάνεια;

– Η εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και θεραπεύεται εύκολα.

Ο άνθρωπος που έχει εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και από τα ρούχα του και από το περπάτημά του

και από την ομιλία του, και έτσι μπορεί κανείς να του πη καμμιά κουβέντα και να βοηθηθή.

Ενώ η κρυφή υπερηφάνεια είναι πολύ ύπουλη και γι᾿ αυτό δύσκολα θεραπεύεται.

Κρύβεται και δεν την βλέπουν οι άλλοι· μόνον ένας πεπειραμένος μπορεί να την καταλάβη.

Η κρυφή υπερηφάνεια συνήθως υπάρχει στους πνευματικούς ανθρώπους.

Και τότε, ενώ έχουν εξωτερικά σχήματα ταπεινά, σχήματα ευλαβείας, μέσα τους κρύβουν του κόσμου την υπερηφάνεια!

Βλέπεις, ντύνεται στα κουρέλια το ταγκαλάκι...


– Γέροντα, ο άνθρωπος που έχει κρυφή υπερηφάνεια την καταλαβαίνει;

– Αν παρακολουθή τον εαυτό του, την καταλαβαίνει.


– Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι αυτός που έχει κρυφή υπερηφάνεια, δεν νιώθει μέσα του ανάπαυση.

– Ανάπαυση θεϊκή δεν νιώθει, ούτε γνώρισε ποτέ την θεϊκή ανάπαυση, αλλά αναπαύει τον λογισμό του.


– Τί θα με βοηθήση, Γέροντα, να καταλάβω αν έχω κρυφή υπερηφάνεια και να αγωνισθώ να την διώξω;

– Αν κάνης, ας υποθέσουμε, έναν πνευματικό αγώνα και σου λέη ο λογισμός ότι κάνεις κάτι σπουδαίο,

είσαι ενάρετη κ.λπ., σίγουρα υπάρχει μέσα σου υπερηφάνεια, αλλά την κρύβεις.

Αν λοιπόν προσέξης, θα δης ότι νιώθεις μια ικανοποίηση ψεύτικη.

Για να φύγη η κρυφή υπερηφάνεια, πρέπει να σιχαθής αυτό το ψεύτικο και να το πετάξης.

Αυτούς που έχουν εξωτερική υπερηφάνεια, τους σιχαίνονται οι άλλοι, και έτσι μπορούν να διορθωθούν·

ενώ, όσοι έχουν εσωτερική, κρυφή, υπερηφάνεια, πρέπει οι ίδιοι να σιχαθούν τον εαυτό τους,

για να απαλλαγούν από αυτήν.

Αλλά, και όταν δίνης στους άλλους το δικαίωμα να σου κάνουν παρατηρήσεις, αυτό θα σε βοηθήση,

γιατί θα βγή έξω η κρυφή υπερηφάνεια, θα φανερωθή και σιγά-σιγά θα φύγη.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007