Μηνύματα, Μαρτυρίες και Αποκαλύψεις από την Παναγούδα

[XAPA]

Εγωισμός, το αναρχικό παιδί της υπερηφανείας



– Γέροντα, άλλο πάθος είναι η υπερηφάνεια και άλλο ο εγωισμός;

– Η υπερηφάνεια, ο εγωισμός, η κενοδοξία κ.λπ., εκτός από την έπαρση που είναι εωσφορικός βαθμός,

είναι το ίδιο πάθος με μικρές διαφορές και διαβαθμίσεις.

Ο εγωισμός είναι το αναρχικό παιδί της υπερηφανείας· δεν το βάζει κάτω, επιμένει.

Όπως όμως τα δένδρα που δεν λυγίζουν, σπάζουν τελικά από τον αέρα,

έτσι και ο άνθρωπος που έχει εγωισμό, επειδή δεν κάμπτεται, σπάζει τελικά τα μούτρα του.


Μεγάλο κακό ο εγωισμός!

Ενώ και ανάπαυση δεν έχει ο εγωιστής, πάλι επιμένει!

Δεν βλέπεις, ο Άρειος;

Όταν η μητέρα του του είπε: «καλά, τόσοι λένε ότι σφάλλεις· δεν το καταλαβαίνεις;»,

«ναί, το ξέρω, της απάντησε, αλλά πώς να υποταχθώ σ᾿ αυτούς;».

Ο εγωισμός του δεν τον άφηνε να παραδεχθή το λάθος του.


– Και δεν τον απασχολούσε, Γέροντα, που είχε παρασύρει τόσον κόσμο στην αίρεση;

– Όχι, δεν τον απασχολούσε. «Αν παραδεχθώ ότι σφάλλω, έλεγε, θα εξευτελισθώ και στους οπαδούς μου».

Και όσο καταλάβαινε ότι κάνει λάθος, άλλο τόσο ζοριζόταν να τους πείση ότι είχε δίκαιο.

Φοβερό πράγμα ο εγωισμός!


– Σε τί διαφέρει, Γέροντα, ο εγωιστής από τον υπερήφανο;

– Ο εγωιστής έχει θέλημα, πείσμα, ενώ ο υπερήφανος μπορεί να μην έχη ούτε θέλημα ούτε πείσμα.

Ας πούμε ένα παράδειγμα: Στην εκκλησία προσκυνάτε τις εικόνες με μια σειρά· η καθεμιά ξέρει την σειρά της.

Μια αδελφή, αν έχη εγωισμό και της πάρη κάποια άλλη την σειρά,

θα κατεβάση τα μούτρα και μπορεί να μην πάη ούτε να προσκυνήση.

«Αφού προσκύνησε εκείνη πριν από μένα, θα πη, δεν πάω να προσκυνήσω».

Ενώ, αν έχη υπερηφάνεια, πάλι θα πειραχθή, αλλά δεν θα αντιδράση έτσι·

μπορεί μάλιστα να πη και στις επόμενες, δήθεν με ευγένεια: «Περάστε! πέρνα κι εσύ, πέρνα κι εσύ!».


– Τί να κάνω, Γέροντα, όταν πληγώνεται ο εγωισμός μου;

– Όταν πληγώνεται ο εγωισμός σου, μην τον περιθάλπης· άφησέ τον να πεθάνη.

Αν πεθάνη ο εγωισμός σου, θα αναστηθή η ψυχή σου.


– Και πώς πεθαίνει, Γέροντα, ο εγωισμός;

– Πρέπει να θάψουμε το εγώ μας, να σαπίση και να γίνη κοπριά, για να αναπτυχθή η ταπείνωση και η αγάπη.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας


– Γέροντα, γιατί υπερηφανεύομαι εύκολα;

– Για να υπερηφανεύεσαι εύκολα, σημαίνει ότι έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου.

Πιστεύεις ότι κάτι είσαι. Δεν μπορεί να υπερηφανευθή κανείς, αν δεν πιστεύη ότι κάτι είναι.

Αφού λοιπόν πιστεύεις ότι είσαι σπουδαία, μετά με το παραμικρό υπερηφανεύεσαι,

σαν τους υπερτασικούς που, μόλις λίγο στενοχωρηθούν, αμέσως ανεβάζουν πίεση.


– Γέροντα, έχει παγώσει πάλι η καρδιά μου. Γιατί φθάνω σ᾿ αυτήν την κατάσταση;

– Γιατί αφήνεις το κεφάλι σου ξεβίδωτο και παίρνει αέρα το μυαλό σου.

Εγώ βάζω τάπα, την βιδώνω, αλλά εσύ την πετάς.

Τώρα χρειάζεται να βάλουμε τάπα μεγάλη και να την βιδώσουμε γερά-γερά.

Ξέρεις πόσα θα σου έδινε ο Χριστός, αν δεν είχες αυτό το ελάττωμα;

Όταν δεν προσέχουμε, έρχεται ο διάβολος ύπουλα, μας τρυπάει το κεφάλι με το σουβλί του, την οίηση,

μας το φουσκώνει σαν μπαλόνι και μας σηκώνει στον αέρα.


– Γέροντα, ένας που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, δεν είναι εύκολο να δη το καλό που έχει ο άλλος.

– Έτσι είναι. Αυτός που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, παραμένει μέσα στην αντάρα της υπερηφανείας

και δεν έχει ούτε πνευματική υγεία ούτε ορατότητα, οπότε δεν μπορεί να δη τα χαρίσματα του άλλου.

Αλλά γιατί να έχη κανείς μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του;

Πώς θα έρθουν οι θείες ιδέες, αν δεν πετάξη την δική του μεγάλη ιδέα;

Αν πάρη το κατσαβίδι ο Χριστός, λίγο την βιδούλα να στρίψη, μπανταλομάρες (1) θα λέμε.

Τί ιδέα να έχης λοιπόν για τον εαυτό σου;

Αυτός που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, είναι εκτός του εαυτού του, παράφρων.

Χρειάζεται να κατεβή-νά κατεβή, να προσγειωθή, για να βρη τον εαυτό του·

αλλιώς θα γυρίζη στα σύννεφα και θα ξοδεύη την βενζίνη στον αέρα!



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ο Γέροντας χρησιμοποιούσε την λέξη «μπανταλομάρα» αντί της λέξεως «ανοησία».

[XAPA]

Η αυτοπεποίθηση



– Γέροντα, τί σημαίνει: «Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες» (1) ;

– Αυτό αναφέρεται στην αυτοπεποίθηση του ανθρώπου.

Βλέπεις, και στην Ακολουθία του Μεγάλου Σχήματος,

όταν ο υποψήφιος μοναχός ερωτάται: «Ταύτα πάντα υπομένεις;»,

απαντά: «Ναι, του Θεού συνεργούντος»(2).

Δεν λέει: «Ναι, εγώ μόνος μου θα υπομείνω».

Όταν ο άνθρωπος δεν βάζη σε όλα μπροστά τον Θεό, αλλά λέη: «εγώ μόνος μου θα κάνω αυτό,

εγώ με τις δικές μου δυνάμεις θα κάνω εκείνο», τότε και τα μούτρα του τρώει και τίποτε δεν κάνει.


– Γέροντα, στενοχωρώ πολύ τις αδελφές· άλλα μου λένε να κάνω, άλλα κάνω.

– Από την αυτοπεποίθηση το παθαίνεις.

Εσύ νομίζεις ότι πιάνεις πουλιά στον αέρα, ενώ πιάνεις αέρα!

Σηκώνεις το χέρι σου και νομίζεις ότι έπιασες ένα πουλί.

«Το έπιασα» λές, αλλά το χέρι σου είναι άδειο.

Σηκώνεις και το άλλο σου χέρι, «τό έπιασα» λές, αλλά και πάλι το χέρι σου είναι άδειο.

Να βλέπης πρώτα αν είναι γεμάτο το χέρι σου και ύστερα να λές «τό έπιασα».


– Γέροντα, οι αδελφές μου λένε ότι δυσκολεύονται μαζί μου, επειδή επιμένω στην γνώμη μου· εγώ όμως δεν το καταλαβαίνω πάντοτε.

– Ξέρεις τί συμβαίνει μ᾿ εσένα;

Όταν σχηματίζης μια γνώμη για κάτι, δεν λες: «μου πέρασε αυτός ο λογισμός, δεν ξέρω αν είναι σωστός»,

αλλά πιστεύεις ότι η γνώμη σου είναι πάντοτε σωστή και επιμένεις.

Κάνεις σαν εκείνη την νοικοκυρά που της αγόρασε ο άνδρας της ένα χταπόδι να μαγειρέψη,

αλλά του έλειπε το ένα πλοκάμι.

«Το μαγείρεψες, της λέει, το χταπόδι; έβρασε;».

«Ποιό χταπόδι; λέει εκείνη, το επταπόδι».

Όχι το οχταπόδι-όχι το επταπόδι, νευρίασε στο τέλος ο άνδρας της από την επιμονή της και την πέταξε στο πηγάδι.

Αλλά και από ᾿κεί έδειχνε με τα δάκτυλά της «επτά, επτά, επτά»!

Κοίταξε, να λές τον λογισμό σου, αλλά να μην επιμένης.


– Όμως, Γέροντα, πολλές φορές βλέπω ότι η δική μου γνώμη είναι καλύτερη από την γνώμη των αδελφών με τις οποίες συνεργάζομαι.

– Από την αυτοπεποίθηση που έχεις βλέπεις έτσι τα πράγματα.

Να προσέξης πολύ, γιατί όποιος έχει πολλή λογική και κρίση με εγωισμό και αυτοπεποίθηση,

μπορεί να φθάση να μην παραδέχεται κανέναν.


– Πώς θα απαλλαγώ από την αυτοπεποίθηση;

– Αν γνωρίσης τον εαυτό σου, θα δης ότι δεν έχεις τίποτε δικό σου

και τίποτε δεν μπορείς να κάνης χωρίς την βοήθεια του Θεού.

Αν λοιπόν καταλάβης πώς ό,τι καλό κάνεις είναι από τον Θεό

και όσες χαζομάρες κάνεις είναι δικές σου,

τότε θα πάψης να έχης εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και θα απαλλαγής από την αυτοπεποίθηση.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ψαλμ. 126, 1.
2) Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, σ. 207.

[XAPA]

Η καυχησιολογία



– Γέροντα, όποιος έχει υπερηφάνεια πάντοτε λέει το καλό που κάνει;

– Και να το πη και να μην το πη, τόχει μέσα του κρυφό καμάρι!

Νά, αυτές τις μέρες ήρθε κάποιος να με δη.

Μου μιλούσε συνέχεια για τον εαυτό του και κάθε τόσο πρόσθετε: «Εις δόξαν Θεού τα λέω».

Έλεγε-έλεγε... «Εις δόξαν Θεού τα λέω».

Με τρόπο του είπα: «Μήπως μπαίνει λίγο και η δόξα η δική σου;».

«Ά, όχι, μου λέει, όλα εις δόξαν Θεού...».

Και τελικά δεν είχε έρθει να μου πη κάτι που τον απασχολούσε,

αλλά να μου διηγηθή τα κατορθώματά του «εις δόξαν Θεού...»,

ενώ στην πραγματικότητα όλα τα έλεγε για την δόξα την δική του.


Πάντως, όταν ο άνθρωπος κάνη γνωστό το καλό που κάνει και υπερηφανεύεται, πάντοτε το χάνει.

Τότε και κουράζεται άσκοπα και κολάζεται.

Κάποιος που επρόκειτο να γίνη ιερέας πήγε σε ένα απομονωμένο μοναστήρι να καθήση σαράντα μέρες πριν από την χειροτονία του.

Στις τριάντα οκτώ όμως μέρες παρουσιάσθηκε κάποια ανάγκη και χρειάσθηκε να κατεβή στον κόσμο.

Μετά έκανε το πάν να επιστρέψη, για να μείνη ακόμη δυο μέρες,

γιατί πώς θα έλεγε ότι κάθησε στην έρημο σαράντα μέρες πριν από την χειροτονία του;

Βλέπεις, και ο Μωυσής σαράντα μέρες κάθησε στο Σινά, πριν πάρη τις δέκα εντολές (1)!...

Έλεγε μετά παντού: «Εγώ πριν από την χειροτονία μου κάθησα στην ησυχία σαράντα μέρες».

Έτσι έρχεται η Χάρις;

Χίλιες φορές να καθόταν είκοσι μέρες ή δεκαπέντε ή να μην καθόταν ούτε μια μέρα, για να μη καυχιέται ότι κάθησε σαράντα μέρες.

Τότε περισσότερη Χάρη θα είχε.


– Γέροντα, ο Απόστολος Παύλος λέει: «Ο καυχώμενος εν Κυρίω καυχάσθω»(2). Αυτή η καύχηση μπορεί να έχη υπερηφάνεια;

– Όχι, πώς να έχη υπερηφάνεια;

Αυτό έχει μια δοξολογία, μια ευχαριστία στον Θεό.

Αν θεωρούμε μεγάλη τιμή και ευεργεσία που οικονόμησε ο Καλός Θεός να είμαστε Χριστιανοί, αυτή η καύχηση δεν έχει υπερηφάνεια.

Όταν κάποιος, ας υποθέσουμε, θεωρή ευλογία και χαίρεται που ο Θεός οικονόμησε να έχη καλούς,

ευλαβείς γονείς, αυτό δεν σημαίνει ότι καμαρώνει κοσμικά, αλλά ότι έχει ευγνωμοσύνη προς τον Θεό.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Βλ. Έξ. 34, 28.
2) Α’ Κορ. 1, 31. Βλ. και Ρωμ. 5, 11· Φιλιπ. 3, 3.

[XAPA]

Η ανθρωπαρέσκεια



– Γέροντα, πολλές φορές με πιάνει ένα παράπονο.

– Τί παράπονο έχεις;

– Να, λέω: «Γιατί δεν αναγνώρισαν τον κόπο μου και μου συμπεριφέρθηκαν έτσι;».

– Όταν κάποιος κάνη κάτι ταπεινά και με αγάπη, και δεν βρη αναγνώριση, μπορεί να του έρθη και ένα παράπονο.

Αυτό είναι ανθρώπινο – όχι φυσικά ότι και αυτό είναι σωστό, αλλά τότε έχει κανείς κάποια ελαφρυντικά.

Όταν όμως απαιτή την αναγνώριση, αυτό είναι βαρύ· έχει μέσα εγωισμό, δικαίωμα (1) ανθρωπαρέσκεια.

Όσο μπορείς, να κινήσαι ταπεινά.

Ό,τι κάνεις να το κάνης με φιλότιμο, για τον Χριστό, και όχι από ανθρωπαρέσκεια και κενοδοξία,

για να ακούσης το «μπράβο» από τους ανθρώπους.

Όταν ο άνθρωπος δεν δέχεται τα «μπράβο» από τους ανθρώπους και εργάζεται μόνον για τον Θεό,

τότε ανταμείβεται από τον Θεό και σ᾿ αυτήν την ζωή με την άφθονη Χάρη Του, και στην άλλη με τα αγαθά του Παραδείσου.


– Μπορεί, Γέροντα, μέσα στο φιλότιμο να υπάρχη ανθρωπαρέσκεια;

– Μπορεί ο διάβολος, που όλα θέλει να τα μολύνη, να κλέβη το λίγο φιλότιμο με την ανθρωπαρέσκεια.

Έχει δηλαδή ο άνθρωπος λίγο φιλότιμο, αλλά, αν δεν προσέξη,

μπαίνει μέσα η ανθρωπαρέσκεια και μετά, ό,τι κι αν κάνη, πάει χαμένο.

Είναι σαν να βγάζη νερό με τρύπιο κουβά.

Αν όμως καταλάβη πώς ό,τι κάνει από ανθρωπαρέσκεια μολύνεται, μετά δεν θα έχη όρεξη να κάνη κάτι για να επιδειχθή·

δεν θα έχη μάτια να δη αν τον καμαρώνουν οι άλλοι ούτε αυτιά να ακούση τί λένε γι᾿ αυτόν.


– Γέροντα, εγώ δεν μπορώ να ξεχωρίσω αν κάτι το κάνω από καθαρό φιλότιμο ή από ανθρωπαρέσκεια.

– Το καθαρό φαίνεται.

Όταν κινήται κανείς με καθαρό φιλότιμο, έχει πληροφορία εσωτερική, έχει δηλαδή μέσα του ανάπαυση, γαλήνη,

ενώ η ανθρωπαρέσκεια φέρνει ανησυχία, ταραχή.


– Γέροντα, μου λέει ο λογισμός πώς πέφτω σε πειρασμούς, επειδή η καρδιά μου δεν είναι ολοκληρωτικά δοσμένη στον Θεό.

– Ναι, κλέβεσαι από την ανθρωπαρέσκεια.

Προσπάθησε στην κάθε φιλότιμη ενέργειά σου να μη σφηνώνεται η ανθρωπαρέσκεια, για να έχης και καθαρό μισθό,

χωρίς κρατήσεις από το ταγκαλάκι, αλλά και περισσότερη εσωτερική ειρήνη.

Να εξετάζης τα ελατήρια με τα οποία κινείσαι καί, μόλις αντιληφθής ότι κινείσαι από ανθρωπαρέσκεια, να την χτυπάς αμέσως.

Αν κάνης αυτόν τον «καλόν αγώνα» (2), θα αποτοξινωθής από κάθε κοσμικό ελατήριο που έχει κέντρο το εγώ.

Τότε θα γίνωνται όλα καλά και δεν θα έχης πειρασμούς ούτε εξωτερικούς ούτε δικούς σου εσωτερικούς,

αλλά θα έχης εσωτερική ειρήνη.


– Γέροντα, στενοχωριέμαι για την στασιμότητα που έχω. Θα ήθελα κάθε μέρα να προοδεύω πνευματικά.

– Ξέρεις τί συμβαίνει καμμιά φορά;

Μπορεί να θέλουμε να απαλλαγούμε από τα πάθη μας και να γίνουμε καλύτεροι, όχι για να ευαρεστήσουμε τον Θεό,

αλλά για να αρέσουμε στους άλλους.

Κι εσύ, ας πούμε, θέλεις να γίνης καλύτερη, να προχωρήσης πνευματικά.

Εξέτασες όμως γιατί το θέλεις;

Το θέλεις, για να πλησιάσης περισσότερο στον Θεό ή για να φαίνεσαι καλύτερη από τις άλλες αδελφές;

Βιάζεσαι λ.χ. να πάς στην εκκλησία.

Γιατί το κάνεις; για να είσαι από την αρχή στην Ακολουθία, επειδή αυτό είναι το σωστό

ή για να πάς πρώτη και να λένε οι αδελφές καλά λόγια για σένα;

Ο πνευματικός άνθρωπος ενδιαφέρεται να αρέση στον Θεό, όχι στους ανθρώπους.

«Αν ήθελα να αρέσω στους ανθρώπους, λέει ο Απόστολος Παύλος, δεν θα ήμουν δούλος του Χριστού» (3).


– Γέροντα, έχω πάντοτε έναν φόβο μην ξεπέσω στα μάτια των άλλων, ενώ δεν σκέφτομαι πώς με βλέπει ο Θεός. Πώς θα αυξηθή ο φόβος του Θεού;

– Εγρήγορση χρειάζεται.

Σε κάθε σου ενέργεια, ακόμη και στην παραμικρή σου κίνηση, κέντρο να είναι ο Θεός.

Στρέψε όλον τον εαυτό σου προς τον Θεό.

Αν αγαπήσης τον Θεό, ο νούς σου θα είναι συνέχεια στο πώς να ευχαριστήσης τον Θεό, στο πώς να αρέσης στον Θεό,

και όχι στο πώς να αρέσης στους ανθρώπους.

Αυτό πολύ θα σε βοηθήση να ελευθερωθής από τις βαρειές αλυσίδες της ανθρωπαρέσκειας

που σου είναι εμπόδιο για την ανώτερη ζωή.

Και όταν θα χαίρεσαι, γιατί ξέπεσες στα μάτια των ανθρώπων, τότε θα γλυκαίνεσαι εσωτερικά από τον Γλυκύ Ιησού.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Η λέξη «δικαίωμα» στην μοναχική ζωή δηλώνει την τάση του μοναχού να δικαιώνη τον εαυτό του και την απαίτηση να ικανοποιή οποιαδήποτε εγωκεντρική επιθυμία του.
2) Α’ Τιμ. 6, 12.
3) Βλ. Γαλ. 1, 10.

[XAPA]

Η καραμέλα του επαίνου



– Γέροντα, άκουσα κάτι επαίνους καί...

– Έ, και τί έγινε; Τελείως κούφιο είσαι, βρέ παιδί;

Εμάς τί πρέπει να μας ενδιαφέρη; Πώς μας βλέπουν οι άλλοι ή πώς μας βλέπει ο Χριστός;

Οι άλλοι θα είναι για μας η κινητήρια δύναμη ή ο Χριστός;

Εσύ έχεις σοβαρότητα· μη γίνεσαι ελαφρούτσικη.


Εμένα πολλές φορές, ακόμη και σοβαροί άνθρωποι, μου λένε κάτι επαινετικό και μου έρχεται να κάνω εμετό.

Γελώ από μέσα μου και το πετώ πέρα.

Κι εσύ κάτι τέτοια να τα πετάς αμέσως. Είναι χαμένα πράγματα!

Τί κερδίζουμε, αν μας καμαρώνουν οι άλλοι;

Για να μας καμαρώνουν μεθαύριο τα ταγκαλάκια;

Όποιος χαίρεται, όταν τον καμαρώνουν οι άνθρωποι, κοροϊδεύεται από τους δαίμονες.

Οι έπαινοι, είτε κοσμικοί είναι είτε πνευματικοί, είτε στο σώμα αναφέρονται είτε στην ψυχή,

βλάπτουν, όταν ο άνθρωπος είναι βλαμμένος, όταν δηλαδή έχη υπερηφάνεια ή προδιάθεση υπερηφανείας.

Γι᾿ αυτό να προσέχουμε να μην επαινούμε εύκολα τον άλλον,

γιατί, αν τυχόν είναι φιλάσθενος πνευματικά, παθαίνει ζημιά· μπορεί να καταστραφή.


Οι έπαινοι είναι σαν τα ναρκωτικά.

Κάποιος, ας υποθέσουμε, που ξεκινά να κάνη κηρύγματα, μπορεί την πρώτη φορά να ρωτήση

αν το κήρυγμα ήταν καλό, αν πρέπη κάτι να προσέξη, για να μην κάνη κακό στον κόσμο.

Οπότε και ο άλλος, για να τον ενθαρρύνη, του λέει: «Καλά τα είπες· μόνο σ᾿ εκείνο το σημείο ήθελε λίγο να προσέξης».

Ύστερα όμως, αν έχη λίγη προδιάθεση υπερηφανείας, μπορεί να φθάση να ρωτάη αν ήταν καλό το κήρυγμα,

μόνον και μόνο για να ακούση ότι ήταν καλό και να αισθανθή ικανοποίηση.


Κι αν του πούν: «πολύ καλό ήταν», χαίρεται.

«Ά, λένε καλά λόγια για μένα!», σκέφτεται και φουσκώνει.

Αν όμως του πούν: «δέν ήταν καλό», στενοχωριέται.

Βλέπετε πώς με μια καραμέλα επαίνου τον ξεγελάει το ταγκαλάκι;

Στην αρχή ρωτάει με καλό λογισμό, για να διορθωθή, και μετά ρωτάει, για να ακούη επαίνους και να χαίρεται!

Αν χαίρεσθε και νιώθετε ικανοποίηση, όταν σας επαινούν, και στενοχωριέσθε και κατεβάζετε τα μούτρα,

όταν σας κάνουν καμμιά παρατήρηση ή σας πούν ότι μια δουλειά δεν την κάνατε καλά,

να ξέρετε ότι αυτό είναι μια κοσμική κατάσταση.

Και η στενοχώρια είναι κοσμική και η χαρά είναι κοσμική.


Ένας που έχει πνευματική υγεία, και να του πης: «αυτό δεν το έκανες καλό»,

χαίρεται, γιατί τον βοήθησες να δη το λάθος του.

Πιστεύει ότι δεν το έκανε καλό, γι᾿ αυτό τον φωτίζει ο Θεός και την επόμενη φορά το κάνει πολύ καλό.

Αλλά και πάλι αυτό το αποδίδει στον Θεό.

«Τί θα έκανα εγώ μόνος μου; λέει.

Αν δεν με βοηθούσε ο Θεός, μπανταλομάρες θα έκανα».

Όλα δηλαδή τα τοποθετεί σωστά.


– Πώς θα μπορέσουμε, Γέροντα, να αισθανώμαστε το ίδιο, και όταν μας επαινούν και όταν μας προσβάλλουν;

– Αν μισήσετε την κοσμική προβολή, τότε θα δέχεσθε με την ίδια διάθεση και τον έπαινο και την προσβολή.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Η κενοδοξία



– Γιατί, Γέροντα, νιώθω μέσα μου ένα κενό;

– Από την κενοδοξία είναι.

Όταν επιδιώκουμε να ανεβαίνουμε στα μάτια των ανθρώπων, νιώθουμε μέσα μας κενό – τον καρπό της κενοδοξίας –,

γιατί ο Χριστός δεν έρχεται στο κενό, αλλά στην καρδιά του καινού ανθρώπου.

Δυστυχώς, πολλές φορές οι πνευματικοί άνθρωποι θέλουν την αρετή,

αλλά θέλουν και κάτι που να τρέφη την υπερηφάνειά τους, δηλαδή αναγνώριση, πρωτεία κ.λπ.,

κι έτσι μένουν με ένα κενό στην ψυχή τους, το κενό της κενοδοξίας·

δεν υπάρχει το πλήρωμα, το φτερούγισμα της καρδιάς.

Και όσο μεγαλώνει η κενοδοξία τους, τόσο μεγαλώνει και το κενό μέσα τους και τόσο περισσότερο υποφέρουν.


– Γέροντα, από που προέρχεται το ζόρισμα που νιώθω στον αγώνα μου;

– Δεν αγωνίζεσαι ταπεινά.

Όποιος αγωνίζεται ταπεινά, δεν συναντά δυσκολία στον αγώνα του.

Όταν όμως υπάρχουν πνευματικές επιδιώξεις ποτισμένες με κενοδοξία, τότε η ψυχή ζορίζεται.

Τα άλλα πάθη δεν μας δυσκολεύουν τόσο πολύ στο πνευματικό ανέβασμα, όταν επικαλούμαστε ταπεινά το έλεος του Θεού.

Όταν όμως μας κλέβη το ταγκαλάκι με την κενοδοξία, μας δένει τα μάτια

και μας οδηγεί από το δικό του δύσβατο μονοπάτι και τότε ζοριζόμαστε,

γιατί βρισκόμαστε σε ταγκαλίστικο χώρο.


Η πνευματική ζωή δεν είναι όπως η κοσμική ζωή.

Εκεί, για να πάη, ας υποθέσουμε, καλά μια επιχείρηση, πρέπει να κάνη κανείς την τάδε διαφήμιση,

να ρίξη αυτά τα φέιγ-βολάν, να κοιτάξη πώς να προβληθή.

Στην πνευματική ζωή όμως, μόνον αν μισήση κανείς την κοσμική προβολή, πάει καλά η επιχείρηση η πνευματική.


– Γέροντα, πώς θα διώξω τους λογισμούς κενοδοξίας;

– Να χαίρεσαι με τα αντίθετα από αυτά που επιδιώκουν οι κοσμικοί.

Μόνο με τα αντίθετα των κοσμικών επιδιώξεων θα μπορέσης να κινηθής στον πνευματικό χώρο.

Στοργή θέλεις; Να χαίρεσαι, όταν δεν σου δίνουν σημασία.

Ζητάς θρόνο; Κάθισε τον εαυτό σου στο σκαμνί.

Ζητάς επαίνους; Αγάπησε την περιφρόνηση, για να νιώσης την αγάπη του Περιφρονημένου Ιησού.

Ζητάς δόξα; Ζήτα ατιμία (1), για να νιώσης την δόξα του Θεού.

Και όταν νιώσης την δόξα του Θεού, θα νιώθης τον εαυτό σου ευτυχισμένο

και θα έχης μέσα σου την μεγαλύτερη χαρά από όλες τις χαρές όλου του κόσμου.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ατιμία: Αδοξία, έλλειψη τιμής και δόξας.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Οι συνέπειες της υπερηφανείας

Η υπερηφάνεια μας απομονώνει από τον Θεό



– Γέροντα, βλέπω ότι δεν πάω καλά.

– Βρήκες την αιτία;

Την προηγούμενη φορά που είχα έρθει, είδα ότι, επειδή σκεφτόσουν σωστά

και ενεργούσες με σύνεση, σε βοηθούσε και ο Χριστός.

Μήπως τώρα υπερηφανεύθηκες γι᾿ αυτό, οπότε πήρε την Χάρη Του ο Χριστός;


– Ναί, Γέροντα, έτσι είναι.

– Όταν δεν καταλαβαίνουμε ότι προοδεύουμε με την βοήθεια του Θεού και νομίζουμε ότι τα καταφέρνουμε μόνοι μας

και υπερηφανευώμαστε, παίρνει ο Θεός την Χάρη Του, για να καταλάβουμε ότι μόνον η θέληση

και η προσπάθεια είναι δικά μας· η δύναμη και το αποτέλεσμα είναι του Θεού.

Μόλις αναγνωρίσουμε ότι ο Θεός μας βοηθούσε και γι᾿ αυτό προοδεύαμε, ανοίγουν τα μάτια μας, ταπεινωνόμαστε,

κλαίμε για την πτώση μας, μας λυπάται ο Θεός, μας ξαναδίνει την Χάρη Του και προχωρούμε.


– Γέροντα, όταν ένας άνθρωπος υπερηφανευθή, η θεία Χάρις φεύγει αμέσως;

– Φυσικά!

Τί νομίζεις, χρειάσθηκαν ώρες για να γίνη ο Εωσφόρος από Άγγελος διάβολος;

Μέσα σε δευτερόλεπτα έγινε.

Λίγο ένας λογισμός αν περάση στον άνθρωπο ότι κάτι είναι, αμέσως φεύγει η Χάρις του Θεού.

Γιατί τί δουλειά έχει η Χάρις του Θεού με την υπερηφάνεια;

Ο Θεός είναι ταπείνωση.

Και όταν φύγη η Χάρις του Θεού, έρχεται ο διάβολος και ζαλίζει τον άνθρωπο.

Μπορεί μετά να δεχθή ο άνθρωπος μια επίδραση δαιμονική εξωτερική και να έχη μέσα του σκοτάδι πνευματικό.

Ο υπερήφανος δεν έχει Χάρη Θεού, γι᾿ αυτό υπάρχει κίνδυνος να πάρη – Θεός φυλάξοι! – τον μεγάλο κατήφορο.

Είναι χωρισμένος από τον Θεό, γιατί η υπερηφάνεια είναι κακός αγωγός,

μονωτικό, που δεν αφήνει την Χάρη του Θεού να περάση και μας απομονώνει από τον Θεό.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Όταν φέρνουμε υπερήφανο λογισμό, τα κάνουμε θάλασσα



– Γέροντα, είμαι πολύ απρόσεκτη· όλο ζημιές κάνω.

– Φαίνεται, θα υπάρχη μέσα σου κρυφή υπερηφάνεια.

Επειδή ο Θεός σε αγαπάει, λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι (1) ·

κάνεις μια ζημιά και ταπεινώνεσαι. «Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται» (2).


– Γέροντα, φοβάμαι να ξανασιδερώσω, γιατί έκαψα ένα ξένο ράσο.

– Να κάνης τον σταυρό σου και να σιδερώνης.


– Μήπως ήταν του πειρασμού;

– Σπάνια μια ζημιά είναι από φθόνο του διαβόλου· συνήθως είναι από υπερήφανο λογισμό.

Όταν φέρνουμε υπερήφανο λογισμό, τα κάνουμε θάλασσα. Κι εσύ, φαίνεται, έφερες υπερήφανο λογισμό.


– Γιατί κάηκε το ράσο και δεν έπαθα εγώ ζημιά;

– Γιατί το ράσο πήγε στον άλλον, έγινε γνωστή η ζημιά, οπότε έτσι ρεζιλεύτηκες και ταπεινώθηκες.

Ενώ, αν πάθαινες εσύ κάτι, δεν θα ρεζιλευόσουν.

Γιατί εξομολογείται κανείς; Για να θεατρινισθή η αμαρτία· έτσι σκάζει ο διάβολος.


– Όταν, Γέροντα, πάη κάποιος να κάνη μια δουλειά και τελικά γίνεται ζημιά, τί συμβαίνει;
Δεν δούλεψε σωστά; δεν είχε καθαρή διάθεση;

– Είναι πολλές περιπτώσεις. Πρέπει να εξετάση από που ξεκίνησε.


– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος να κάνη ζημιές από αφηρημάδα;

– Τί θα πη αφηρημάδα; Αν εξετάσης, θα δης ότι τις περισσότερες φορές οι ζημιές στην υπερηφάνεια οφείλονται.

Αν σε μια νοικοκυρά περάση ο λογισμός ότι καμμιά άλλη δεν πλένει τα πιάτα τόσο καλά όσο αυτή,

μπορεί να ρίξη όλο το ράφι με τα πιάτα και να σπάσουν όλα.

Μια φορά κάποια που εργαζόταν σε ένα υαλοπωλείο σκέφθηκε: «Τί εύκολα κατεβάζω τα κουτιά με τα ποτήρια!».

Μόλις έβαλε αυτόν τον λογισμό, της έφυγαν τα κουτιά από τα χέρια και έσπασαν όλα τα ποτήρια.

Ή, ας πούμε, ένας οδηγός βλέπει ένα γεροντάκι ανήμπορο και το παίρνει να το πάη στον προορισμό του.

Αν του περάση ο λογισμός: «γιά δές, άλλος θα το έκανε αυτό; τί καλά λόγια θα λέη τώρα το γεροντάκι για μένα!»,

θα τον εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού και μπορεί να πέση πάνω σε καμμιά κολόνα

ή να ανεβή πάνω στο πεζοδρόμιο, να χτυπήση και κανέναν!


«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ο Γέροντας συχνά αναφερόταν στους πνευματικούς νόμους, για τους οποίους έγραψε εκτενέστερα στο βιβλίο «Ο Γέρων Χατζη-Γεώργης ο Αθωνίτης», σ. 70 (Βλ. και Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, Τόμος Δ’, «Οικογενειακή ζωή», Ι. Ησυχ. Ευαγγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 72006, σ. 243).
2) Λουκ. 14, 11.

[XAPA]

Ο υπερήφανος δεν έχει πνευματικές πτήσεις αλλά πτώσεις



– Γέροντα, υποχώρησαν τα δέκατα που είχα.

– Χαίρομαι πολύ που υποχώρησαν – δόξα τω Θεώ –, γιατί πολύ σε ταλαιπωρούσαν.

Πιστεύω ότι τώρα θα υποχωρήσουν και τα πνευματικά δέκατα, αν πιάσης την υπερηφάνεια από την οποία προέρχονται.

Γιατί είναι αλήθεια ότι η υπερηφάνεια ανεβάζει όχι μόνο δέκατα πνευματικά αλλά και μεγάλο πυρετό πνευματικό.

Ανάλογα με το ανέβασμα της υπερηφανείας είναι και το ανέβασμα του πνευματικού πυρετού,

ο οποίος επιδρά και στο σώμα, και αρχίζει να ανεβαίνη και ο σωματικός πυρετός, επειδή η ψυχή και το σώμα συνεργάζονται.

Η υπερηφάνεια είναι η μεγαλύτερη πνευματική αρρώστια.

Σαν την βδέλλα που, αν κολλήση επάνω σου, σου ρουφάει το αίμα,

έτσι και η υπερηφάνεια ρουφάει όλο το εσωτερικό του ανθρώπου.

Φέρνει και πνευματική ασφυξία, γιατί καταναλώνει όλο το πνευματικό οξυγόνο της ψυχής.


– Γέροντα, έχω προσέξει πως, μόλις βάλω μια σειρά στον αγώνα μου, γίνονται όλα...

– Φαίνεται, λές με τον λογισμό σου «καλά πάω», γι᾿ αυτό ύστερα έχεις πτώσεις.

Ο υπερήφανος δεν έχει πνευματικές πτήσεις αλλά πτώσεις.


– Γέροντα, ό,τι και να κάνω ή να πω, βλέπω ότι με κεντά η υπερηφάνεια.

– Ό,τι κάνεις, να το κάνης με ταπεινό λογισμό, γιατί διαφορετικά βάζεις τον διάβολο ακόμη και στις καλές ενέργειές σου.

Άν, ας υποθέσουμε, λέη κάποιος υπερήφανα: «θα πάω να κάνω μια καλοσύνη»,

βάζει και τον διάβολο μέσα και μπορεί να συναντήση ένα σωρό εμπόδια και τελικά να μην μπορέση να πάη.

Ενώ, αν πάη αθόρυβα να κάνη μια καλωσύνη, τότε δεν μπαίνει ο διάβολος.


– Πώς γίνεται, Γέροντα, η σωστή πνευματική εργασία στον εαυτό μας;

– Μυστικά και σιωπηλά.

Η πνευματική εργασία είναι πολύ λεπτή και χρειάζεται πολλή προσοχή στην κάθε μας ενέργεια.

Η πνευματική ζωή είναι «επιστήμη επιστημών» (1), λένε οι Άγιοι Πατέρες.

Τί εγρήγορση χρειάζεται!

Το ανέβασμα στην πνευματική ζωή είναι σαν το ανέβασμα σε μια κυκλική σκάλα που δεν έχει κάγκελα.

Αν ανεβαίνη κανείς χωρίς να βλέπη που πατούν τα πόδια του και λέη:

«ώ, πόσο ψηλά ανέβηκα! και που θα φθάσω ακόμη!», παραπατάει και πέφτει κάτω.


– Γιατί, Γέροντα, δεν έχει κάγκελα η σκάλα;

– Γιατί είναι ελεύθερος ο άνθρωπος και πρέπει να χρησιμοποιή το μυαλό που του έδωσε ο Θεός.

Αν δεν το χρησιμοποιή σωστά, τί να τον κάνη ο Θεός;


– Γέροντα, μπορεί μια κατάσταση πνευματικής ξηρασίας να έχη αιτία την υπερηφάνεια;

– Ναί, αν υπάρχη υπερηφάνεια, ο Θεός επιτρέπει να μένη ο άνθρωπος σε μια κατάσταση οκνηρίας,

ακηδίας και ψυχρότητος, γιατί, αν τον βοηθήση και γευθή κάτι ουράνιο,

τότε ένα κι ένα θα το πάρη επάνω του, θα νομίζη ότι αυτό οφείλεται στον αγώνα που έκανε και θα υπερηφανεύεται:

«Αγωνισθήτε! θα λέη μετά και στους άλλους. Εγώ αγωνίσθηκα και τί αξιώθηκα να ζήσω!», και έτσι θα πληγώνη ψυχές.

Γι᾿ αυτό ο Θεός τον αφήνει να χτυπηθή, όσο χρειάζεται, για να πεθάνη η ιδέα που έχει για τον εαυτό του,

να απελπισθή με την καλή έννοια από τον εαυτό του και να νιώση το «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (2).




«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Βλ. Ησυχίου Πρεσβυτέρου, Προς Θεόδουλον Λόγος ψυχωφελής και σωτήριος περί νήψεως και αρετής κεφαλαιώδης, ρκα’, Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1974, τόμος Α’, σ. 159.
2) Ιω. 15, 5.