Ταπείνωση στην πράξη, όχι μόνο στα λόγια– Γέροντα, αν κανείς ταπεινώνεται μόνος του κατηγορώντας τον εαυτό του: «είμαι λειψός, χαμένος, κ.λπ.», αυτό τον βοηθάει να αποκτήση ταπείνωση;– Μόνος του εύκολα κατηγορεί κανείς τον εαυτό του, αλλά δύσκολα δέχεται την κατηγορία των άλλων.
Μόνος του μπορεί να λέη: «είμαι ελεεινός, ο πιο αμαρτωλός, ο χειρότερος απ᾿ όλους»,
αλλά έναν λόγο του άλλου να μην τον σηκώνη.
Βλέπεις, όταν κάποιος πέφτη μόνος του και χτυπάη, μπορεί να πονέση, αλλά δεν δίνει και πολλή σημασία.
Ή, όταν τον χτυπήση ένας που τον αγαπάει, λέει: «Έ, δεν πειράζει».
Αν όμως λίγο τον γρατζουνίση ή τον σπρώξη κάποιος που δεν τον συμπαθεί, ώ, τότε να δης!
Θα βάλη τις φωνές, θα κάνη πώς πονάει, πώς δεν μπορεί να περπατήση!
Όταν ήμουν στο Σινά, ήταν εκεί κι ένας λαϊκός – Στρατή τον έλεγαν – που, αν τον φώναζες: «κύριε Στρατή»,
σου έλεγε: «Αμαρτωλό Στρατή, να λες, αμαρτωλό Στρατή».
Όλοι έλεγαν: «Τί ταπεινός που είναι!».
Ένα πρωί τον πήρε ο ύπνος και δεν κατέβηκε στην εκκλησία.
Πήγε λοιπόν κάποιος να τον ξυπνήση.
«Στρατή, του λέει, ακόμη κοιμάσαι; τελείωσε και ο Εξάψαλμος· δεν θα ᾿ρθής στην εκκλησία;».
Οπότε εκείνος βάζει κάτι φωνές...
«Εγώ έχω περισσότερη ευλάβεια από σένα και ήρθες εσύ να μου πης να κατεβώ στην εκκλησία;».
Έκανε σαν τρελλός... Μέχρι που πήρε το κλειδί από την πόρτα – ήταν από εκείνα τα κλειδιά τα μεγάλα –,
για να τον χτυπήση, γιατί θίχτηκε.
Τα έχασαν οι άλλοι που τον άκουσαν έτσι να φωνάζη, γιατί τον είχαν για υπόδειγμα, για πολύ ταπεινό.
Έγινε ρεζίλι. Βλέπεις τί γίνεται;
Μόνος του έλεγε ότι είναι αμαρτωλός, αλλά, μόλις θίχτηκε ο εγωισμός του, έγινε θηρίο!
Ένας άλλος στην Ήπειρο είχε επιδιορθώσει μια εκκλησία.
Μόνος του έλεγε ότι δεν έκανε τίποτε παρά μια ψευτιά.
Όταν όμως του είπα: «όχι και ψευτιά, κάτι έκανες», ώ, πώς θύμωσε!
«Εσύ θα την διόρθωνες καλύτερα την εκκλησία; μου είπε.
Εγώ ξέρω από οικοδομές· δεν είμαι μαραγκός σαν κι εσένα.
Ο πατέρας μου ήταν εργολάβος»!
Θέλω να πώ, μόνος του εύκολα ταπεινώνεται κανείς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει πραγματική ταπείνωση.
– Γέροντα, ποιά είναι η γνήσια, η πραγματική ταπείνωση;– Όταν σε ταπεινώνη ο άλλος και το δέχεσαι, τότε έχεις πραγματική ταπείνωση,
γιατί πραγματική ταπείνωση είναι η ταπείνωση στην πράξη, όχι στα λόγια. Μια φορά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ρώτησε τους ανθρώπους που είχαν συγκεντρωθή γύρω του:
«Ποιός από σας δεν έχει υπερηφάνεια;». «Εγώ», είπε κάποιος.
«Έλα εδώ εσύ που δεν έχεις υπερηφάνεια, του λέει.
Κόψε το μισό μουστάκι και πήγαινε στην πλατεία».
«Ά, αυτό δεν μπορώ να το κάνω», του απαντά.
«Έ, τότε δεν έχεις ταπείνωση», του λέει (1) .
Ήθελε να πη ο Άγιος ότι χρειάζεται έμπρακτη ταπείνωση.
– Γέροντα, εγώ, όταν με πειράζουν, αντιδρώ.– Δεν έχεις ταπείνωση, γι᾿ αυτό αντιδράς.
Είδες ο Αββάς Μωυσής τί ταπείνωση είχε;
Όταν τον έκαναν ιερέα, θέλησε ο αρχιεπίσκοπος να τον δοκιμάση και είπε στους κληρικούς:
«Όταν μπή στο Ιερό ο Αββάς Μωυσής, να τον διώξετε και μετά να πάτε από πίσω του να ακούσετε τί θα πη».
Μόλις λοιπόν μπήκε ο Αββάς Μωυσής στο Ιερό, τον έδιωξαν. «Βρε κατάμαυρε, του είπαν, τί ζητάς εδώ;».
«Έχουν δίκαιο, είπε εκείνος· τί δουλειά έχω εδώ μέσα εγώ ο κατάμαυρος;
Αυτοί είναι άγγελοι» (2) ! Δεν πειράχθηκε, δεν θύμωσε.– Γέροντα, μπορεί κάποιος να είναι πράος και να μην αντιδρά, όταν τον βρίζουν, αλλά να μην έχη ταπείνωση;– Ο ταπεινός άνθρωπος είναι και πράος.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όσοι είναι πράοι είναι και ταπεινοί.
Στην πραότητα πρέπει να υπάρχη και η ταπείνωση, γιατί, αν δεν υπάρχη, μπορεί να φαίνεται κανείς εξωτερικά πράος,
αλλά μέσα του να είναι γεμάτος από υπερηφάνεια και να λέη: «Αυτοί είναι βλαμμένοι, άσ᾿ τους να λένε!».
Σαν εκείνον τον μοναχό που τον έβλεπαν οι Πατέρες να μην αντιδρά καθόλου,
όταν του έκαναν παρατηρήσεις ή τον μάλωναν, αλλά η όλη ζωή του δεν τους πληροφορούσε.
Γι᾿ αυτό μια φορά τον ρώτησαν: «Καλά, όταν σε μαλώνουμε, τί λογισμό έχεις και δεν μιλάς;».
Και εκείνος τους απάντησε: «Λέω από μέσα μου: "Άσ᾿ τους, ξόανα είναι"» (3)!
Τους περιφρονούσε δηλαδή.
«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007
1) Βλ. Αρχιμ. Χαραλάμπους Βασιλοπούλου, Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, εκδ. «Ορθοδόξου Τύπου», Αθήναι 1993, έκδοσις ογδόη επηυξημένη, σ. 198-199.
2) Βλ. Το Γεροντικόν, Αββάς Μωϋσής δ´, σ. 72.
3) Το περιστατικό αναζητήθηκε, αλλά δεν εντοπίσθηκε. Παρόμοια διήγηση υπάρχει στις διδαχές του Αββά Δωροθέου. (Βλ. Αββά Δωροθέου, Έργα Ασκητικά, Ζ´Διδασκαλία, παρ. 80, εκδ. «Ετοιμασία», Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Καρέας 2000, σ. 204-207).
