Μηνύματα, Μαρτυρίες και Αποκαλύψεις από την Παναγούδα

[XAPA]

Η κενοδοξία



– Γιατί, Γέροντα, νιώθω μέσα μου ένα κενό;

– Από την κενοδοξία είναι.

Όταν επιδιώκουμε να ανεβαίνουμε στα μάτια των ανθρώπων, νιώθουμε μέσα μας κενό – τον καρπό της κενοδοξίας –,

γιατί ο Χριστός δεν έρχεται στο κενό, αλλά στην καρδιά του καινού ανθρώπου.

Δυστυχώς, πολλές φορές οι πνευματικοί άνθρωποι θέλουν την αρετή,

αλλά θέλουν και κάτι που να τρέφη την υπερηφάνειά τους, δηλαδή αναγνώριση, πρωτεία κ.λπ.,

κι έτσι μένουν με ένα κενό στην ψυχή τους, το κενό της κενοδοξίας·

δεν υπάρχει το πλήρωμα, το φτερούγισμα της καρδιάς.

Και όσο μεγαλώνει η κενοδοξία τους, τόσο μεγαλώνει και το κενό μέσα τους και τόσο περισσότερο υποφέρουν.


– Γέροντα, από που προέρχεται το ζόρισμα που νιώθω στον αγώνα μου;

– Δεν αγωνίζεσαι ταπεινά.

Όποιος αγωνίζεται ταπεινά, δεν συναντά δυσκολία στον αγώνα του.

Όταν όμως υπάρχουν πνευματικές επιδιώξεις ποτισμένες με κενοδοξία, τότε η ψυχή ζορίζεται.

Τα άλλα πάθη δεν μας δυσκολεύουν τόσο πολύ στο πνευματικό ανέβασμα, όταν επικαλούμαστε ταπεινά το έλεος του Θεού.

Όταν όμως μας κλέβη το ταγκαλάκι με την κενοδοξία, μας δένει τα μάτια

και μας οδηγεί από το δικό του δύσβατο μονοπάτι και τότε ζοριζόμαστε,

γιατί βρισκόμαστε σε ταγκαλίστικο χώρο.


Η πνευματική ζωή δεν είναι όπως η κοσμική ζωή.

Εκεί, για να πάη, ας υποθέσουμε, καλά μια επιχείρηση, πρέπει να κάνη κανείς την τάδε διαφήμιση,

να ρίξη αυτά τα φέιγ-βολάν, να κοιτάξη πώς να προβληθή.

Στην πνευματική ζωή όμως, μόνον αν μισήση κανείς την κοσμική προβολή, πάει καλά η επιχείρηση η πνευματική.


– Γέροντα, πώς θα διώξω τους λογισμούς κενοδοξίας;

– Να χαίρεσαι με τα αντίθετα από αυτά που επιδιώκουν οι κοσμικοί.

Μόνο με τα αντίθετα των κοσμικών επιδιώξεων θα μπορέσης να κινηθής στον πνευματικό χώρο.

Στοργή θέλεις; Να χαίρεσαι, όταν δεν σου δίνουν σημασία.

Ζητάς θρόνο; Κάθισε τον εαυτό σου στο σκαμνί.

Ζητάς επαίνους; Αγάπησε την περιφρόνηση, για να νιώσης την αγάπη του Περιφρονημένου Ιησού.

Ζητάς δόξα; Ζήτα ατιμία (1), για να νιώσης την δόξα του Θεού.

Και όταν νιώσης την δόξα του Θεού, θα νιώθης τον εαυτό σου ευτυχισμένο

και θα έχης μέσα σου την μεγαλύτερη χαρά από όλες τις χαρές όλου του κόσμου.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ατιμία: Αδοξία, έλλειψη τιμής και δόξας.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Οι συνέπειες της υπερηφανείας

Η υπερηφάνεια μας απομονώνει από τον Θεό


– Γέροντα, βλέπω ότι δεν πάω καλά.

– Βρήκες την αιτία;

Την προηγούμενη φορά που είχα έρθει, είδα ότι, επειδή σκεφτόσουν σωστά

και ενεργούσες με σύνεση, σε βοηθούσε και ο Χριστός.

Μήπως τώρα υπερηφανεύθηκες γι᾿ αυτό, οπότε πήρε την Χάρη Του ο Χριστός;


– Ναί, Γέροντα, έτσι είναι.

– Όταν δεν καταλαβαίνουμε ότι προοδεύουμε με την βοήθεια του Θεού και νομίζουμε ότι τα καταφέρνουμε μόνοι μας

και υπερηφανευώμαστε, παίρνει ο Θεός την Χάρη Του, για να καταλάβουμε ότι μόνον η θέληση

και η προσπάθεια είναι δικά μας· η δύναμη και το αποτέλεσμα είναι του Θεού.

Μόλις αναγνωρίσουμε ότι ο Θεός μας βοηθούσε και γι᾿ αυτό προοδεύαμε, ανοίγουν τα μάτια μας, ταπεινωνόμαστε,

κλαίμε για την πτώση μας, μας λυπάται ο Θεός, μας ξαναδίνει την Χάρη Του και προχωρούμε.


– Γέροντα, όταν ένας άνθρωπος υπερηφανευθή, η θεία Χάρις φεύγει αμέσως;

– Φυσικά!

Τί νομίζεις, χρειάσθηκαν ώρες για να γίνη ο Εωσφόρος από Άγγελος διάβολος;

Μέσα σε δευτερόλεπτα έγινε.

Λίγο ένας λογισμός αν περάση στον άνθρωπο ότι κάτι είναι, αμέσως φεύγει η Χάρις του Θεού.

Γιατί τί δουλειά έχει η Χάρις του Θεού με την υπερηφάνεια;

Ο Θεός είναι ταπείνωση.

Και όταν φύγη η Χάρις του Θεού, έρχεται ο διάβολος και ζαλίζει τον άνθρωπο.

Μπορεί μετά να δεχθή ο άνθρωπος μια επίδραση δαιμονική εξωτερική και να έχη μέσα του σκοτάδι πνευματικό.

Ο υπερήφανος δεν έχει Χάρη Θεού, γι᾿ αυτό υπάρχει κίνδυνος να πάρη – Θεός φυλάξοι! – τον μεγάλο κατήφορο.

Είναι χωρισμένος από τον Θεό, γιατί η υπερηφάνεια είναι κακός αγωγός,

μονωτικό, που δεν αφήνει την Χάρη του Θεού να περάση και μας απομονώνει από τον Θεό.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Όταν φέρνουμε υπερήφανο λογισμό, τα κάνουμε θάλασσα



– Γέροντα, είμαι πολύ απρόσεκτη· όλο ζημιές κάνω.

– Φαίνεται, θα υπάρχη μέσα σου κρυφή υπερηφάνεια.

Επειδή ο Θεός σε αγαπάει, λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι (1) ·

κάνεις μια ζημιά και ταπεινώνεσαι. «Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται» (2).


– Γέροντα, φοβάμαι να ξανασιδερώσω, γιατί έκαψα ένα ξένο ράσο.

– Να κάνης τον σταυρό σου και να σιδερώνης.


– Μήπως ήταν του πειρασμού;

– Σπάνια μια ζημιά είναι από φθόνο του διαβόλου· συνήθως είναι από υπερήφανο λογισμό.

Όταν φέρνουμε υπερήφανο λογισμό, τα κάνουμε θάλασσα. Κι εσύ, φαίνεται, έφερες υπερήφανο λογισμό.


– Γιατί κάηκε το ράσο και δεν έπαθα εγώ ζημιά;

– Γιατί το ράσο πήγε στον άλλον, έγινε γνωστή η ζημιά, οπότε έτσι ρεζιλεύτηκες και ταπεινώθηκες.

Ενώ, αν πάθαινες εσύ κάτι, δεν θα ρεζιλευόσουν.

Γιατί εξομολογείται κανείς; Για να θεατρινισθή η αμαρτία· έτσι σκάζει ο διάβολος.


– Όταν, Γέροντα, πάη κάποιος να κάνη μια δουλειά και τελικά γίνεται ζημιά, τί συμβαίνει;
Δεν δούλεψε σωστά; δεν είχε καθαρή διάθεση;

– Είναι πολλές περιπτώσεις. Πρέπει να εξετάση από που ξεκίνησε.


– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος να κάνη ζημιές από αφηρημάδα;

– Τί θα πη αφηρημάδα; Αν εξετάσης, θα δης ότι τις περισσότερες φορές οι ζημιές στην υπερηφάνεια οφείλονται.

Αν σε μια νοικοκυρά περάση ο λογισμός ότι καμμιά άλλη δεν πλένει τα πιάτα τόσο καλά όσο αυτή,

μπορεί να ρίξη όλο το ράφι με τα πιάτα και να σπάσουν όλα.

Μια φορά κάποια που εργαζόταν σε ένα υαλοπωλείο σκέφθηκε: «Τί εύκολα κατεβάζω τα κουτιά με τα ποτήρια!».

Μόλις έβαλε αυτόν τον λογισμό, της έφυγαν τα κουτιά από τα χέρια και έσπασαν όλα τα ποτήρια.

Ή, ας πούμε, ένας οδηγός βλέπει ένα γεροντάκι ανήμπορο και το παίρνει να το πάη στον προορισμό του.

Αν του περάση ο λογισμός: «γιά δές, άλλος θα το έκανε αυτό; τί καλά λόγια θα λέη τώρα το γεροντάκι για μένα!»,

θα τον εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού και μπορεί να πέση πάνω σε καμμιά κολόνα

ή να ανεβή πάνω στο πεζοδρόμιο, να χτυπήση και κανέναν!


«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ο Γέροντας συχνά αναφερόταν στους πνευματικούς νόμους, για τους οποίους έγραψε εκτενέστερα στο βιβλίο «Ο Γέρων Χατζη-Γεώργης ο Αθωνίτης», σ. 70 (Βλ. και Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, Τόμος Δ’, «Οικογενειακή ζωή», Ι. Ησυχ. Ευαγγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 72006, σ. 243).
2) Λουκ. 14, 11.

[XAPA]

Ο υπερήφανος δεν έχει πνευματικές πτήσεις αλλά πτώσεις



– Γέροντα, υποχώρησαν τα δέκατα που είχα.

– Χαίρομαι πολύ που υποχώρησαν – δόξα τω Θεώ –, γιατί πολύ σε ταλαιπωρούσαν.

Πιστεύω ότι τώρα θα υποχωρήσουν και τα πνευματικά δέκατα, αν πιάσης την υπερηφάνεια από την οποία προέρχονται.

Γιατί είναι αλήθεια ότι η υπερηφάνεια ανεβάζει όχι μόνο δέκατα πνευματικά αλλά και μεγάλο πυρετό πνευματικό.

Ανάλογα με το ανέβασμα της υπερηφανείας είναι και το ανέβασμα του πνευματικού πυρετού,

ο οποίος επιδρά και στο σώμα, και αρχίζει να ανεβαίνη και ο σωματικός πυρετός, επειδή η ψυχή και το σώμα συνεργάζονται.

Η υπερηφάνεια είναι η μεγαλύτερη πνευματική αρρώστια.

Σαν την βδέλλα που, αν κολλήση επάνω σου, σου ρουφάει το αίμα,

έτσι και η υπερηφάνεια ρουφάει όλο το εσωτερικό του ανθρώπου.

Φέρνει και πνευματική ασφυξία, γιατί καταναλώνει όλο το πνευματικό οξυγόνο της ψυχής.


– Γέροντα, έχω προσέξει πως, μόλις βάλω μια σειρά στον αγώνα μου, γίνονται όλα...

– Φαίνεται, λές με τον λογισμό σου «καλά πάω», γι᾿ αυτό ύστερα έχεις πτώσεις.

Ο υπερήφανος δεν έχει πνευματικές πτήσεις αλλά πτώσεις.


– Γέροντα, ό,τι και να κάνω ή να πω, βλέπω ότι με κεντά η υπερηφάνεια.

– Ό,τι κάνεις, να το κάνης με ταπεινό λογισμό, γιατί διαφορετικά βάζεις τον διάβολο ακόμη και στις καλές ενέργειές σου.

Άν, ας υποθέσουμε, λέη κάποιος υπερήφανα: «θα πάω να κάνω μια καλοσύνη»,

βάζει και τον διάβολο μέσα και μπορεί να συναντήση ένα σωρό εμπόδια και τελικά να μην μπορέση να πάη.

Ενώ, αν πάη αθόρυβα να κάνη μια καλωσύνη, τότε δεν μπαίνει ο διάβολος.


– Πώς γίνεται, Γέροντα, η σωστή πνευματική εργασία στον εαυτό μας;

– Μυστικά και σιωπηλά.

Η πνευματική εργασία είναι πολύ λεπτή και χρειάζεται πολλή προσοχή στην κάθε μας ενέργεια.

Η πνευματική ζωή είναι «επιστήμη επιστημών» (1), λένε οι Άγιοι Πατέρες.

Τί εγρήγορση χρειάζεται!

Το ανέβασμα στην πνευματική ζωή είναι σαν το ανέβασμα σε μια κυκλική σκάλα που δεν έχει κάγκελα.

Αν ανεβαίνη κανείς χωρίς να βλέπη που πατούν τα πόδια του και λέη:

«ώ, πόσο ψηλά ανέβηκα! και που θα φθάσω ακόμη!», παραπατάει και πέφτει κάτω.


– Γιατί, Γέροντα, δεν έχει κάγκελα η σκάλα;

– Γιατί είναι ελεύθερος ο άνθρωπος και πρέπει να χρησιμοποιή το μυαλό που του έδωσε ο Θεός.

Αν δεν το χρησιμοποιή σωστά, τί να τον κάνη ο Θεός;


– Γέροντα, μπορεί μια κατάσταση πνευματικής ξηρασίας να έχη αιτία την υπερηφάνεια;

– Ναί, αν υπάρχη υπερηφάνεια, ο Θεός επιτρέπει να μένη ο άνθρωπος σε μια κατάσταση οκνηρίας,

ακηδίας και ψυχρότητος, γιατί, αν τον βοηθήση και γευθή κάτι ουράνιο,

τότε ένα κι ένα θα το πάρη επάνω του, θα νομίζη ότι αυτό οφείλεται στον αγώνα που έκανε και θα υπερηφανεύεται:

«Αγωνισθήτε! θα λέη μετά και στους άλλους. Εγώ αγωνίσθηκα και τί αξιώθηκα να ζήσω!», και έτσι θα πληγώνη ψυχές.

Γι᾿ αυτό ο Θεός τον αφήνει να χτυπηθή, όσο χρειάζεται, για να πεθάνη η ιδέα που έχει για τον εαυτό του,

να απελπισθή με την καλή έννοια από τον εαυτό του και να νιώση το «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (2).




«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Βλ. Ησυχίου Πρεσβυτέρου, Προς Θεόδουλον Λόγος ψυχωφελής και σωτήριος περί νήψεως και αρετής κεφαλαιώδης, ρκα’, Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1974, τόμος Α’, σ. 159.
2) Ιω. 15, 5.

[XAPA]

Η υπερηφάνεια γελοιοποιεί τον άνθρωπο



– Γέροντα, τί είναι αυτό που μας κάνει να θέλουμε να γίνη γνωστό στους άλλους ό,τι καλό κάνουμε, ενώ έχει τόση γλυκύτητα, τόση απαλάδα, το να ζη και να εργάζεται κανείς στην αφάνεια;

– Το πιο σπουδαίο είναι ότι, όταν ο άνθρωπος έχη εσωτερικότητα και προσπαθή να μη γίνεται γνωστό το καλό που κάνει,

αυτό είναι αισθητό στους άλλους· όλοι τον ευλαβούνται και τον αγαπούν, χωρίς ο ίδιος να το καταλαβαίνη.

Πόσο συμπαθής είναι ο ταπεινός άνθρωπος και πόσο αποκρουστικός ο υπερήφανος!

Τον υπερήφανο κανείς δεν τον αγαπάει, ακόμη και ο Θεός τον αποστρέφεται.

Βλέπεις, και τα μικρά παιδιά, αν δούν κανένα παιδί λίγο υπερήφανο, το κοροϊδεύουν,

ενώ ένα παιδί σιωπηλό, συνετό, πόσο το εκτιμούν!

Ή, αν δούν κανέναν να περπατάη καμαρωτός-καμαρωτός, τον παίρνουν μυρωδιά και τον κοροϊδεύουν.


Θυμάμαι κάποιον στην Κόνιτσα πού, ενώ πέθαινε από την πείνα, φορούσε κάθε μέρα κοστούμι,

γραβάτα και ρεπούμπλικο και έβγαινε στην πλατεία καμαρωτός.

Τα παιδάκια, μόλις τον έβλεπαν, πήγαιναν από πίσω του και παρίσταναν πώς περπατούσε.

Μικρούτσικα παιδάκια τώρα!

Πόσο μάλλον οι μεγάλοι καταλαβαίνουν τον υπερήφανο άνθρωπο!

Μη βλέπης που δεν μιλούν, για να μην τον εκθέσουν· από μέσα τους όμως αηδιάζουν.

Όποιος θέλει να προβάλλη τον εαυτό του, τελικά γελοιοποιείται.


Θυμάμαι, όταν ήμουν στο Σινά (1), είχε έρθει ένας παπάς που τον έλεγαν Σάββα.

Ήταν λίγο κενόδοξος, είχε και μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του.

Μια μέρα οι Βεδουΐνοι ανέβαζαν στο μοναστήρι ένα βαρύ πράγμα με το βίντσι καί, καθώς το σήκωναν, φώναζαν,

για να συγχρονισθούν, «σάουα-σάουα», δηλαδή «όλοι μαζί».

Τους άκουσε ο παπα–Σάββας κι έτρεξε αμέσως έξω.

«Βρέ, ακόμη δεν ήρθα, λέει, και "Σάββα" φωνάζουν! Και εδώ όλοι με έμαθαν!».

Νόμιζε ότι οι Βεδουΐνοι φώναζαν «Σάββα, Σάββα»!

Μόλις το άκουσα, με έπιασαν τα γέλια! Είναι να μη γελάσης;

Όπως δουλεύει το μυαλό του ανθρώπου, έτσι τα ερμηνεύει όλα...

Άμα ο άνθρωπος είναι λίγο φαντασμένος, όλα φαντασμένα τα ερμηνεύει.


– Γέροντα, από υπερηφάνεια το κάνει;

– Είναι αιχμάλωτος στην κενοδοξία, τον κλέβει και η φαντασία και φθάνει μετά...

Μου έλεγε ένας μοναχός πώς, όταν ήταν λαϊκός, είχε δώσει σε κάποιον ένα επίσημο επανωφόρι.

Μια μέρα που βρέθηκαν μαζί σε μια συντροφιά, εκείνος το φορούσε, οπότε κάποια στιγμή λέει:

«Αυτό το παλτό ξέρετε από που το έχω; Από το Παρίσι!

Αν ξέρατε και πόσο το αγόρασα!».

Και να είναι εκεί μπροστά και ο άλλος που του έδωσε το επανωφόρι ευλογία!


– Καλά, Γέροντα, ανόητος ήταν;

– Μα πιο ανόητος από τον υπερήφανο υπάρχει;

Τελικά η υπερηφάνεια γελοιοποιεί τον άνθρωπο.




«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007




1) Ο Γέροντας ασκήτεψε στο Σινά από το 1962 μέχρι το 1964.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4


Να χτυπήσουμε την υπερηφάνεια


Να είσαι μέσα στην μάχη, και να πολεμάς σωστά



Γέροντα, μου λέει ο λογισμός ότι, αν αλλάξω διακόνημα και σταματήσω να ψάλλω και να αγιογραφώ, θα σταματήσω να υπερηφανεύωμαι και να πέφτω συνέχεια σε πειρασμούς.

– Και να φύγης από την ψαλτική ή την αγιογραφία, εάν δεν σιχαθής την κενοδοξία, θα κάνης περισσότερες γκάφες.

Αλλά και η φυγή αυτή πάλι έχει μέσα υπερηφάνεια, και μάλιστα περισσότερη,

γιατί στην πραγματικότητα θέλεις να φύγης από τα διακονήματα αυτά, για να μη θίγεται ο εγωισμός σου.


– Όταν, Γέροντα, κάνω μια δουλειά και δώ ότι υπερηφανεύομαι, μήπως είναι καλύτερα να μην την κάνω;

– Αν σου πουν να πας να κάνης μια δουλειά, να πας, αλλά να προσέχης να μην πέσης·

και αν γλιστρήσης και πέσης, να σηκωθής.

Να καταλάβης ότι γλίστρησες, επειδή δεν πρόσεξες,

και άλλη φορά, αν σου πουν να ξαναπάς, να προσέχης να μην ξαναγλιστρήσης.

Όχι να μην ξαναπάς, επειδή την προηγούμενη φορά έπεσες!

Άλλο αν σου πουν: «Μην πηγαίνης, αφού την προηγούμενη φορά έπεσες».

Τότε δεν θα ξαναπάς. Κατάλαβες;

Άμα σου λένε να κάνης μια δουλειά, να την κάνης, αλλά να προσπαθής να την κάνης σωστά και ταπεινά.

Το να μην κάνης τίποτε, για να μην υπερηφανευθής, αυτό είναι χειρότερο.

Είναι σαν να μένης έξω από την μάχη, να μην πολεμάς, για να μην πληγωθής.

Σκοπός είναι να είσαι μέσα στην μάχη, αλλά να προσέχης να πολεμάς σωστά·

διαφορετικά θα είσαι ένα άχρηστο πράγμα.




«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια του αδελφού



– Γέροντα, στενοχωριέμαι, όταν οι αδελφές μου κάνουν κάποια παρατήρηση.

– Έχεις υπερηφάνεια, γι᾿ αυτό στενοχωριέσαι.

Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια του αδελφού, όταν του δίνης το δικαίωμα

να σου κάνη παρατηρήσεις και δέχεσαι μια κουβέντα που θα σου πη.

Έτσι λαμπικάρεται η ψυχή.

Επειδή το υψηλό φρόνημα δύσκολα το αντιλαμβάνεται κανείς μόνος του,

πρέπει να δέχεται τους άλλους σαν γιατρούς του και να παίρνη όλα τα φάρμακα που του δίνουν, για να απαλλαγή από αυτό.

Και όλοι οι άνθρωποι έχουν στην τσέπη τους φάρμακα για τους άλλους:

οι μεν καλοί συμβουλεύουν με πόνο και αγάπη τον άρρωστο,

οι δε κακοί τον ελέγχουν με κακία και πάθος

– αυτοί μάλιστα πολλές φορές γίνονται καλύτεροι χειρουργοί από τους πρώτους,

γιατί προχωρούν το νυστέρι πιο βαθιά.


– Εγώ, Γέροντα, είμαι κουτή και πολλές φορές δεν καταλαβαίνω γιατί μου κάνουν παρατήρηση.

– Καλύτερα πές: «Είμαι τετραπέρατη, αλλά δεν έχω ταπείνωση».

Εσύ, ενώ σφάλλεις και σου κάνουν παρατήρηση, πας να δικαιολογηθής.

Πώς να φθάσης σε κατάσταση να παίρνης επάνω σου το σφάλμα, όταν δεν σφάλλης και σε κατηγορούν;

Ο άνθρωπος που δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν του κάνουν μια παρατήρηση, εξοντώνει συνέχεια την ταπείνωση.

Ενώ ο άνθρωπος που ρίχνει όλο το βάρος επάνω του για κάποιο σφάλμα του,

ταπεινώνεται και τον λούζει η Χάρις του Θεού.


– Γέροντα, εγώ νομίζω ότι δεν προσπαθώ να αποδείξω ότι έχω δίκαιο, αλλά να εξηγήσω ότι πρόκειται για παρεξήγηση.

– Έχω δει ότι έχεις μια κρυφή υπερηφάνεια που εκδηλώνεται με την δικαιολογία.

Να προσπαθήσης να μη δικαιολογήσαι, ό,τι κι αν σού πουν· να βάζης μια ειλικρινή μετάνοια· αυτό φθάνει.

Με το «ευλόγησον» (1) της ειλικρινούς μετανοίας κόβεται η υπερηφάνεια.


– Γέροντα, σήμερα ένα παιδάκι στο αρχονταρίκι έκανε μια αταξία. Του έλεγε η μητέρα του: «πες συγγνώμη», και αυτό απαντούσε: «τα κόκκαλά μου πονάνε», και «συγγνώμη» δεν έλεγε. Γιατί μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται τόσο πολύ να πούν «ευλόγησον»;

– Η υπερηφάνεια δεν αφήνει τον άνθρωπο να πη «ευλόγησον».



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ευλόγησον: Συγχώρεσέ με.

[XAPA]

Η πνευματική ...διάσπαση του ατόμου


– Γέροντα, πώς θα φύγη η μεγάλη ιδέα που έχω για τον εαυτό μου;

– Αν στραφής μέσα σου και γνωρίσης τον εαυτό σου, θα δής τόση ασχήμια, που θα σιχαθής τον εαυτό σου.

Αν ο άνθρωπος δεν γνωρίση τον εαυτό του για να ταπεινωθή φυσιολογικά,

η ταπείνωση δεν μπορεί να του γίνη κατάσταση, για να παραμένη μέσα του η θεία Χάρις.

Τότε είναι σε θέση ο διάβολος να του φάη όλα τα χρόνια της ζωής του

– ακόμη και τα χρόνια του Μαθουσάλα να του δώση ο Θεός –, παίζοντας το παιχνίδι της κολοκυθιάς.

Δηλαδή μια θα του φέρνη ο διάβολος τον λογισμό ότι κάτι είναι,

μια θα φέρνη αυτός έναν ταπεινό λογισμό ότι δεν είναι τίποτε·

μια ο διάβολος, μια ο άνθρωπος, μια θα κερδίζη ο ένας μια ο άλλος, και θα συνεχίζεται το ίδιο βιολί.


– Βλέπω, Γέροντα, ότι όλες οι αδελφές με έχουν ξεπεράσει στην αρετή, ακόμη και οι νεώτερες.

– Αφού δεν ταπεινώθηκες μόνη σου, ταπεινώθηκες από τους άλλους.

Ξέρεις τί κάνουν, όταν θέλουν να στείλουν έναν πύραυλο στο διάστημα;

Μετρούν κατεβαίνοντας από τους μεγάλους αριθμούς στους μικρούς: «δέκα, εννιά, οκτώ, επτά..., ένα, μηδέν!».

Μόλις φθάσουν στο μηδέν, εκτοξεύεται.

Έτσι κι εσύ, τώρα που έφθασες στο μηδέν, θα εκτοξευθής και θα πάς ψηλά.

Εσύ φυσική δεν σπούδασες;


– Ναι, Γέροντα.

– Τώρα λοιπόν είναι καιρός να μάθης και την φυσική της μεταφυσικής,

για να γνωρίσης πώς θα γίνη η πνευματική διάσπαση του ατόμου σου.


– Πώς θα γίνη, Γέροντα;

– Όταν ασχοληθής με το «άτομό σου» και γνωρίσης τον εαυτό σου,

θα ταπεινωθής και τότε θα γίνη η πνευματική διάσπαση του ατόμου σου,

θα βγη η πνευματική ενέργεια και θα πεταχτής στο ...διάστημα.

Μόνον έτσι θα μπορέσης να μπης στην πνευματική τροχιά· διαφορετικά θα παραμένης στην κοσμική τροχιά.

Σε τίποτε δεν ωφελεί να ερευνήση κανείς όλον τον κόσμο, αν δεν έχη ερευνήσει τον δικό του κόσμο.

Αν γνωρίση πρώτα τον εσωτερικό του κόσμο, δηλαδή τον εαυτό του, το άτομό του,

εύκολα μετά γνωρίζει όχι μόνον την γη αλλά και το διάστημα.

Όταν ο άνθρωπος γνωρίση το άτομό του, τότε γίνεται αυτομάτως και η διάσπαση του ατόμου του

και κινείται πλέον στην πνευματική τροχιά έξω από την έλξη της γής, έξω από την έλξη του κόσμου.

Ενώ ζη στην γη ως άνθρωπος, ζη δίχως να τον έλκη η αμαρτία και γενικά οι επιθυμίες του κόσμου.


– Όταν, Γέροντα, παραμένη η υπερηφάνεια, δεν έχει κάνει ο άνθρωπος σωστή αναγνώριση του εαυτού του;

– Ναί, δεν έγινε ακόμη η πνευματική διάσπαση του ατόμου του. Κατάλαβες;


– Δηλαδή, Γέροντα, πάλι στην ταπείνωση γυρίζουμε.

– Μα βέβαια!

Ο άνθρωπος που έχει υπερηφάνεια δεν έχει γνωρίσει τον εαυτό του.

Αν γνωρίση τον εαυτό του, θα φύγη η υπερηφάνεια.

Η αναγνώριση είναι το παν.

Λείπει η αναγνώριση, γι᾿ αυτό λείπει η ταπείνωση.

Και όταν ο άνθρωπος αναγνωρίζη ταπεινά τον εαυτό του, αναγνωρίζεται και από τους ανθρώπους.


– Κι αν, Γέροντα, υπάρχη αναγνώριση και δεν υπάρχη ταπείνωση;

– Τότε δεν θα υπάρχη καλή διάθεση, φιλότιμο.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Υψηλή θέση και ταπεινό φρόνημα



– Σ᾿ εμένα, Γέροντα, υπάρχει υπερηφάνεια;

– Έ, υπάρχει και λίγη υπερηφάνεια.

Τουλάχιστον να έχουμε την κανονική υπερηφάνεια, όση προβλέπει ο νόμος...


– Υπάρχει, Γέροντα, και «κανονική» υπερηφάνεια;

– Κοίταξε να σου πω: Αν κάποιος έχη ικανότητες, γνώσεις κ.λπ., και να υπερηφανευθή λίγο, έχει ελαφρυντικά.

Όχι βέβαια πώς είναι καλή και αυτή η υπερηφάνεια, αλλά δικαιολογείται κατά κάποιον τρόπο.

Ένας όμως που δεν έχει ούτε ικανότητες ούτε γνώσεις, δεν δικαιολογείται να υπερηφανεύεται· επιβάλλεται να είναι ταπεινός.

Αν υπερηφανεύεται, είναι τελείως χαμένος.

Βλέπεις, μια νοσοκόμα που κάνει μια ένεση πενικιλίνης στον άρρωστο και του πέφτει ο πυρετός,

μπορεί να έχη υπερήφανο λογισμό, ενώ ο Φλέμινγκ που ανακάλυψε την πενικιλίνη

και βοήθησε τόσον κόσμο, πόση ταπείνωση είχε!


Ο Φλέμινγκ μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης είχε πάει στην Αμερική.

Εκεί τον χειροκροτούσαν οι άλλοι, χειροκροτούσε και αυτός.

Κάποια στιγμή ρώτησε: «Τί συμβαίνει; για ποιόν χειροκροτούν;».

«Για σένα χειροκροτούν», του είπαν.

Τάχασε! Δεν είχε καταλάβει για ποιόν χειροκροτούσαν!

Θέλω να πώ, εκείνος που βρήκε την πενικιλίνη δεν υπερηφανεύτηκε,

και η νοσοκόμα που κάνει την ένεση και πέφτει ο πυρετός καμαρώνει.

Γι᾿ αυτό ο Μέγας Βασίλειος λέει: «Το σπουδαιότερο είναι να έχη ο άνθρωπος υψηλή θέση και ταπεινό φρόνημα» (1).

Αυτό έχει μεγάλη αξία και ανταμείβεται από τον Θεό.


Βλέπω την ταπείνωση που έχουν μεγάλοι αξιωματικοί και την υπερηφάνεια που έχουν απλοί χωροφύλακες.

Είχε έρθει μια φορά στο Καλύβι ένας υπονωματάρχης με έναν αέρα και έλεγε-έλεγε...

«Είμαι αστυφύλακας, είμαι εκείνο, είμαι το άλλο!».

Διοικητής της Χωροφυλακής να ήταν, δεν θα μιλούσε έτσι. Φοβερό!

Και άλλοι με πλούτη, με θέσεις, με ικανότητες, έχουν μια ταπείνωση, μια απλότητα!

Νιώθουν σαν να μην έχουν τίποτε.


Μεγάλοι αξιωματικοί δεν φοράνε την στολή τους, για να αποφύγουν τις τιμές.

Θυμάμαι, ένας στρατηγός, που είχε πολλά παράσημα από τον πόλεμο,

όταν ήταν να πάη για παρέλαση, έλεγε: «Θα φορτωθώ τώρα τα παράσημα...».

Και ένας άλλος μόνον ένα γαλόνι είχε πάρει και φορούσε συνέχεια την στολή, για να το δείχνη.

Είχε βάλει και πιο φαρδύ σειρίτι – μέχρις εκεί που να μην τον κλείσουν μέσα,

γιατί υπάρχει κανονισμός πόσο φαρδύ να είναι το σειρίτι.

Καημένοι άνθρωποι!


– Δηλαδή, Γέροντα, όταν έχη κάποιος ταπεινή θέση και υπερηφανεύεται, τί δείχνει; ότι είναι ανόητος;

– Μια φορά; Πολλές φορές!



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Το χωρίο δεν εντοπίσθηκε.

[XAPA]

Μήν κάνης δικό σου ό,τι σού έδωσε ο Θεός



– Γέροντα, υπερηφανεύομαι για τις σωματικές ικανότητες και για τα πνευματικά χαρίσματα που νομίζω πώς έχω.

– Γιατί να υπερηφανεύεσαι; Εσύ «εποίησας τον ουρανόν και την γήν»; (1)

Πρόσεξε, μην κάνης δικό σου ό,τι σού έδωσε ο Θεός καί, ό,τι σού λείπει, μην προσπαθής να δείχνης ότι το έχεις.

Να λές στον εαυτό σου: «Ο Θεός, επειδή ήμουν αδύνατη, μου έδωσε μερικά χαρίσματα,

γιατί αλλιώς θα στεναχωριόμουν και θα ήμουν κακορρίζικη.

Εκείνο που πρέπει να κάνω τώρα είναι να τα αξιοποιήσω, για να πλουτήσω πνευματικά.

Δόξα σοι, Θεέ μου! Σ᾿ ευχαριστώ, που με λυπήθηκες και με βοήθησες».


Εσύ θεωρείς ότι είναι δικά σου όλα τα χαρίσματα που έχεις· είναι όμως δικά σου;

«Τί έχεις ό ουκ έλαβες;» (2)

Εδώ χρειάζεται η εξυπνάδα, εδώ πρέπει να δουλέψης το μυαλό και να καταλάβης ότι όλα τα χαρίσματα είναι του Θεού.

Λίγο αν μας εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού, τίποτε δεν θα μπορούμε να κάνουμε.

Είναι απλά τα πράγματα.

Έχει, ας υποθέσουμε, κάποιος μερικές ικανότητες και υπερηφανεύεται γι᾿ αυτές.

Πρέπει να σκεφθή: Που τις βρήκε; Του τις έδωσε ο Θεός.


Αυτός τί έκανε; Τίποτε.

Δίνει λ.χ. ο Θεός σε κάποιον λίγο παραπάνω μυαλό και μπορεί να έχη μια μεγάλη επιχείρηση και να ζη άνετα.

Να υπερηφανευθή ότι τα καταφέρνει; Λίγο να τον εγκαταλείψη ο Θεός, μπορεί να χρεωκοπήση και να πάη φυλακή.

Πάντως, όποιος έχει χαρίσματα, αλλά δεν έχει ταπείνωση και πληγώνει με την προκλητική συμπεριφορά του τον πλησίον του,

αναγκάζει τον Χριστό να πάρη το κατσαβιδάκι και να του λασκάρη λίγο την βίδα, για να ταπεινωθή ακουσίως.


Ας υποθέσουμε, κάποιος θέλει να βγάλη έναν βράχο και παιδεύεται,

γιατί δεν έχει πολύ μυαλό, ώστε να βρη έναν τρόπο να τον μετακινήση.

Οπότε τον πλησιάζει ένας άλλος που είναι λίγο έξυπνος και του λέει: «Βρέ χαμένε, δεν σού κόβει;».

Παίρνει αμέσως έναν λοστό, τον κάνει μοχλό και βγάζει εύκολα τον βράχο.

Έ, αφού φέρεται έτσι, δεν είναι δίκαιο να πάρη το κατσαβίδι ο Θεός και να του λασκάρη λίγο το μυαλό;

Μερικοί που είναι μεγάλοι ρήτορες παθαίνουν μεγάλες διαλείψεις και φθάνουν σε σημείο να μην μπορούν ούτε μια λέξη να πούν!

Έτσι ταπεινώνονται. Αν άφηνε ο Θεός κάποιον συνέχεια ρήτορα–ρήτορα κι εκείνος υπερηφανευόταν, τί θα γινόταν;


Τον καθέναν ο Θεός τον φρενάρει με κάποιον τρόπο, για να μην πάθη ζημιά.

Πρέπει πολύ να προσέξουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός να μην τα οικειοποιούμαστε,

αλλά να ευχαριστούμε τον Θεό και να έχουμε την ανησυχία μην τυχόν δεν ανταποκρινόμαστε σ᾿ αυτά.

Συγχρόνως να πονάμε για τους άλλους που δεν αξιώθηκαν να λάβουν τέτοια χαρίσματα

από τον Θεό και να προσευχώμαστε γι᾿ αυτούς.

Και όταν βλέπουμε έναν άνθρωπο να υστερή σε κάτι, να λέμε με τον λογισμό μας:

«Εάν αυτός είχε τα χαρίσματα που έδωσε σ᾿ εμένα ο Θεός, θα ήταν τώρα άγιος,

ενώ εγώ δεν τα αξιοποίησα, και επιπλέον αδικώ τον Θεό κάνοντας δικά μου τα χαρίσματα που μου έδωσε».


Ο Θεός βέβαια δεν στενοχωριέται, όταν ο άνθρωπος οικειοποιήται τα χαρίσματα που του δίνει·

δεν μπορεί όμως να του δώση άλλα, για να μην τον βλάψη.

Ενώ, αν κάποιος κινήται απλά και ταπεινά, γιατί αναγνωρίζει ότι τα χαρίσματα που έχει είναι του Θεού,

τότε ο Θεός θα του δώση και άλλα.


Με την υπερηφάνεια κάνουμε τον εαυτό μας δυστυχισμένο, επειδή τον απογυμνώνουμε

από τα χαρίσματα που μας δίνει ο Θεός, αλλά στενοχωρούμε και τον Θεό, που πονάει,

γιατί μας βλέπει δυστυχισμένους.

Γιατί, ενώ έχει άφθονα πλούτη να μας δωρίση, δεν μας τα δίνει, για να μη μας βλάψη.

Γιατί τί γίνεται; Αν μας δώση κάποιο χάρισμα, βλέπουμε τους άλλους σαν μυρμήγκια

και τους πληγώνουμε με την υπερήφανη συμπεριφορά μας.

Αν δεν μας δώση, απελπιζόμαστε.


Οπότε και ο Θεός λέει: «Αν τους δώσω κάποιο χάρισμα,

υπερηφανεύονται, βλάπτουν τον εαυτό τους και στους άλλους φέρονται με αναίδεια.

Αν δεν τους δώσω, είναι ταλαίπωροι, βασανισμένοι. Κι εγώ δεν ξέρω τί να κάνω».

Να ευχαριστούμε τον Θεό όχι μόνο για τα χαρίσματα που μας έχει δώσει,

αλλά και για το ότι μας έχει κάνει ανθρώπους,

ενώ Νοικοκύρης είναι και μπορούσε να μας κάνη και φίδια και σκορπιούς και χελώνες και μουλαράκια και γαϊδουράκια.

«Ο Θεός, να λέμε, μπορούσε να με κάνη μουλάρι και να έπεφτα σε αδιάκριτα χέρια

και να με φόρτωναν εκατόν πενήντα κιλά βάρος και να με χτυπούσαν, αλλά δεν με έκανε.


Μπορούσε να με κάνη φίδι ή σκορπιό, αλλά δεν με έκανε.

Μπορούσε να με κάνη χελώνα, γουρούνι, βάτραχο, κουνούπι, μύγα κ.λπ., αλλά δεν με έκανε.

Τί με έκανε; Με έκανε άνθρωπο. Εγώ έχω ανταποκριθή σε όσα μου έδωσε; Όχι».


Αν ο άνθρωπος δεν εξετάζη τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο, ενώ φαίνεται στους ανθρώπους δίκαιος,

είναι ο μεγαλύτερος άδικος του κόσμου, γιατί δεν αδικεί ανθρώπους, αλλά τον Θεό, που του έδωσε τόσα χαρίσματα.

Όταν όμως τα εξετάζη με αυτόν τον τρόπο, ακόμη κι αν φθάση σε πνευματικά μέτρα

και κάνη χιλιάδες θαύματα την ημέρα, πάλι δεν θα του πη ο λογισμός ότι κάτι κάνει,

γιατί όλα τα αποδίδει στον Θεό και αυτός ελέγχεται συνέχεια μήπως δεν έχει ανταποκριθή σε όσα του έδωσε ο Θεός.

Και τότε αρχίζει από αυτήν την ζωή η μία Χάρις να διαδέχεται την άλλη και η άλλη την άλλη,

και έτσι γίνεται χαριτωμένος άνθρωπος, επειδή η ταπείνωση του έγινε πλέον κατάσταση.

Και όταν τα αποδίδη όλα στον Θεό και γίνη ευγνώμων δούλος του Θεού,

θα ακούση στην άλλη ζωή το «εύ, δούλε αγαθέ και πιστέ! επί ολίγα ής πιστός, επί πολλών σε καταστήσω». (3)



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


(1) Δ’ Βασ. 19, 15· Νεεμ. 9, 6· Εσθήρ 4, 17· Ησ. 37, 16· Ιερ. 39, 17.
(2) Α’ Κορ. 4, 7.
(3) Ματθ. 25, 21 και 25, 23