Μηνύματα, Μαρτυρίες και Αποκαλύψεις από την Παναγούδα

[XAPA]

Όταν δεν καταλαβαίνουμε την υπερηφάνεια



– Εγώ, Γέροντα, δεν καταλαβαίνω να υπερηφανεύωμαι για κάτι συγκεκριμένο.

– Τότε θα υπάρχη μέσα σου μια γενική υπερηφάνεια.

Πολλές φορές ο διάβολος τα παρουσιάζει όλα καμουφλαρισμένα και δεν παίρνει ο άνθρωπος είδηση, όταν ενεργή υπερήφανα.

Αν όμως παρακολουθή και εξετάζη τον εαυτό του, βλέπει που ενήργησε με υπερηφάνεια.

Μπορεί να μην καταλαβαίνη όλη την υπερηφάνεια που έχει, αλλά λίγο θα την καταλαβαίνη.

Θα δη ότι νιώθει μέσα του μια εγωιστική ικανοποίηση, μια υπεροχή απέναντι στους άλλους.


– Και όταν, Γέροντα, κάποιος δεν μπορή να καταλάβη καθόλου ότι έχει υπερηφάνεια, τί γίνεται;

– Τότε λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι.

Υπερηφανεύεται, πέφτει και ταπεινώνεται.

Ξανά υπερηφανεύεται, πάλι πέφτει, πάλι ταπεινώνεται.

Και συνεχίζεται η ίδια κατάσταση σε όλη του την ζωή, υπερηφάνεια-ταπείνωση, υπερηφάνεια-ταπείνωση.

Αυτή η ταπείνωση δεν είναι αρετή· είναι το αποτέλεσμα των πνευματικών νόμων που λειτουργούν.

Ταπεινώνεται δηλαδή ο άνθρωπος, χωρίς να το θέλη και χωρίς να βγαίνη τίποτε.

Υπάρχει μια στασιμότητα· του δίνεται μόνον η ευκαιρία να καταλάβη ότι δεν πάει καλά.

Λέω, ας πούμε, σε μια αδελφή: «Αυτήν την εικόνα την έκανες καλή».

Αν υπερηφανευθή, όταν πρόκειται να κάνη άλλη εικόνα, θα πη:

«Αυτήν την εικόνα θα την κάνω πιο καλή από την προηγούμενη, για να μου πη ο Γέροντας πάλι "μπράβο"».

Και βλέπεις, μετά κάνει μια καρικατούρα.

Την διορθώνω καί, επειδή πάλι λέει μέσα της: «τώρα θα την κάνω όπως ακριβώς μου είπε ο Γέροντας,

για να μου πη "μπράβο"», κάνει πάλι καρικατούρα.


– Μπορεί όμως, Γέροντα, η ίδια να την θεωρή καλή;

– Πώς δεν μπορεί;

Την καρικατούρα μπορεί να την θεωρήση αριστούργημα και να έρθη με χαρά να μου πη:

«Πώς σάς φαίνεται, Γέροντα, τώρα; Είναι καλή;».

Θα της αποδείξω ότι είναι καρικατούρα και τότε θα καταλάβη.


– Κι αν δεν το καταλάβη;

– Τότε η υπερηφάνειά της έχει πιάσει πουρί και θα συνεχίζη να κάνη τα ίδια λάθη.

Ό,τι και να πης, δεν θα βγαίνη από το δικό της.


– Εάν, Γέροντα, με τον νου μου πιάνω την υπερηφάνεια, αλλά η καρδιά μου μένει σκληρή;

– Από ᾿κεί θα αρχίσης και σιγά-σιγά θα έρθη η θεραπεία.

Ο γιατρός πρώτα κάνει την διάγνωση και ύστερα προχωρεί στην θεραπεία.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Η υπερηφάνεια εισχωρεί παντού



– Γέροντα, πιο πολύ με βοηθάει να έχω λίγη δυσκολία, όταν κάνω τα πνευματικά μου καθήκοντα. Μπορεί όμως να έχη και αυτό υπερηφάνεια;

– Έ, αν δεν προσέξη κανείς, και ξαπλωμένος να είναι και να μην κάνη τίποτε, πάλι μπορεί να υπερηφανεύεται.

Το τραίνο εκτροχιάζεται και από τα αριστερά και από τα δεξιά.

Ο διάβολος και από ᾿δώ και από ᾿κεί μας πιάνει.

Με ρωτούν μερικοί: «Τί να προσέξω, για να μην πέφτω στην υπερηφάνεια;».

Είναι σαν να λένε: «Από που κινδυνεύω να πέσω; από ᾿δώ ή από ᾿κεί;».

Και από ᾿δώ και από ᾿κεί μπορεί να πέσης, και από αριστερά και από δεξιά

, και από την σκάλα και από την καρέκλα και από το σκαμνί.

Κάθε στιγμή και σε κάθε περίπτωση χρειάζεται προσοχή, γιατί η υπερηφάνεια εισχωρεί παντού.


– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος να μην έχη τίποτε και να υπερηφανεύεται;

– Καμμιά φορά αυτός μπορεί να έχη περισσότερη υπερηφάνεια.

Όταν ήμουν στην Μονή Στομίου (1), στην Ήπειρο, είχα μάθει για έναν γέρο τσομπάνο ότι ήταν τελείως εγκαταλελειμμένος.

Δεν είχε κάνει οικογένεια και γύριζε εδώ κι εκεί.

Τελικά τον συμμάζεψε ένας άλλος τσομπάνος και τον έβαλε σε μια καλύβα, όπου είχε τα κλαδιά για τις κατσίκες.

Δεν τον άφηνε να ανάβη ούτε φωτιά, για να ζεσταθή, γιατί φοβόταν μην πιάσουν φωτιά τα κλαδιά.

Εκεί μέσα στο κρύο, σε μια γωνιά είχε δύο σανίδες για κρεββάτι κι ένα στρώμα.

Όταν το έμαθα, πήγα να τον δώ. Ήταν χάλια.

Είπα μετά σε μια φτωχή γυναίκα: «Πόσα θέλεις, για να τον πλένης λίγο;».

«Τίποτε, μου λέει, μόνον το σαπούνι να μου δίνης».

Μια μέρα που είχα πάει, ήταν μεσημέρι και έτρωγε.

Μόλις τέλειωσε το φαγητό, με κοιτάζει, γυρίζει το πιάτο ανάποδα και λέει με μια ικανοποίηση:

«Αυτό θα πη μελό (2), καλόγερε, αυτό θα πη μελό! Έχει σκυλιά, γατιά εδώ».

Δηλαδή το ότι γύρισε ανάποδα το πιάτο, για να μην το γλείφουν τα γατιά και τα σκυλιά, το θεώρησε κατόρθωμα.

Λες και ανέβηκε στο διάστημα. Να, υπερηφάνεια! Τα χάλια του είχε, και όμως τι υπερηφάνεια είχε!



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

(1) Ο Γέροντας μόνασε στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης από το 1958 μέχρι το 1962.
(2) Μελό: Μυαλό.

[XAPA]

Οι υπερήφανοι λογισμοί



– Γέροντα, τί πρέπει να κάνουμε, όταν μας έρχωνται λογισμοί υπερηφανείας;

– Όπως οι άλλοι γελούν, όταν μας βλέπουν να υπερηφανευώμαστε, έτσι κι εμείς να γελούμε με τους λογισμούς υπερηφανείας.


– Στον ταπεινό έρχονται υπερήφανοι λογισμοί;

– Έρχονται, αλλά γελάει, γιατί γνωρίζει τον εαυτό του.


– Γέροντα, κάπου διάβασα ότι τον λογισμό της υπερηφανείας πρέπει να τον διώχνουμε αμέσως όπως τον αισχρό λογισμό.

– Το θέμα είναι ότι τον αισχρό λογισμό τον καταλαβαίνεις εύκολα, ενώ τον λογισμό της υπερηφανείας,

για να τον καταλάβης, χρειάζεται πολλή εγρήγορση.

Αν λ.χ. την ώρα της προσευχής περάση ένας άσχημος λογισμός από τον νού σου,

θα τον καταλάβης και θα τον διώξης αμέσως· «άντε φύγε από ᾿δώ», θα πης.

Αλλά, αν στην εκκλησία σού περάση ο λογισμός ότι διάβασες ωραία το Ψαλτήρι και υπερηφανευθής,

χρειάζεται εγρήγορση, για να τον καταλάβης και να τον πετάξης.


– Γέροντα, τις περισσότερες φορές προλαβαίνει και έρχεται ο λογισμός της υπερηφανείας σε χρόνο μηδέν. Πώς θα προλαβαίνω να φέρνω ταπεινό λογισμό;

– Πρέπει να γίνη δουλειά από νωρίτερα – «ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (1), λέει ο Δαβίδ –,

γιατί οι λογισμοί της υπερηφανείας έρχονται αστραπιαία.

Αυτό είναι παλιά μηχανή του διαβόλου.

Τώρα να πάρης μια καινούργια μηχανή – να καλλιεργής συνέχεια ταπεινούς λογισμούς –, για να τρέχης.

Μόνον οι ταπεινοί λογισμοί φέρνουν ταπείνωση και μόνο με την ταπείνωση φεύγει η υπερηφάνεια.


Μια φορά ένας ιεροκήρυκας μου είπε ότι ετοίμασε ένα ωραίο κήρυγμα.

Ανέβηκε στον άμβωνα και μιλούσε πολύ ωραία.

Κάποια στιγμή όμως του πέρασε ένας υπερήφανος λογισμός και μπερδεύτηκε.

Ξέσπασε τότε σε ένα νευρικό κλάμα και κατέβηκε από τον άμβωνα ντροπιασμένος.

Ύστερα, για πολύν καιρό δεν μπορούσε να κάνη κήρυγμα· είχε αχρηστευθή.

«Κοίταξε, του λέω, εκείνο το έπαθες από υπερηφάνεια.

Επειδή υπερηφανεύθηκες, απομακρύνθηκε η Χάρις του Θεού.


Τώρα να ξεκινήσης ταπεινά.

Όταν έρθη η ώρα να ανεβής στον άμβωνα, να πης:

"Αν μπερδευτώ, σημαίνει ότι μου χρειάζεται ρεζιλίκι, γιατί αυτό θα με βοηθήση πνευματικά".

Και αν τυχόν σε πιάση πάλι το κλάμα, οι άνθρωποι θα νομίζουν ότι συγκινήθηκες, οπότε θα βοηθηθούν και δεν θα σκανδαλισθούν.

Μη φοβάσαι». Πράγματι, ξεκίνησε έτσι ταπεινά, περιμένοντας ρεζιλίκι, και άρχισε πάλι να κηρύττη



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ψαλμ. 118, 60.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

- Η υπερηφάνεια είναι πολύμορφη

Η κρυφή υπερηφάνεια


– Μου είπατε, Γέροντα, ότι έχω κρυφή υπερηφάνεια. Ποιά είναι η κρυφή υπερηφάνεια;

– Είναι η εσωτερική υπερηφάνεια. Και η εσωτερική υπερηφάνεια είναι πολύ χειρότερη από την εξωτερική.


– Γέροντα, τί διαφορά έχει η εξωτερική από την εσωτερική υπερηφάνεια;

– Η εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και θεραπεύεται εύκολα.

Ο άνθρωπος που έχει εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και από τα ρούχα του και από το περπάτημά του

και από την ομιλία του, και έτσι μπορεί κανείς να του πη καμμιά κουβέντα και να βοηθηθή.

Ενώ η κρυφή υπερηφάνεια είναι πολύ ύπουλη και γι᾿ αυτό δύσκολα θεραπεύεται.

Κρύβεται και δεν την βλέπουν οι άλλοι· μόνον ένας πεπειραμένος μπορεί να την καταλάβη.

Η κρυφή υπερηφάνεια συνήθως υπάρχει στους πνευματικούς ανθρώπους.

Και τότε, ενώ έχουν εξωτερικά σχήματα ταπεινά, σχήματα ευλαβείας, μέσα τους κρύβουν του κόσμου την υπερηφάνεια!

Βλέπεις, ντύνεται στα κουρέλια το ταγκαλάκι...


– Γέροντα, ο άνθρωπος που έχει κρυφή υπερηφάνεια την καταλαβαίνει;

– Αν παρακολουθή τον εαυτό του, την καταλαβαίνει.


– Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι αυτός που έχει κρυφή υπερηφάνεια, δεν νιώθει μέσα του ανάπαυση.

– Ανάπαυση θεϊκή δεν νιώθει, ούτε γνώρισε ποτέ την θεϊκή ανάπαυση, αλλά αναπαύει τον λογισμό του.


– Τί θα με βοηθήση, Γέροντα, να καταλάβω αν έχω κρυφή υπερηφάνεια και να αγωνισθώ να την διώξω;

– Αν κάνης, ας υποθέσουμε, έναν πνευματικό αγώνα και σου λέη ο λογισμός ότι κάνεις κάτι σπουδαίο,

είσαι ενάρετη κ.λπ., σίγουρα υπάρχει μέσα σου υπερηφάνεια, αλλά την κρύβεις.

Αν λοιπόν προσέξης, θα δης ότι νιώθεις μια ικανοποίηση ψεύτικη.

Για να φύγη η κρυφή υπερηφάνεια, πρέπει να σιχαθής αυτό το ψεύτικο και να το πετάξης.

Αυτούς που έχουν εξωτερική υπερηφάνεια, τους σιχαίνονται οι άλλοι, και έτσι μπορούν να διορθωθούν·

ενώ, όσοι έχουν εσωτερική, κρυφή, υπερηφάνεια, πρέπει οι ίδιοι να σιχαθούν τον εαυτό τους,

για να απαλλαγούν από αυτήν.

Αλλά, και όταν δίνης στους άλλους το δικαίωμα να σου κάνουν παρατηρήσεις, αυτό θα σε βοηθήση,

γιατί θα βγή έξω η κρυφή υπερηφάνεια, θα φανερωθή και σιγά-σιγά θα φύγη.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Εγωισμός, το αναρχικό παιδί της υπερηφανείας



– Γέροντα, άλλο πάθος είναι η υπερηφάνεια και άλλο ο εγωισμός;

– Η υπερηφάνεια, ο εγωισμός, η κενοδοξία κ.λπ., εκτός από την έπαρση που είναι εωσφορικός βαθμός,

είναι το ίδιο πάθος με μικρές διαφορές και διαβαθμίσεις.

Ο εγωισμός είναι το αναρχικό παιδί της υπερηφανείας· δεν το βάζει κάτω, επιμένει.

Όπως όμως τα δένδρα που δεν λυγίζουν, σπάζουν τελικά από τον αέρα,

έτσι και ο άνθρωπος που έχει εγωισμό, επειδή δεν κάμπτεται, σπάζει τελικά τα μούτρα του.


Μεγάλο κακό ο εγωισμός!

Ενώ και ανάπαυση δεν έχει ο εγωιστής, πάλι επιμένει!

Δεν βλέπεις, ο Άρειος;

Όταν η μητέρα του του είπε: «καλά, τόσοι λένε ότι σφάλλεις· δεν το καταλαβαίνεις;»,

«ναί, το ξέρω, της απάντησε, αλλά πώς να υποταχθώ σ᾿ αυτούς;».

Ο εγωισμός του δεν τον άφηνε να παραδεχθή το λάθος του.


– Και δεν τον απασχολούσε, Γέροντα, που είχε παρασύρει τόσον κόσμο στην αίρεση;

– Όχι, δεν τον απασχολούσε. «Αν παραδεχθώ ότι σφάλλω, έλεγε, θα εξευτελισθώ και στους οπαδούς μου».

Και όσο καταλάβαινε ότι κάνει λάθος, άλλο τόσο ζοριζόταν να τους πείση ότι είχε δίκαιο.

Φοβερό πράγμα ο εγωισμός!


– Σε τί διαφέρει, Γέροντα, ο εγωιστής από τον υπερήφανο;

– Ο εγωιστής έχει θέλημα, πείσμα, ενώ ο υπερήφανος μπορεί να μην έχη ούτε θέλημα ούτε πείσμα.

Ας πούμε ένα παράδειγμα: Στην εκκλησία προσκυνάτε τις εικόνες με μια σειρά· η καθεμιά ξέρει την σειρά της.

Μια αδελφή, αν έχη εγωισμό και της πάρη κάποια άλλη την σειρά,

θα κατεβάση τα μούτρα και μπορεί να μην πάη ούτε να προσκυνήση.

«Αφού προσκύνησε εκείνη πριν από μένα, θα πη, δεν πάω να προσκυνήσω».

Ενώ, αν έχη υπερηφάνεια, πάλι θα πειραχθή, αλλά δεν θα αντιδράση έτσι·

μπορεί μάλιστα να πη και στις επόμενες, δήθεν με ευγένεια: «Περάστε! πέρνα κι εσύ, πέρνα κι εσύ!».


– Τί να κάνω, Γέροντα, όταν πληγώνεται ο εγωισμός μου;

– Όταν πληγώνεται ο εγωισμός σου, μην τον περιθάλπης· άφησέ τον να πεθάνη.

Αν πεθάνη ο εγωισμός σου, θα αναστηθή η ψυχή σου.


– Και πώς πεθαίνει, Γέροντα, ο εγωισμός;

– Πρέπει να θάψουμε το εγώ μας, να σαπίση και να γίνη κοπριά, για να αναπτυχθή η ταπείνωση και η αγάπη.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας


– Γέροντα, γιατί υπερηφανεύομαι εύκολα;

– Για να υπερηφανεύεσαι εύκολα, σημαίνει ότι έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου.

Πιστεύεις ότι κάτι είσαι. Δεν μπορεί να υπερηφανευθή κανείς, αν δεν πιστεύη ότι κάτι είναι.

Αφού λοιπόν πιστεύεις ότι είσαι σπουδαία, μετά με το παραμικρό υπερηφανεύεσαι,

σαν τους υπερτασικούς που, μόλις λίγο στενοχωρηθούν, αμέσως ανεβάζουν πίεση.


– Γέροντα, έχει παγώσει πάλι η καρδιά μου. Γιατί φθάνω σ᾿ αυτήν την κατάσταση;

– Γιατί αφήνεις το κεφάλι σου ξεβίδωτο και παίρνει αέρα το μυαλό σου.

Εγώ βάζω τάπα, την βιδώνω, αλλά εσύ την πετάς.

Τώρα χρειάζεται να βάλουμε τάπα μεγάλη και να την βιδώσουμε γερά-γερά.

Ξέρεις πόσα θα σου έδινε ο Χριστός, αν δεν είχες αυτό το ελάττωμα;

Όταν δεν προσέχουμε, έρχεται ο διάβολος ύπουλα, μας τρυπάει το κεφάλι με το σουβλί του, την οίηση,

μας το φουσκώνει σαν μπαλόνι και μας σηκώνει στον αέρα.


– Γέροντα, ένας που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, δεν είναι εύκολο να δη το καλό που έχει ο άλλος.

– Έτσι είναι. Αυτός που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, παραμένει μέσα στην αντάρα της υπερηφανείας

και δεν έχει ούτε πνευματική υγεία ούτε ορατότητα, οπότε δεν μπορεί να δη τα χαρίσματα του άλλου.

Αλλά γιατί να έχη κανείς μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του;

Πώς θα έρθουν οι θείες ιδέες, αν δεν πετάξη την δική του μεγάλη ιδέα;

Αν πάρη το κατσαβίδι ο Χριστός, λίγο την βιδούλα να στρίψη, μπανταλομάρες (1) θα λέμε.

Τί ιδέα να έχης λοιπόν για τον εαυτό σου;

Αυτός που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, είναι εκτός του εαυτού του, παράφρων.

Χρειάζεται να κατεβή-νά κατεβή, να προσγειωθή, για να βρη τον εαυτό του·

αλλιώς θα γυρίζη στα σύννεφα και θα ξοδεύη την βενζίνη στον αέρα!



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ο Γέροντας χρησιμοποιούσε την λέξη «μπανταλομάρα» αντί της λέξεως «ανοησία».

[XAPA]

Η αυτοπεποίθηση



– Γέροντα, τί σημαίνει: «Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες» (1) ;

– Αυτό αναφέρεται στην αυτοπεποίθηση του ανθρώπου.

Βλέπεις, και στην Ακολουθία του Μεγάλου Σχήματος,

όταν ο υποψήφιος μοναχός ερωτάται: «Ταύτα πάντα υπομένεις;»,

απαντά: «Ναι, του Θεού συνεργούντος»(2).

Δεν λέει: «Ναι, εγώ μόνος μου θα υπομείνω».

Όταν ο άνθρωπος δεν βάζη σε όλα μπροστά τον Θεό, αλλά λέη: «εγώ μόνος μου θα κάνω αυτό,

εγώ με τις δικές μου δυνάμεις θα κάνω εκείνο», τότε και τα μούτρα του τρώει και τίποτε δεν κάνει.


– Γέροντα, στενοχωρώ πολύ τις αδελφές· άλλα μου λένε να κάνω, άλλα κάνω.

– Από την αυτοπεποίθηση το παθαίνεις.

Εσύ νομίζεις ότι πιάνεις πουλιά στον αέρα, ενώ πιάνεις αέρα!

Σηκώνεις το χέρι σου και νομίζεις ότι έπιασες ένα πουλί.

«Το έπιασα» λές, αλλά το χέρι σου είναι άδειο.

Σηκώνεις και το άλλο σου χέρι, «τό έπιασα» λές, αλλά και πάλι το χέρι σου είναι άδειο.

Να βλέπης πρώτα αν είναι γεμάτο το χέρι σου και ύστερα να λές «τό έπιασα».


– Γέροντα, οι αδελφές μου λένε ότι δυσκολεύονται μαζί μου, επειδή επιμένω στην γνώμη μου· εγώ όμως δεν το καταλαβαίνω πάντοτε.

– Ξέρεις τί συμβαίνει μ᾿ εσένα;

Όταν σχηματίζης μια γνώμη για κάτι, δεν λες: «μου πέρασε αυτός ο λογισμός, δεν ξέρω αν είναι σωστός»,

αλλά πιστεύεις ότι η γνώμη σου είναι πάντοτε σωστή και επιμένεις.

Κάνεις σαν εκείνη την νοικοκυρά που της αγόρασε ο άνδρας της ένα χταπόδι να μαγειρέψη,

αλλά του έλειπε το ένα πλοκάμι.

«Το μαγείρεψες, της λέει, το χταπόδι; έβρασε;».

«Ποιό χταπόδι; λέει εκείνη, το επταπόδι».

Όχι το οχταπόδι-όχι το επταπόδι, νευρίασε στο τέλος ο άνδρας της από την επιμονή της και την πέταξε στο πηγάδι.

Αλλά και από ᾿κεί έδειχνε με τα δάκτυλά της «επτά, επτά, επτά»!

Κοίταξε, να λές τον λογισμό σου, αλλά να μην επιμένης.


– Όμως, Γέροντα, πολλές φορές βλέπω ότι η δική μου γνώμη είναι καλύτερη από την γνώμη των αδελφών με τις οποίες συνεργάζομαι.

– Από την αυτοπεποίθηση που έχεις βλέπεις έτσι τα πράγματα.

Να προσέξης πολύ, γιατί όποιος έχει πολλή λογική και κρίση με εγωισμό και αυτοπεποίθηση,

μπορεί να φθάση να μην παραδέχεται κανέναν.


– Πώς θα απαλλαγώ από την αυτοπεποίθηση;

– Αν γνωρίσης τον εαυτό σου, θα δης ότι δεν έχεις τίποτε δικό σου

και τίποτε δεν μπορείς να κάνης χωρίς την βοήθεια του Θεού.

Αν λοιπόν καταλάβης πώς ό,τι καλό κάνεις είναι από τον Θεό

και όσες χαζομάρες κάνεις είναι δικές σου,

τότε θα πάψης να έχης εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και θα απαλλαγής από την αυτοπεποίθηση.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ψαλμ. 126, 1.
2) Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, σ. 207.

[XAPA]

Η καυχησιολογία



– Γέροντα, όποιος έχει υπερηφάνεια πάντοτε λέει το καλό που κάνει;

– Και να το πη και να μην το πη, τόχει μέσα του κρυφό καμάρι!

Νά, αυτές τις μέρες ήρθε κάποιος να με δη.

Μου μιλούσε συνέχεια για τον εαυτό του και κάθε τόσο πρόσθετε: «Εις δόξαν Θεού τα λέω».

Έλεγε-έλεγε... «Εις δόξαν Θεού τα λέω».

Με τρόπο του είπα: «Μήπως μπαίνει λίγο και η δόξα η δική σου;».

«Ά, όχι, μου λέει, όλα εις δόξαν Θεού...».

Και τελικά δεν είχε έρθει να μου πη κάτι που τον απασχολούσε,

αλλά να μου διηγηθή τα κατορθώματά του «εις δόξαν Θεού...»,

ενώ στην πραγματικότητα όλα τα έλεγε για την δόξα την δική του.


Πάντως, όταν ο άνθρωπος κάνη γνωστό το καλό που κάνει και υπερηφανεύεται, πάντοτε το χάνει.

Τότε και κουράζεται άσκοπα και κολάζεται.

Κάποιος που επρόκειτο να γίνη ιερέας πήγε σε ένα απομονωμένο μοναστήρι να καθήση σαράντα μέρες πριν από την χειροτονία του.

Στις τριάντα οκτώ όμως μέρες παρουσιάσθηκε κάποια ανάγκη και χρειάσθηκε να κατεβή στον κόσμο.

Μετά έκανε το πάν να επιστρέψη, για να μείνη ακόμη δυο μέρες,

γιατί πώς θα έλεγε ότι κάθησε στην έρημο σαράντα μέρες πριν από την χειροτονία του;

Βλέπεις, και ο Μωυσής σαράντα μέρες κάθησε στο Σινά, πριν πάρη τις δέκα εντολές (1)!...

Έλεγε μετά παντού: «Εγώ πριν από την χειροτονία μου κάθησα στην ησυχία σαράντα μέρες».

Έτσι έρχεται η Χάρις;

Χίλιες φορές να καθόταν είκοσι μέρες ή δεκαπέντε ή να μην καθόταν ούτε μια μέρα, για να μη καυχιέται ότι κάθησε σαράντα μέρες.

Τότε περισσότερη Χάρη θα είχε.


– Γέροντα, ο Απόστολος Παύλος λέει: «Ο καυχώμενος εν Κυρίω καυχάσθω»(2). Αυτή η καύχηση μπορεί να έχη υπερηφάνεια;

– Όχι, πώς να έχη υπερηφάνεια;

Αυτό έχει μια δοξολογία, μια ευχαριστία στον Θεό.

Αν θεωρούμε μεγάλη τιμή και ευεργεσία που οικονόμησε ο Καλός Θεός να είμαστε Χριστιανοί, αυτή η καύχηση δεν έχει υπερηφάνεια.

Όταν κάποιος, ας υποθέσουμε, θεωρή ευλογία και χαίρεται που ο Θεός οικονόμησε να έχη καλούς,

ευλαβείς γονείς, αυτό δεν σημαίνει ότι καμαρώνει κοσμικά, αλλά ότι έχει ευγνωμοσύνη προς τον Θεό.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Βλ. Έξ. 34, 28.
2) Α’ Κορ. 1, 31. Βλ. και Ρωμ. 5, 11· Φιλιπ. 3, 3.

[XAPA]

Η ανθρωπαρέσκεια



– Γέροντα, πολλές φορές με πιάνει ένα παράπονο.

– Τί παράπονο έχεις;

– Να, λέω: «Γιατί δεν αναγνώρισαν τον κόπο μου και μου συμπεριφέρθηκαν έτσι;».

– Όταν κάποιος κάνη κάτι ταπεινά και με αγάπη, και δεν βρη αναγνώριση, μπορεί να του έρθη και ένα παράπονο.

Αυτό είναι ανθρώπινο – όχι φυσικά ότι και αυτό είναι σωστό, αλλά τότε έχει κανείς κάποια ελαφρυντικά.

Όταν όμως απαιτή την αναγνώριση, αυτό είναι βαρύ· έχει μέσα εγωισμό, δικαίωμα (1) ανθρωπαρέσκεια.

Όσο μπορείς, να κινήσαι ταπεινά.

Ό,τι κάνεις να το κάνης με φιλότιμο, για τον Χριστό, και όχι από ανθρωπαρέσκεια και κενοδοξία,

για να ακούσης το «μπράβο» από τους ανθρώπους.

Όταν ο άνθρωπος δεν δέχεται τα «μπράβο» από τους ανθρώπους και εργάζεται μόνον για τον Θεό,

τότε ανταμείβεται από τον Θεό και σ᾿ αυτήν την ζωή με την άφθονη Χάρη Του, και στην άλλη με τα αγαθά του Παραδείσου.


– Μπορεί, Γέροντα, μέσα στο φιλότιμο να υπάρχη ανθρωπαρέσκεια;

– Μπορεί ο διάβολος, που όλα θέλει να τα μολύνη, να κλέβη το λίγο φιλότιμο με την ανθρωπαρέσκεια.

Έχει δηλαδή ο άνθρωπος λίγο φιλότιμο, αλλά, αν δεν προσέξη,

μπαίνει μέσα η ανθρωπαρέσκεια και μετά, ό,τι κι αν κάνη, πάει χαμένο.

Είναι σαν να βγάζη νερό με τρύπιο κουβά.

Αν όμως καταλάβη πώς ό,τι κάνει από ανθρωπαρέσκεια μολύνεται, μετά δεν θα έχη όρεξη να κάνη κάτι για να επιδειχθή·

δεν θα έχη μάτια να δη αν τον καμαρώνουν οι άλλοι ούτε αυτιά να ακούση τί λένε γι᾿ αυτόν.


– Γέροντα, εγώ δεν μπορώ να ξεχωρίσω αν κάτι το κάνω από καθαρό φιλότιμο ή από ανθρωπαρέσκεια.

– Το καθαρό φαίνεται.

Όταν κινήται κανείς με καθαρό φιλότιμο, έχει πληροφορία εσωτερική, έχει δηλαδή μέσα του ανάπαυση, γαλήνη,

ενώ η ανθρωπαρέσκεια φέρνει ανησυχία, ταραχή.


– Γέροντα, μου λέει ο λογισμός πώς πέφτω σε πειρασμούς, επειδή η καρδιά μου δεν είναι ολοκληρωτικά δοσμένη στον Θεό.

– Ναι, κλέβεσαι από την ανθρωπαρέσκεια.

Προσπάθησε στην κάθε φιλότιμη ενέργειά σου να μη σφηνώνεται η ανθρωπαρέσκεια, για να έχης και καθαρό μισθό,

χωρίς κρατήσεις από το ταγκαλάκι, αλλά και περισσότερη εσωτερική ειρήνη.

Να εξετάζης τα ελατήρια με τα οποία κινείσαι καί, μόλις αντιληφθής ότι κινείσαι από ανθρωπαρέσκεια, να την χτυπάς αμέσως.

Αν κάνης αυτόν τον «καλόν αγώνα» (2), θα αποτοξινωθής από κάθε κοσμικό ελατήριο που έχει κέντρο το εγώ.

Τότε θα γίνωνται όλα καλά και δεν θα έχης πειρασμούς ούτε εξωτερικούς ούτε δικούς σου εσωτερικούς,

αλλά θα έχης εσωτερική ειρήνη.


– Γέροντα, στενοχωριέμαι για την στασιμότητα που έχω. Θα ήθελα κάθε μέρα να προοδεύω πνευματικά.

– Ξέρεις τί συμβαίνει καμμιά φορά;

Μπορεί να θέλουμε να απαλλαγούμε από τα πάθη μας και να γίνουμε καλύτεροι, όχι για να ευαρεστήσουμε τον Θεό,

αλλά για να αρέσουμε στους άλλους.

Κι εσύ, ας πούμε, θέλεις να γίνης καλύτερη, να προχωρήσης πνευματικά.

Εξέτασες όμως γιατί το θέλεις;

Το θέλεις, για να πλησιάσης περισσότερο στον Θεό ή για να φαίνεσαι καλύτερη από τις άλλες αδελφές;

Βιάζεσαι λ.χ. να πάς στην εκκλησία.

Γιατί το κάνεις; για να είσαι από την αρχή στην Ακολουθία, επειδή αυτό είναι το σωστό

ή για να πάς πρώτη και να λένε οι αδελφές καλά λόγια για σένα;

Ο πνευματικός άνθρωπος ενδιαφέρεται να αρέση στον Θεό, όχι στους ανθρώπους.

«Αν ήθελα να αρέσω στους ανθρώπους, λέει ο Απόστολος Παύλος, δεν θα ήμουν δούλος του Χριστού» (3).


– Γέροντα, έχω πάντοτε έναν φόβο μην ξεπέσω στα μάτια των άλλων, ενώ δεν σκέφτομαι πώς με βλέπει ο Θεός. Πώς θα αυξηθή ο φόβος του Θεού;

– Εγρήγορση χρειάζεται.

Σε κάθε σου ενέργεια, ακόμη και στην παραμικρή σου κίνηση, κέντρο να είναι ο Θεός.

Στρέψε όλον τον εαυτό σου προς τον Θεό.

Αν αγαπήσης τον Θεό, ο νούς σου θα είναι συνέχεια στο πώς να ευχαριστήσης τον Θεό, στο πώς να αρέσης στον Θεό,

και όχι στο πώς να αρέσης στους ανθρώπους.

Αυτό πολύ θα σε βοηθήση να ελευθερωθής από τις βαρειές αλυσίδες της ανθρωπαρέσκειας

που σου είναι εμπόδιο για την ανώτερη ζωή.

Και όταν θα χαίρεσαι, γιατί ξέπεσες στα μάτια των ανθρώπων, τότε θα γλυκαίνεσαι εσωτερικά από τον Γλυκύ Ιησού.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Η λέξη «δικαίωμα» στην μοναχική ζωή δηλώνει την τάση του μοναχού να δικαιώνη τον εαυτό του και την απαίτηση να ικανοποιή οποιαδήποτε εγωκεντρική επιθυμία του.
2) Α’ Τιμ. 6, 12.
3) Βλ. Γαλ. 1, 10.

[XAPA]

Η καραμέλα του επαίνου


– Γέροντα, άκουσα κάτι επαίνους καί...

– Έ, και τί έγινε; Τελείως κούφιο είσαι, βρέ παιδί;

Εμάς τί πρέπει να μας ενδιαφέρη; Πώς μας βλέπουν οι άλλοι ή πώς μας βλέπει ο Χριστός;

Οι άλλοι θα είναι για μας η κινητήρια δύναμη ή ο Χριστός;

Εσύ έχεις σοβαρότητα· μη γίνεσαι ελαφρούτσικη.


Εμένα πολλές φορές, ακόμη και σοβαροί άνθρωποι, μου λένε κάτι επαινετικό και μου έρχεται να κάνω εμετό.

Γελώ από μέσα μου και το πετώ πέρα.

Κι εσύ κάτι τέτοια να τα πετάς αμέσως. Είναι χαμένα πράγματα!

Τί κερδίζουμε, αν μας καμαρώνουν οι άλλοι;

Για να μας καμαρώνουν μεθαύριο τα ταγκαλάκια;

Όποιος χαίρεται, όταν τον καμαρώνουν οι άνθρωποι, κοροϊδεύεται από τους δαίμονες.

Οι έπαινοι, είτε κοσμικοί είναι είτε πνευματικοί, είτε στο σώμα αναφέρονται είτε στην ψυχή,

βλάπτουν, όταν ο άνθρωπος είναι βλαμμένος, όταν δηλαδή έχη υπερηφάνεια ή προδιάθεση υπερηφανείας.

Γι᾿ αυτό να προσέχουμε να μην επαινούμε εύκολα τον άλλον,

γιατί, αν τυχόν είναι φιλάσθενος πνευματικά, παθαίνει ζημιά· μπορεί να καταστραφή.


Οι έπαινοι είναι σαν τα ναρκωτικά.

Κάποιος, ας υποθέσουμε, που ξεκινά να κάνη κηρύγματα, μπορεί την πρώτη φορά να ρωτήση

αν το κήρυγμα ήταν καλό, αν πρέπη κάτι να προσέξη, για να μην κάνη κακό στον κόσμο.

Οπότε και ο άλλος, για να τον ενθαρρύνη, του λέει: «Καλά τα είπες· μόνο σ᾿ εκείνο το σημείο ήθελε λίγο να προσέξης».

Ύστερα όμως, αν έχη λίγη προδιάθεση υπερηφανείας, μπορεί να φθάση να ρωτάη αν ήταν καλό το κήρυγμα,

μόνον και μόνο για να ακούση ότι ήταν καλό και να αισθανθή ικανοποίηση.


Κι αν του πούν: «πολύ καλό ήταν», χαίρεται.

«Ά, λένε καλά λόγια για μένα!», σκέφτεται και φουσκώνει.

Αν όμως του πούν: «δέν ήταν καλό», στενοχωριέται.

Βλέπετε πώς με μια καραμέλα επαίνου τον ξεγελάει το ταγκαλάκι;

Στην αρχή ρωτάει με καλό λογισμό, για να διορθωθή, και μετά ρωτάει, για να ακούη επαίνους και να χαίρεται!

Αν χαίρεσθε και νιώθετε ικανοποίηση, όταν σας επαινούν, και στενοχωριέσθε και κατεβάζετε τα μούτρα,

όταν σας κάνουν καμμιά παρατήρηση ή σας πούν ότι μια δουλειά δεν την κάνατε καλά,

να ξέρετε ότι αυτό είναι μια κοσμική κατάσταση.

Και η στενοχώρια είναι κοσμική και η χαρά είναι κοσμική.


Ένας που έχει πνευματική υγεία, και να του πης: «αυτό δεν το έκανες καλό»,

χαίρεται, γιατί τον βοήθησες να δη το λάθος του.

Πιστεύει ότι δεν το έκανε καλό, γι᾿ αυτό τον φωτίζει ο Θεός και την επόμενη φορά το κάνει πολύ καλό.

Αλλά και πάλι αυτό το αποδίδει στον Θεό.

«Τί θα έκανα εγώ μόνος μου; λέει.

Αν δεν με βοηθούσε ο Θεός, μπανταλομάρες θα έκανα».

Όλα δηλαδή τα τοποθετεί σωστά.


– Πώς θα μπορέσουμε, Γέροντα, να αισθανώμαστε το ίδιο, και όταν μας επαινούν και όταν μας προσβάλλουν;

– Αν μισήσετε την κοσμική προβολή, τότε θα δέχεσθε με την ίδια διάθεση και τον έπαινο και την προσβολή.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007