Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη Μας

Ό,τι επιτρέπει ο Θεός είναι φιλάνθρωπο



- Γέροντα, γιατί επιτρέπει ο Θεός να συμβή μια συμφορά;

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις.

Άλλοτε επιτρέπει ο Θεός κάτι, για να βγη κάτι το καλύτερο, και άλλοτε επιτρέπει κάτι για παιδαγωγία.

Άλλοι ανταμείβονται και άλλοι εξοφλούν, δεν πάει τίποτε χαμένο.

Να ξέρετε πως ό,τι επιτρέπει ο Θεός, ακόμη και να εξοντωθούν π.χ. άνθρωποι, είναι φιλάνθρωπο,

γιατί ο Θεός έχει “σπλάγχνα”.

Ο Προφήτης Ηλίας (6) πόσους έσφαξε; Τριακόσιους ιερείς του Βάαλ.

Όταν τους είπε: “Κάντε προσευχή, θα κάνω και εγώ, και όποιου η φωτιά θα ανάψη από μόνη της,

αυτού ο Θεός θα είναι αληθινός”, άρχισαν οι ιερείς του Βάαλ να φωνάζουν:

“Επάκουσον, ο Θεός ημών, Βάαλ, επάκουσον!” αλλά ούτε φωνή ούτε ακρόαση.

Ο Προφήτης Ηλίας τους λέει: “Είναι απασχολημένος ο Θεός σας και δεν σας ακούει! Φωνάξτε πιο δυνατά!”

Εκείνοι συνέχισαν να φωνάζουν και να ξεσχίζουν, όπως συνήθιζαν, τις σάρκες τους με μαχαίρια,

για να πονάνε, και να φωνάζουν πιο δυνατά, για να τους ακούση ο Βάαλ.

Αφού τελικά δεν κατόρθωσαν τίποτε, είπε ο Προφήτης Ηλίας: “Βρέξτε τα δικά μου ξύλα”. “Τρισσεύσατε”, τους είπε.

Έρριξαν νερό μια, δυό, τρεις φορές!

Αφού από το πολύ νερό είχαν γίνει μούσκεμα τα ξύλα και έτρεχαν από γύρω τα νερά.

Μόλις προσευχήθηκε ο Προφήτης Ηλίας, έπεσε φωτιά από τον ουρανό και κάηκε ό,τι είχαν στο θυσιαστήριο

για να θυσιάσουν, και το ίδιο το θυσιαστήριο μαζί!

Τότε είπε: “Πιάστε τους ιερείς, γιατί παρασύρουν τον λαό στην ειδωλολατρία” και τους έσφαξε όλους.

Πολλοί λένε: “Καλά, πώς έσφαξε ο Προφήτης Ηλίας τόσους;” Ο Θεός δεν είναι βάρβαρος ούτε ο Προφήτης ήταν βάρβαρος.

Οι ιερείς όμως των ειδώλων είχαν πλανήσει όλον τον κόσμο, αφού έφθασε ο Προφήτης Ηλίας να πη:

“Έμεινα μόνος μου!” Τόσο πολύ!

Αλλά και οι ιερείς των ειδώλων περισσότερο υπέφεραν από τα δικά τους σφαξίματα παρά από το μαχαίρι

του Προφήτη Ηλία που έδωσε τέλος στο μαρτύριό τους.

Ο πόνος από τα δικά τους ξεσχίσματα ήταν μεγαλύτερος.

Γιατί, βλέπεις, ό,τι επιτρέπει ο Θεός είναι φιλάνθρωπο, ενώ τα σφαξίματα τα δικά τους ήταν οδυνηρά.



- Γιατί, Γέροντα, στην Παλαιά Διαθήκη η τιμωρία του Θεού ήταν τόσο άμεση;

- Στην Παλαιά Διαθήκη εκείνη την γλώσσα, εκείνον τον νόμο καταλάβαιναν.

Ο ίδιος ο Θεός ήταν και τότε, αλλά εκείνος ο νόμος ήταν για εκείνους τους ανθρώπους που δεν καταλάβαιναν αλλιώς.

Μη σας φαίνεται εκείνος ο νόμος σκληρός και το Ευαγγέλιο διαφορετικό.

Ήταν ο νόμος που θα ωφελούσε εκείνη την εποχή.

Δεν ήταν ο νόμος εκείνος βάρβαρος, αλλά η γενιά εκείνη ήταν βάρβαρη.


Οι σημερινοί άνθρωποι μπορεί να κάνουν μεγαλύτερες βαρβαρότητες, αλλά τουλάχιστον μπορούν να καταλάβουν.

Τώρα ένα κανδήλι κουνιέται και πόσο οι άνθρωποι συγκλονίζονται!

Ενώ, βλέπεις, τότε πόσα έκανε ο Θεός!

Έδωσε δέκα μάστιγες στον Φαραώ, για να βγάλη τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο.

Κάνει ξηρά την Ερυθρά θάλασσα, για να περάσουν.

Τους δίνει νεφέλη την ημέρα, για να μην τους καίη ο ήλιος, στήλη φωτεινή την νύχτα, για να τους οδηγή.

Και μετά από τόσα γεγονότα έφθασαν στο σημείο να ζητήσουν για Θεό ένα χρυσό μοσχάρι (1)!

Σήμερα οι άνθρωποι δεν θα έλεγαν ποτέ ότι ένα μοσχάρι θα τους οδηγήση στην Γη της Επαγγελίας.



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002

1) Βλ. Εξ. 32, 1-6

Τον Θεό τον βάζουν σήμερα στην άκρη



Ο Καλός Θεός μας δίνει πλούσιες τις ευλογίες Του.

Να μη δείχνουμε αχαριστία και Τον παροργίζουμε, γιατί έρχεται “η οργή του Θεού

επί τους υιούς της απειθείας” (1) -μη γένοιτο.

Στην εποχή μας δεν πέρασαν οι άνθρωποι ούτε πολέμους ούτε πείνα και λένε ότι δεν έχουν ανάγκη και από τον Θεό.

Τα έχουν όλα και γι' αυτό δεν εκτιμούν τίποτε.

Αν όμως έρθη δύσκολος καιρός, πείνα κ.λπ., και δεν έχουν τι να φάνε, τότε θα εκτιμήσουν και το ψωμί

και την μαρμελάδα και όσα θα στερηθούν.

Άμα δεν δοξάζουμε τον Θεό, επιτρέπει ο Θεός να έρθη μια δοκιμασία, για να εκτιμήσουμε τα πράγματα.

Ενώ, όταν τα εκτιμούμε, δεν επιτρέπει ο Θεός να συμβή τίποτε το κακό.


Παλιότερα που δεν υπήρχαν αυτές οι μεγάλες ευκολίες, και η επιστήμη δεν είχε προχωρήσει τόσο,

αναγκάζονταν οι άνθρωποι σε όλες τις δυσκολίες να καταφεύγουν στον Θεό, και ο Θεός βοηθούσε.

Τώρα, επειδή η επιστήμη προχώρησε, τον Θεό Τον βάζουν στην άκρη.

Πάνε χωρίς Θεό σήμερα.

Υπολογίζουν: “Θα κάνουμε τούτο, θα κάνουμε εκείνο”. Σκέφτονται την πυροσβεστική, σκέφτονται τις γεωτρήσεις,

το ένα, το άλλο...


Αλλά χωρίς Θεό τι θα κάνουν οι άνθρωποι; Οργή Θεού θα φέρουν.

Βλέπεις, όταν δεν βρέχη, δεν λένε: “Θα κάνουμε προσευχή”, αλλά “θα κάνουμε γεώτρηση”.

Και το κακό είναι ότι με αυτά τα μέσα που υπάρχουν, σιγά-σιγά όχι μόνον οι άπιστοι σκέφτονται έτσι,

αλλά ακόμη και οι πιστοί αρχίζουν να ξεχνούν την δύναμη του Θεού.


Το καλό είναι που μας ανέχεται ο Θεός. Αλλά την Πρόνοια του θεού ούτε καν την καταλαβαίνουν οι άνθρωποι.

Μια παρέα έλεγε: “Δεν έχουμε ανάγκη από τον Θεό, έχουμε γεωτρήσεις”.

Ενώ τώρα πρέπει να παρακαλέσουμε πιο πολύ τον Θεό να κάνη διπλό θαύμα, γιατί έχουν αλλοιώσει

την φύση οι άνθρωποι με αυτά που κάνουν.

Παρατηρούσα τα σύννεφα, πήγαιναν αλέ-ρετούρ.

Μαζεύονταν από εδώ, πήγαιναν εκεί, μια πάνω-μια κάτω.

Φυσάει και τα παίρνει ο αέρας τα σύννεφα και αντί οι άνθρωποι να πουν, “τώρα πρέπει να κάνη διπλό θαύμα

ο Θεός, για να κρατήση τα σύννεφα”, λένε, “δεν έχουμε ανάγκη από τον Θεό”.

Ευτυχώς που ο Θεός δεν παίρνει τοις μετρητοίς ό,τι λέμε, αλλιώς θα μας έκανε...


Χτυπούν σε βάθος εκατό-εκατόν πενήντα μέτρα κάτω για νερό και δεν βρίσκουν νερό.

Στο Ναύπλιο χτύπησαν μέχρι εκατόν ογδόντα μέτρα κάτω και έβγαλαν θαλασσινό νερό.

Άλλοι πάλι είπαν τον Έλενο ποταμό να τον πάνε στην Αθήνα.

Δέκα χρόνια θέλουν να τον πάνε στην Αθήνα και τι έξοδα! Και πάλι θα τελειώση το νερό.

Δεν λένε ένα “ήμαρτον” οι άνθρωποι.

Σε ένα κουσοχώρι, τώρα (2) με την ανομβρία, πήγε ένας πολιτικός και τους είπε ότι με ένα σύστημα θα καθαρίσουν

τα νερά από τους βόθρους, για να έχουν νερό να πίνουν.

Και το θεώρησαν σπουδαία ιδέα!


Αυτό και μόνο σαν λογισμός δεν στέκει. Δήτε πού φθάνουν, να πίνουν -με συγχωρήτε- τα ούρα τους οι άνθρωποι!

Να το κάνουν αυτό σε μια πόλη που έχουν ξεφύγει οι άνθρωποι, δικαιολογείται κάπως, γιατί έχουν

παρασυρθή από το κοσμικό πνεύμα.

Αλλά σε ένα κουτσοχώρι το να τους βρη ένας σαν λύση να καθαρίζουν τα ούρα τους και να τα πίνουν,

να το θεωρούν σπουδαίο και να μη στρέφουν λίγο το βλέμμα τους στον Θεό, να πουν ένα “ήμαρτον”,

για να ρίξη ο Θεός νερό, είναι φοβερό!


Και στο Άγιον Όρος πήγαν από ένα Μοναστήρι να φυτέψουν πεύκα, για να τα εκμεταλλευθούν μετά και να κάνουν χαρτί!

Ξεράθηκαν όλα, ήρθε η τιμωρία από τον Θεό.

Καλά, βρε παιδί, χαρτοπετσέτες και χαρτί υγείας θα βγάζει το Άγιον Όρος;

Καταλάβατε; Έκαναν τον κόπο τα φύτεψαν και όσα φύτεψαν -οργή Θεού!- ξεράθηκαν όλα!



- Γέροντα, κατάλαβαν ότι δεν ήταν σωστό;

Αχ, που να καταλάβουν!

Μετά έφεραν μηχανήματα από την Γερμανία, να κάνουν γεώτρηση, να βγάλουν νερό! Χάθηκε και το νερό που υπήρχε.

Βλέπεις, άμα φύγη η ευαισθησία η πνευματική, πού οδηγεί η εμπορική αντιμετώπιση;

Γι' αυτό σιγά-σιγά χάνεται από τον Μοναχισμό αυτή η ευλάβεια.

Δεν καταλαβαίνουν ότι, αν δεν βρέξη, θα χαθούν και τα νερά που υπάρχουν.

Χρησιμοποιούν μόνον την λογική, και τον Θεό Τον βάζουν στην άκρη.


Αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη (3) ότι σε μια πολιορκία της Σαμαρείας από τους Σύριους είχε τελειώσει και το νερό.

Έπεσε δυστυχία, ψοφούσαν τα ζώα και έφθασαν οι μητέρες να τρώνε τα παιδιά τους.

Πάει ο Προφήτης Ελλισαιέ στον οικονόμο του βασιλιά Ιωράμ και του λέει:

“Τα ζώα ψόφησαν, οι άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα, αλλά ο Θεός θα βοηθήση”.

Ο οικονόμος, που τα τακτοποιούσε όλα με την λογική, του λέει:

“Πώς θα βοηθήση;

Από τον ουρανό θα στείλη ο Θεός;” Τότε ο Προφήτης του είπε:

“Αύριο ο Θεός θα στείλη βοήθεια, αλλά εσύ δεν θα την χαρής”.


Και πράγματι την επόμενη μέρα έφερε ο Θεός τέτοιο πανικό στο εχθρικό στρατόπεδο -άκουγαν οι εχθροί

ποδοβολητό αλόγων, θόρυβο αρμάτων, βούιζαν τα αυτιά τους και νόμιζαν ότι ήραν Αιγύπτιοι για ενίσχυση

- που το έβαλαν στα πόδια και άφησαν σκηνές, τρόφιμα, όπλα, ό,τι είχαν.

Και καθώς επέστρεφαν έντρομοι στην πατρίδα τους, άφηναν στους δρόμους τα ιμάτια και τα πολεμοφόδιά τους.

Εν τω μεταξύ τέσσερις λεπροί Ισραηλίτες που ήταν έξω από την πόλη, είπαν:

“Δεν πάμε στο εχθρικό στρατόπεδο μήπως βρούμε τίποτε να φάμε; Έτσι και αλλιώς θα πεθάνουμε”.

Πλησιάζουν μια σκηνή, άδεια. Πλησιάζουν άλλη, άδεια. Πουθενά εχθροί!

Παίρνουν τρόφιμα, πράγματα, ολόκληρα τσουβάλια.


Ειδοποίησαν ότι οπισθοχώρησαν οι εχθροί, αλλά οι Ισραηλίτες νόμισαν ότι είναι σχέδιο.

“Θα κρύφτηκαν οι εχθροί, είπαν, για να ανοίξουμε τις πύλες και να μπουν μέσα”.

Τότε ένας αξιωματικός είπε: “Πέντε ζώα μας έμειναν. Δεν στέλνουμε στρατιώτες να δουν τι συμβαίνει;”

Πήγε κάθε στρατιώτης προς μια κατεύθυνση και, όταν επέστρεψαν, είπαν:

“Οι εχθροί έφυγαν πανικόβλητοι και άφησαν ό,τι είχαν”.


Τότε έτρεξαν όλοι οι Ισραηλίτες να βγουν από το κάστρο, για να πάρουν τρόφιμα κ.λπ.

Και καθώς έβγαιναν, τσαλαπάτησαν τον οικονόμο στην είσοδο του κάστρου, που προσπαθούσε να επιβάλη την τάξη.

Έτσι, όπως είχε πει ο Προφήτης Ελισαιέ, ο οικονόμος είδε την βοήθεια του Θεού, αλλά δεν την χάρηκε.

Βλέπετε πώς ο Θεός τα τακτοποίησε όλα;



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002

1) Εφ. 5, 6
2) Ειπώθηκε τον Νοέμβριο του 1990
3) Βλ. Δ' Βασ. 7

Ο Θεός να λυπηθή τον κόσμο, να ρίχνη καμμιά βροχή



Πώς τα έχει οικονομήσει ο Θεός!

Λειώνουν τα χιόνια, γεμίζουν οι πηγές.

Τώρα (1) ούτε χιόνια ούτε βροχές. Τι θα γίνη; Τι θα πιή ο κόσμος;

Ο Θεός να λυπηθή τον κόσμο, να μας ευχπλαχνισθή, να ρίχνη καμμιά βροχή, γιατί, αν συνεχίσουν οι ανομβρίες,

σιγά-σιγά θα ξεραθούν και τα φύλλα των δένδρων και δεν θα βλέπουμε όχι μόνον πράσινη ελιά αλλά ούτε φύλλο πράσινο.

Ό,τι κι αν σπείρη ο άνθρωπος, αν ο Θεός δεν ρίξη από πάνω τον αγιασμό, την βροχή, τίποτε δεν γίνεται.

Η βροχή είναι αγιασμός.

Ο καημένος ο κόσμος, έτσι όπως έμαθε με πολλά νερά, τι θα κάνη με την έλλειψη του νερού;

Εκτός που από την αμαρτία δεν ρίχνει νερό ο Θεός, αλλά και τόσο νερό που ξοδεύουν οι άνθρωποι, πώς να φθάση;

Σκέφτομαι στις πόλεις τι θα γίνει! Μόνο για το καζανάκι θέλουν έναν τενεκέ νερό.

Θα γεμίσουν μικρόβια, μετά χολέρα. Θα πεθαίνουν και θα τους αφήνουν άταφους τους νεκρούς

και θα ρίχνουν σκόνη για απολύμανση.

Ευτυχώς ο Καλός Θεός ακόμη οικονομάει λίγο τον κόσμο.


Ζούμε σε χρόνια Αποκαλύψεως.

Η ξηρασία που περνούμε τόσα χρόνια, η ανομβρία, τι είναι; είχε παρουσιασθή ποτέ τέτοια ανομβρία;

Να, και εδώ στην Χαλκιδική ξεράθηκε ένα ποτάμι, ψόφησαν τα ψάρια, βρωμούσε ο τόπος.

Στην Θεσσαλονίκη έχουν πρόβλημα.

Το νερό της λίμνης του Μαραθώνα έχει κατεβή πολύ και φαίνονται νησάκια-νησάκια.

Η στάθμη του Πηνειού κατέβηκε. Ο Έβρος είχε λίγο νερό και οι Βούλγαροι το έφραξαν και έχει στερέψει.

Αν γίνει κάτι, τα τανκς περνούν.

Και στην Κύπρο, αν δεν βρέξη φέτος, θα έχουν μεγάλο πρόβλημα νερού.

Μόνον αυτά; Τόσα άλλα!... Τα δένδρα, άλλα καίγονται, άλλα χαλάνε.

Οι άνθρωποι αρρωσταίνουν και πεθαίνουν.

Όταν ο κόσμος δεν μετανοή, τι βροχή να ρίξη ο Θεός;


Αν έχη κανείς εμπιστοσύνη στον Θεό, ξέρετε τι γίνεται;

Μικρό πράγμα είναι να έχη κανείς σύμμαχο τον Θεό;

Για τον Θεό δεν υπάρχει ούτε δύσκολο θέμα ούτε δύσκολη λύση.

Όλα είναι απλά για τον Θεό.

Δεν χρησιμοποιεί μεγαλύτερη δύναμη για τα υπερφυσικά και μικρότερη για τα φυσικά αλλά την ίδια δύναμη για όλα.

Το κυριώτερο είναι ο άνθρωπος να γαντζωθή στον Θεό.


Εσείς κάνετε προσευχή για να βρέξη ή δεν σας απασχολεί το θέμα;

Τώρα είναι εποχή να οργώση ο κόσμος, για να σπείρη.

Έπρεπε ήδη να είναι σπαρμένα τα χωράφια, και ακόμη δεν μπορούν να τα οργώσουν.

Είναι μια δοκιμασία από τον Θεό αυτή η ανομβρία.

Το έργο του μοναχού αυτό είναι, να κάνη προσευχή σε τέτοιες περιπτώσεις.

Πάντως από σας έχω ένα παράπονο. Την άλλη φορά, ανώ ο κόσμος θέριζε τα σιτάρια για σανό,

επειδή δεν έβρεξε, εσείς ούτε καν το κάνατε θέμα προσευχής.

Γιατί; Επειδή εσείς ποτίζατε με το λάστιχο;

Λοιπόν, αυτή θα είναι τελευταία φορά, άλλη φορά θα πρέπη να πονάτε για τον κόσμο.

Θα μαθαίνετε και θα κάνετε προσευχή. Να γράφετε και σ' εμένα.

Θα δώσετε εξετάσεις. Αν περάσετε, δηλαδή αν βρέξη, θα σας κάνω συνέταιρους στην προσευχή

και ό,τι θα παίρνουμε από την θεία Πρόνοια θα το μοιράζουμε...


Όταν κάνω προσευχή για βροχή και βλέπω έστω και ένα σύννεφο στον ουρανό (ακόμη και να μη ρίξη βροχή),

δοξάζω τον Θεό που παρουσίασε έστω και ένα σύννεφο, και με πειράζει η συνείδηση που υπάρχουν μέσα μου πολλά

πνευματικά σύννεφα, τα οποία διώχνουν τα σύννεφα του Θεού.

Αν ταπεινά ζητούμε το έλεος του Θεού, ο Θεός θα βηθήση.

Η προσευχή του ταπεινού μαζεύει σύννεφα, όταν είναι ανομβρία.

Και πάντα να ευχώμαστε η βροχή που θα ρίξη ο Θεός να έχη και πνευματική ενέργεια,

να σβήνη την πνευματική πυρκαγιά που έβαλε ο κακός διάβολος στον κόσμο και καίει ψυχές.


Χάρηκα μερικούς που άκουσα να λένε: “Δεν είμαστε άξιοι, αλλά ο Θεός πάλι μας λυπήθηκε,

έρριξε και λίγη βροχή και λίγα χιόνια”.

Αν έχουμε τέτοιους ταπεινούς λογισμούς, ο Θεός θα στείλη περισσότερα.

Τουλάχιστον η αναγνώριση είναι μετάνοια.

Ευτυχώς που υπάρχει λίγο προζύμι.

Να παρακαλάτε να στρίψη λίγο με το κατσαβιδάκι ο Θεός το μυαλό των ανθρώπων.

Βλέπω μια καλή διάθεση σε μερικούς μεγάλους. Καταλαβαίνουν πού πάμε.



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002

1) Ειπώθηκε τον Νοέμβριο του 1990, που είχε μεγάλη ξηρασία.

Ο Θεός να δίνη μετάνοια



Ώ, αν καταλαβαίναμε την μακροθυμία του Θεού!

Εκατό χρόνια χρειάσθηκαν για να γίνη η Κιβωτός του Νώε (1).

Μήπως ο Θεός δεν μπορούσε να κάνη γρήγορα μια Κιβωτό;

Αλλά άφησε τον Νώε να παιδεύεται εκατό χρόνια, για να καταλάβουν και οι άλλοι και να μετανοήσουν.

Εκείνος έλεγε: “Δέστε, θα γίνη κατακλυσμός! Μετανοήστε!”

Εκείνοι τον κορόιδευαν. “Κλουβιά, έλεγαν, φτιάχνει” και είχαν τον χαβά τους.

Και τώρα, σε δύο λεπτά μπορεί ο Θεός όλον τον κόσμο να τον συγκλονίση και να τον κάνη να αλλάξη,

να γίνουν όλοι πιστοί, σούπερ πιστοί!


Πώς; Αν γυρίση το κουμπί στον σεισμό σιγά-σιγά από τα 5 στα 6 ρίχτερ... στα 7...

Στα 8, οι πολυκατοικίες θα πάνε σαν τους μεθυσμένους, θα αρχίση η μια να χτυπά την άλλη.

Στα 10 όλοι θα πουν: “Ήμαρτον! Σε παρακαλούμε, σώσε μας”.

Μπορεί και όλοι να πουν: “Καλόγεροι θα γίνουμε!”

Μόλις όμως τελειώση ο σεισμός, ενώ ακόμη θα κουνιούνται λίγο, λαλά δεν θα πέφτουν, πάλι στα μπουζούκια θα τρέξουν.

Γιατί η επιστροφή τους αυτή δεν θα έχη πραγματική μετάνοια, αλλά απλώς θα πουν έτσι, για να γλυτώσουν το κακό.


- Γέροντα, όταν συμβαίνη λ.χ. μια θεομηνία και είναι οργή Θεού, αν προσευχηθούν οι δίκαιοι, δεν είσακούονται;

Ξέρεις τι γίνεται;

Δεν είναι ότι έχει μετάνοια ο κόσμος, οπότε εισακούονται από τον Θεό οι δίκαιοι.

Άλλο είναι όταν παροργίζουμε τον Θεό και το αναγνωρίζουμε, τότε λυπάται ο Θεός και μας βοηθάει.

Αλλά, όταν δεν αναγνωρίζη κανείς ότι παροργίζει τον Θεό και συνεχίζη το τυπικό του,

τότε πώς να ακούση ο Θεός τις προσευχές των δικαίων;


Σφάλλει ο άνθρωπος;

Πρέπει να καταλάβη ότι σφάλλει, για να τον συγχωρήση ο Θεός.

Μετά, βλέπετε, οι πνευματικοί άνθρωποι, αν κάνουν κάποιο σφάλμα, δεν έχουν ελαφρυντικά.

“Υπέρ των ημετέρων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων”, λέει μια ευχή (2).

Για τον καημένο τον κόσμο τα σφάλματα είναι “αγνοήματα”, ενώ για τους πνευματικούς ανθρώπους είναι “αμαρτήματα”.

Γι' αυτό, αν γίνη κάποιο σφάλμα από πνευματικούς ανθρώπους, είναι βαρύ.

Οι κοσμικοί έχουν ελαφρυντικά.


Φέτος (3) τον Δεκαπενταύγουστο που έπιασε φωτιά στο Άγιον Όρος, ήταν κάτι φοβερό!

Έφθασαν όλοι οι ειδικοί, αλλά κανείς δεν μπορούσε να κάνη τίποτε.

Όλοι παρακολουθούσαν την φωτιά.

Και μερικοί έλεγαν: “Γιατί η Παναγία δεν την σβήνει;”

Φθάνουμε σε σημείο να βλασφημούμε το όνομα του Θεού.

Μετά από έξι ημέρες έπιασε πάλι φωτιά σε άλλο σημείο, αλλά έπιασε βροχή και την έσβησε αμέσως.

Δεν καταλαβαίνουν, πώς αυτή η φωτιά έσβησε και η άλλη δεν έσβηνε;

Ορισμένοι, χωρίς να γνωρίζουν τους πνευματικούς νόμους που λειτουργούν, προσεύχονται με πόνο,

αλλά δεν εισακούονται, γιατί είναι πια οργή Θεού.


Ορισμένοι πάλι δεν προσεύχονται, δεν κάνουν ούτε ένα κομποσχοίνι, γιατί συμφωνούν με την δικαία οργή του Θεού,

που σκοπό έχει να συνετίση τους ανθρώπους.

Ο Θεός να φωτίση περισσότερο εμάς τους μοναχούς, γιατί οι περισσότεροι είμαστε μωρές παρθένες

και τα λυχνάρια μας έχουν νερό με λίγο λάδι στο φιτίλι.

Οι κοσμικοί περιμένουν από εμάς να τους φωτίσουμε τον δρόμο, για να μη σκοντάφτουν!

Να παρακαλούμε να δίνη ο Θεός μετάνοια στον κόσμο, για να αποφύγουμε την δικαία οργή του Θεού.

Η μέλλουσα οργή του Θεού δεν μπορεί ν' αντιμετωπισθή διαφορετικά παρά μόνο

με μετάνοια και τήρηση των εντολών Του.


ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Βλ. Γεν. 5, 32 κ.ε.
2) Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ευχή της Προσκομιδής.
3) Ειπώθηκε τον Νοέμβριο του 1990.

Δεύτερο Μέρος

Ο σημερινός πολιτισμός

“Ο πολιτισμός καλός είναι, αλλά, για να ωφελήση, πρέπει να “πολιτισθή” και η ψυχή”.

Κεφάλαιο 1

Η σοφία του Θεού και το περιβάλλον


“Πάντα εν σοφία εποίησας...” (1)



Γέροντα, να χαλάσουμε τις χελιδονοφωλιές; Τα χελιδόνια λερώνουν και μαζεύονται κοριοί.

Μπορείς εσύ να κάνης μια χελιδονοφωλιά;

Τι έχει κάνει ο Θεός με έναν Του λόγο! Τι αρμονία, τι ποικιλία!

Όπου και να στραφή κανείς βλέπει την σοφία και το μεγαλείο του Θεού.

Δες τα ουράνια φώτα, τα αστέρια, με πόση απλότητα τα σκόρπισε το θεϊκό Του χέρι,

χωρίς να χρησιμοποιήση μαστορικό ράμμα και αλφάδι.

Πόσο ξεκουράζουν τους ανθρώπους! Ενώ τα κοσμικά φώτα, βαλμένα με τάξη στην σειρά, είναι πολύ κουραστικά.


Με πόση αρμονία τα έχει κάνει όλα ο Θεός!

Βλέπεις, και τα δένδρα σε ένα δάσος που τα φύτεψαν άνθρωποι είναι σαν στρατός, σαν λόχος.

Ενώ τα φυσικά δάση πόσο ξεκουράζουν!

Αλλά δένδρα μικρά, άλλα μεγάλα, με άλλο χρώμα το καθένα!

Ένα μικρό λουλούδι του Θεού έχει μεγαλύτερη χάρη παρά ένας σωρός χάρτινα ψεύτικα λουλούδια,

διαφέρουν όσο διαφέρει και το άυλον από το νάυλον.

Όλα αυτά που έχει κάνει ο Θεός είναι θαυμάσια.


Ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ολόκληρο εργοστάσιο.

Την καρδιά, το συκώτι, τα πνευμόνια, όλα τα έχει με σοφία κανονισμένα ο Θεός.

Αλλά και τα φυτά, πώς τα έχει κάνει! Τότε με την κατοχή βάζαμε πέντε στρέμματα πεπόνια ποτιστικά.

Μια φορά έκοψα από τις πεπονιές τα μεγάλα φύλλα που είναι κοντά στις ρίζες.

Για καλό το έκανα, για να τις καθαρίσω.

Εκείνα όμως τα μεγάλα φύλλα, τα κάτω, είναι σαν φίλτρο -είναι τα... “νεφρά” τους!- και παίρνουν όλη την πικρίλα.

Και έγιναν τα πεπόνια!... Έτρωγες το πεπόνι και έτσουζε η γλώσσα!


- Γέροντα, εσείς όλα τα παρακολουθείτε!

Ναι, από όλα βρίσκω τον Θεό! Και από τα φυτά και από τα ζώα, από όλα!

Πώς να μη θαυμάσης!

Βλέπεις ένα τόσο δα πουλάκι να ταξιδεύη, να πηγαίνη στην Αφρική και να γυρίζη χωρίς πυξίδα και

να ξαναβρίσκη την φωλιά του!

Και οι άνθρωποι με χάρτες, με πινακίδες να χάνωνται!

Και δεν είναι ότι τα πουλιά βαδίζουν στην στεριά και βάζουν σημάδια!

Πετούν στον ουρανό, πάνω από την θάλασσα! Πού να βάλουν σημάδια;

Μερικά μικρά πουλάκια ανεβαίνουν στους πελαργούς, στα... “αεροπλάνα”!

Εκείνα πάνε... αεροπορικώς!

Τα πουλιά, όταν πετούν στην θάλασσα, κάθονται σε κανένα νησί να ξεκουρασθούν.


Μια φορά, όταν ήμουν στο Καλύβι του Τιμίου Σταυρού, είδα να έρχωνται από τα ανατολικά μέρη κάτι

πουλιά σαν τα σπουργίτια.

Ήταν ολόκληρο κοπάδι. Τέσσερα-πέντε όμως, φαίνεται, κουράσθηκαν και δεν μπορούσαν άλλο.

Τότε ξεκόπηκαν ακόμη καμμιά δεκαπενταριά από το κοπάδι -τα άλλα προχώρησαν-

και κάθησαν λίγο σε ένα δένδρο, ξεκουράσθηκαν και μετά σηκώθηκαν να φύγουν όλα μαζί.

Ανέβηκαν πολύ ψηλά, για να προσανατολισθούν και να βρουν πάλι την συντροφιά τους.

Μου έκανε εντύπωση που δεν τα άφησαν μόνα τους τα τέσσερα-πέντε που κουράσθηκαν,

αλλά ξεκόπηκαν και άλλα δεκαπέντε από το ίδιο κοπάδι, για να κάνουν συντροφιά!


Πόσο όμορφα τα έχει κάνει όλα ο Θεός!

Βλέπεις κάτι παρδαλά γατάκια! Τι όμορφα επανωφοράκια έχουν!

Να ζηλεύουμε εμείς οι άνθρωποι τα επανωφόρια από τα ζώα! Ούτε βασίλισσα δεν φόρεσε τέτοιο επανωφόρι!...

Όπου και να γυρίσης, θα δης την σοφία του Θεού.

Παλιά που ήταν όλα φυσικά, πόσο όμορφα ήταν!


Να, ο πετεινός, όταν φωνάζη, δεν είναι ότι φωνάζει για τον καιρό.

Στέκεται στο ένα πόδι και, μόλις μουδιάζη, φωνάζει: “Κικιρίκου!”

Σου λέει, τόσες ώρες πέρασαν.

Αλλάζει πόδι, μουδιάζει και αυτό, πάλι: “Κικιρίκου!”

Και βλέπεις, φωνάζει στις 12, στις 3, στις 6 η ώρα. Είναι σταθερό, κάθε τρεις ώρες!

Και δεν έχει ρολόι ούτε μπαταρία, ούτε κούρδισμα χρειάζεται!...


Ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, όλα να τα χρησιμοποιήτε για συγκοινωνία για επάνω.

Όλα να σας ανεβάζουν προς τα επάνω. Έτσι κανείς ανεβαίνει-ανεβαίνει από τα δημιουργήματα στον Δημιουργό!

Οι Αμερικανοί πήγαν στο φεγγάρι, έβαλαν τουλάχιστον και μια πινακίδα που έγραφε:

“Οι ουρανοί διιηγούνται δόξαν Θεού” (2).

Πήγαν και οι Ρώσοι στο διάστημα, αλλά ο Γκαγκάριν είπε πως δεν βρήκε τον Θεό.

Εμ, πώς να Τον βρη, αφού πήγε με τα πόδια προς τα πάνω και όχι με τα χέρια;

Έτσι φθάνουν μετά να λένε: “Η φύση έκανε το σύμπαν”!


Ολόκληρο σύμπαν τώρα!... Εδώ μια παλιά μηχανή χαλάει και μαζεύονται ένα σωρό μάστορες, τεχνίτες κ.λπ.,

για να την διορθώσουν.

Σκέφτονται, προσπαθούν... Και είναι μια παλιά μηχανή!

Ενώ ολόκληρη υδρόγειο σφαίρα ο Θεός την γυρίζει χωρίς ρεύμα και

ούτε η μπαταρία τελειώνει ούτε το μηχανάκι σταματάει!

Με τι ταχύτητα γυρίζει, και ο άνθρωπος να μην το καταλαβαίνη! Φοβερό!

Αν η γη στρεφόταν με λιγώτερη ταχύτητα, θα έκανε τούμπες ο άνθρωπος!


Η θάλασσα να έχη τόσο νερό και να κινήται με τέτοια ταχύτητα, και το νερό να μη χύνεται!

Και τα αστέρια, που είναι ολόκληροι όγκοι, να γυρίζουν ιλιγγιωδώς και να μην εγγίζη το ένα το άλλο,

αλλά να συγκρατή το ένα το άλλο από μακριά!

Και ο άνθρωπος φτιάχνει ένα αεροπλάνο και θαυμάζει και υπερηφανεύεται!

Και αν του στρίψη λίγο το μυαλό, μετά λέει ανοησίες, δεν καταλαβαίνει.



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Ψαλμ. 103, 24
2) Ψαλμ. 18, 2

Τι κατόρθωσαν σήμερα οι άνθρωποι...



Ο πολιτισμός καλός είναι, αλλά, για να ωφελήση, πρέπει να “πολιτισθή” και η ψυχή. Αλλιώς είναι καταστροφή.

Ο Άγιος Κοσμάς είπε: “Από τους γραμματισμένους θα έρθη το κακό” (1).

Παρ' όλο που η επιστήμη έχει προχωρήσει τόσο πολύ και έκανε πρόοδο μεγάλη,

εν τούτοις με ό,τι κάνουν για να βοηθήσουν τον κόσμο, χωρίς να το καταλαβαίνουν, καταστρέφουν τον κόσμο.

Ο Θεός άφησε τον άνθρωπο να κάνη του κεφαλιού του, αφού δεν Τον ακούει, και έτσι τρώει το κεφάλι του.

Καταστρέφεται μόνος του ο άνθρωπος με αυτά που φτιάχνει.


Τι κατόρθωσαν οι άνθρωποι του 20ου αιώνος με τον πολιτισμό!

Παλάβωσαν τον κόσμο, μόλυναν την ατμόσφαιρα, τα πάντα.

Η ρόδα, αν ξεφύγη από τον άξονα, γυρίζει συνέχεια χωρίς σκοπό. Έτσι και οι άνθρωποι,

άμα ξεφύγουν από την αρμονία του Θεού, βασανίζονται!

Παλιά υπέφεραν οι άνθρωποι από τον πόλεμο, σήμερα υποφέρουν από τον πολιτισμό.

Τότε έφευγαν από τις πόλεις στα χωριά εξ αιτίας του πολέμου και με ένα χωραφάκι περνούσαν.

Τώρα θα φύγουν από τις πόλεις εξ αιτίας του πολιτισμού, γιατί δεν θα μπορούν να ζήσουν μέσα σ' αυτές.

Τότε ο πόλεμος έφερνε θάνατο. Τώρα ο πολιτισμός φέρνει αρρώστια.


- Γέροντα, γιατί πλήθυνε τόσο πολύ ο καρκίνος;

- Το Τσερνομπίλ κ.λπ. τι έκαναν; Από εκεί είναι.

Αυτά κάνουν οι άνθρωποι... Τι σακατεμένος κόσμος υπάρχει! Σε ποια εποχή ήταν τόσοι άρρωστοι;

Παλιά οι άνθρωποι δεν ήταν έτσι. Τώρα, όποιο γράμμα ανοίξω, καρκίνο ή ψυχοπάθεια ή εγκεφαλικό ή διαλυμένες

οικογένειες, αυτά θα συναντήσω.


Άλλοτε σπάνια υπήρχε καρκίνος. Βλέπεις, ήταν φυσική η ζωή. Άλλο θέμα τι επέτρεπε ο Θεός.

Έτρωγε κανείς φυσικές τροφές και ήταν υγιέστατος. Φρούτα, κρεμμύδια, ντομάτες, ήταν όλα καθαρά.

Τώρα και αυτές οι φυσικές τροφές σακατεύουν τον άνθρωπο.

Αυτοί που τρώνε όλο τέτοιες τροφές παθαίνουν μεγαλύτερη ζημιά, γιατί όλα έχουν μολυνθή.

Αν ήταν παλιά έτσι, εγώ θα πέθαινα από νέος, γιατί σαν καλόγερος έτρωγα ό,τι είχε ο κήπος, πράσα,

μαρούλια, κρεμμύδια, λάχανα, όλο τέτοια, και ήμουν μια χαρά.

Τώρα έχουν λιπάσματα, ραντίσματα. Τι τρώνε σήμερα οι άνθρωποι!

Το άγχος, οι νοθευμένες τροφές αρρώστια φέρνουν. Αχρηστεύεται ο κόσμος, όταν χρησιμοποιή αδιάκριτα την επιστήμη.


- Γέροντα, παλιά πώς άντεχαν οι άνθρωποι περισσότερο στην άσκηση και ήταν πιο υγιείς; Βοηθούσαν και οι τροφές;

Ναι, γιατί ήταν οι τροφές καθαρές τότε.

Αυτό χρειάζεται συζήτηση; Και όλα τα έτρωγαν ώριμα.

Τώρα όλα τα κόβουν άγουρα, για να μη χαλάσουν, και τα αφήνουν στο ψυγείο.

Τα μαζεύουν πράσινα-πράσινα και τα αφήνουν να ωριμάσουν.

Ενώ πρώτα ωρίμαζε το φρούτο, έπεφτε κάτω από το δένδρο ή, μόλις το έπιανες, κοβόταν.

Αλλά εκτός που έτρωγαν καλές, υγιεινές τροφές -ψωμί και βούτυρο ή γάλα ήταν για το παιδί γερή τροφή-,

δούλευαν και το μυαλό τους οι άνθρωποι και καταλάβαιναν, όταν πάθαιναν κάτι, αν ήταν από τις τροφές.

Τώρα και οι τροφές είναι νοθευμένες και το μυαλό δεν το δουλεύουν.


Και πόσα από αυτά που φτιάχνει τώρα ο άνθρωπος είναι άχρηστα.

Το μαλλί σιγά-σιγά το καταργούν. Δύσκολα να βρης μάλλινη φανέλλα να κρατά τον ιδρώτα.

Φορώ μια φανέλλα μάλλινη και αμέσως καταλαβαίνω αν έχη συνθετικό,

γιατί δεν μπορώ να πάρω αναπνοή, με πιάνει δυσφορία, πάω να σκάσω!

Και το θεωρούν στέρεο, πιο καλό! Το θεωρούν πρόοδο!

Είναι όμως υγιεινά αυτά; έτσι όπως τα κάνουν είναι ανθυγιεινά.

Και γράφουν “αγνό παρθένο μαλλί”! Και θα βρουν και άλλες καθαρώτερες λέξεις, για να τα διαφημίζουν!

Τα πρόβατα τώρα να τα έχουμε μόνο για το κρέας, αφού φτιάχνουμε μαλλί από πετρέλαιο.

Και οι μεταξοσκώληκες λένε: “Αφού θέλετε καλύτερο μετάξι, φτιάξτε το εσείς”!



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Η πρόρρηση αυτή του Αγίου Κοσμά αναφέρεται στους μορφωμένους που δεν θα έχουν φόβο Θεού.

Χάθηκε η υπομονή από τους ανθρώπους



- Γέροντα, γιατί σήμερα δεν έχουμε υπομονή;

Η σημερινή κατάσταση δεν βοηθάει τον κόσμο.

Άλλοτε η ζωή ήταν ήρεμη και οι άνθρωποι ήταν ήρεμοι και η βιασύνη που μπήκε στον κόσμο

έκανε τους ανθρώπους ανυπόμονους.

Παλιά ήξερε κανείς ότι θα φάη ντομάτα τέλη Ιουνίου, δεν τον απασχολούσε.

Περίμενε τον Αύγουστο να φάη καρπούζι. Ήξερε, τότε θα φάη σύκα, τότε θα φάη πεπόνι.


Σήμερα τι γίνεται; θα πάη να φέρη ντομάτες από την Αίγυπτο νωρίτερα,

δεν θέλει πορτοκάλλια που έχουν τις ίδιες βιταμίνες.

“Βρε, παιδάκι μου, κάνε υπομονή και φάε κάτι άλλο τώρα”.

Όχι, θα πάη καλά και σώνει να φέρη από την Αίγυπτο ντομάτες.

Σαν είδαν έτσι, άρχισαν στην Κρήτη να βάζουν θερμοκήπια, για να βγάλουν νωρίτερα ντομάτες.

Και τελικά έφτιαξαν παντού θερμοκήπια, για να τρώνε και τον χειμώνα ντομάτες.

Σκοτώνονται να φτιάξουν θερμοκήπια με όλα τα είδη, για να έχουν από όλα όλες τις εποχές και να μην περιμένουν!


Εντάξει μέχρις εκεί! Αλλά προχωράνε και πιο πέρα.

Αποβραδίς είναι πράσινες οι ντομάτες και το πρωί τις παρουσιάζουν κόκκινες, φουσκωμένες!

Έβαλα τις φωνές σε έναν υπουργό:

“Τέλος πάντων τα θερμοκήπια, του λέω. Αλλά να βάζουν ορμόνες, για να ωριμάζουν σε μια νύχτα τα φρούτα,

οι ντομάτες κ.λπ., και όσοι έχουν μια ορμονική ευαισθησία, οι καημένοι, να παθαίνουν ζημιά;”


Και τα ζώα τα έχουν καταστρέψει. Τι κοτόπουλα, τι μοσχάρια! Αυτά που είναι σαράντα ημερών,

τα κάνουν έξι μηνών με τις ορμόνες.

Τα τρώει ο άνθρωπος και τι θα ωφεληθή από αυτά;

Συνέχεια ορμόνες, για να βγάζουν περισσότερο γάλα οι αγελάδες και τελικά οι παραγωγοί δεν μπορούν να το διαθέσουν.

Απεργίες μετά, χύνουν το γάλα στους δρόμους, γιατί πέφτει η τιμή, και ο κόσμος πίνει γάλα ορμονούχο.

Ενώ, αν τα άφηναν όπως τα έκανε ο Θεός, όλα θα πήγαιναν ομαλά και θα έπιναν και αγνό γάλα.


Και με τις ενέσεις όλα άνοστα γίνονται.

Άνοστα πράγματα, άνοστοι άνθρωποι, όλα άνοστα!

Δεν έχει νοστιμάδα και η ζωή τους τώρα.

Ρωτάς νέα παιδιά: “Τι σε αναπαύει;” “Τίποτε”, σου λένε. Κοτζάμ παλληκάρια!

“Τι σε ευχαριστεί να κάνης;” “Τίποτε”.


Πού φθάνει ο άνθρωπος! Νομίζει ότι θα διορθώση τον Θεό μ' αυτά που κάνει!

Την νύχτα την κάνουν ημέρα, για να γεννούν οι κότες. Και είδες κάτι αυγά;

Αν έκανε ο Θεός το φεγγάρι να φέγγη σαν τον ήλιο, θα παλάβωναν οι άνθρωποι.

Ενώ ο Θεός έκανε την νύχτα, για να ξεκουράζωνται οι άνθρωποι, τώρα πού έφθασαν!

Χάθηκε η ηρεμία από τους ανθρώπους.

Τα θερμοκήπια, οι ενέσεις στα κηπευτικά κ.λπ. οδήγησαν και αυτά τον κόσμο στην ανυπομονησία.


Παλιά ήξεραν ότι θα πάνε στο τάδε μέρος με τα πόδια σε τόσες ώρες.

Ένας, αν είχε πιο γερά πόδια, θα πήγαινε λίγο νωρίτερα.

Μετά βρήκαν τα κάρρα. Μετά τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα κ.ο.κ.

Συνέχεια προσπάθεια να βρουν άλλα μέσα πιο γρήγορα.

Έφτιαξαν αεροπλάνα (1), που να μπορής να πας από την Γαλλία στην Αμερική σε τρεις ώρες.


Μα όταν πάη με τέτοια ταχύτητα κανείς από το ένα κλίμα στο άλλο, και μόνον η απότομη αλλαγή θα τον μπερδέψη.

Βιασύνη, βιασύνη... Σιγά-σιγά θα μπαίνη στο βλήμα ο άνθρωπος, θα πατάνε την σκανδάλη,

θα εκτοξεύεται το βλήμα, θα σκάη και θα βγαίνη ένας παλαβός!

Πού θα πάη; Εκεί θα καταλήξουν. Τρελλοκομείο!


ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Ο Γέροντας εννοεί τα μεγάλης εμβέλειας υπερηχητικά επιβατικά αεροπλάνα Concorde

Μόλυναν την ατμόσφαιρα, τα οστά τους πείραξαν



- Γέροντα, σκέφτονται να αρχίσουν να καίνε τους νεκρούς για λόγους υγιεινής και για εξοικονόμηση χώρου.

Για λόγους υγιεινής; Ακούς κουβέντα! Δεν ντρέπονται που το λένε;

Όλη την ατμόσφαιρά την έχουν μολύνει, τα οστά τους πείραξαν; Τα οστά στο κάτω-κάτω είναι και πλυμένα!

Και για εξοικονόμηση χώρου; Ολόκληρη Ελλάδα με τόσα ρουμάνια και δεν βρίσκουν χώρο;

Έβαλα τις φωνές σε έναν καθηγητή του Πανεπιστημίου γι' αυτό το θέμα.

Πώς για τα σκουπίδια βρίσκουν τόσο τόπο και για τα οστά που είναι ιερά δεν βρίσκουν;

Χάθηκε ο τόπος; Και πόσα οστά Αγίων μπορεί να είναι ανάμεσα σ' αυτά! Το σκέφτονται αυτό;


Στην Ευρώπη καίνε τους νεκρούς, όχι γιατί δεν υπάρχει χώρος να τους θάψουν, αλλά γιατί το θεωρούν πρόοδο.

Δεν ανοίγουν κανένα δάσος, για να κάνουν χώρο, αλλά καίνε τους νεκρούς, τους κάνουν σκόνη, για να ανοίξουν χώρο...

Βάζουν την σκόνη σε ένα τόσο δα κουτάκι για περισσότερη ευκολία και αυτό το θεωρούν πρόοδο.

Τους καίνε τους νεκρούς, γιατί θέλουν οι μηδενιστές να τα διαλύσουν όλα, ακόμα και τον άνθρωπο.

Να μη μείνη τίποτε που να θυμίζη στους ανθρώπους τους γονείς, τους παππούδες, την ζωή των προγόνων τους.

Να ξεκόψουν τους ανθρώπους από την παράδοσή τους.

Να τους κάνουν να ξεχάσουν την άλλη ζωή και να τους δέσουν σ' αυτή.



- Λένε όμως, Γέροντα, ότι έχει δημιουργηθή θέμα σε ορισμένους Δήμους της Αθήνας για το πού θα θάβουν τους νεκρούς.

Τόσος τόπος υπάρχει! Χάθηκε λίγο μέρος;

Ένα σωρό εκτάσεις υπάρχουν έξω από την Αθήνα και είναι του Δημοσίου.

Εγώ ξέρω μεγάλους που έχουν ένα σωρό εκτάσεις εκεί πέρα. Δεν μπορούν να κάνουν εκεί ένα νεκροταφείο;

Και μετά οι περισσότεροι είναι από τις επαρχίες. Γιατί δεν τους πάνε στον τόπο τους;

Να πάνε να τον θάψουν τον καθένα στον τόπο του. Εκεί δεν θα έχουν και έξοδα πολλά, μόνο για την μεταφορά.

Να πούνε ότι όσοι είναι από τις επαρχίες και ήλθαν τώρα τελευταία στην Αθήνα, όταν πεθαίνουν,

να θάβωνται στην επαρχία.


Και είναι και καλύτερα. Γι' αυτούς που είναι τρεις γενεές στην Αθήνα, να βρουν μια λύση εκεί.

Ύστερα, μετά την εκταφή να κάνουν λάκκους πιο βαθείς και εκεί να βάζουν τα οστά. Δύσκολο είναι;

Εδώ κατεβαίνουν τόσο βαθιά μέσα στην γη, για να βγάλουν πετροκάρβουνα.

Ας κάνουν για τα οστά μια μεγάλη δεξαμενή και να τα έχουν όλα μαζεμένα.

Έλειψε τελείως ο σεβασμός.

Και βλέπεις τώρα τι γίνεται! Πετάνε και τους γονείς στα γηροκομεία.

Παλιά και τα βόδια ακόμη τα γηροκομούσαν, δεν τα έσφαζαν, γιατί έλεγαν: “Φάγαμε ψωμί από αυτά”.

Και τι σεβασμό είχαν στους νεκρούς!


Θυμάμαι με τι κίνδυνο πηγαίναμε να τους θάψουμε στον πόλεμο!

Καλά, ο παπάς ήταν υποχρεωμένος να πάη, αλλά και αυτοί που τους μετέφεραν μέσα στα χιόνια,

μέσα στην παγωνιά, και από πάνω να πέφτουν ριπές συνέχεια!

Το 1945, στον ανταρτοπόλεμο, πριν πάω στρατιώτης, με τον νεωκόρο κουβαλούσα τους νεκρούς.

Μπροστά πήγαινε με το θυμιατό ο παπάς.

Μόλις σφύριζε βλήμα, πέφταμε κάτω. Άντε μετά να σηκωθούμε.

Μόλις ακούγαμε άλλο, πέφταμε πάλι κάτω.

Αργότερα στον στρατό, στον πόλεμο, ξυπόλυτοι ήμασταν μέσα στα χιόνια και μας είπαν να πάμε να πάρουμε,

αν θέλουμε, αρβύλες από τους νεκρούς.


Κανένας δεν κουνήθηκε. Αχ, πάνε εκείνα τα καλά τα χρόνια!

Το κακό είναι ότι δεν φωνάζουν μερικοί που έχουν κάποια θέση, αλλά συμφωνούν.

Η Εκκλησία, από την στιγμή που παρουσιάστηκε αυτό το πρόβλημα, πρέπει να πάρη θέση, για να λυθή.

Γιατί έτσι αφήνει στους κοσμικούς να χειρίζωνται πνευματικά θέματα και να λένε ό,τι θέλουν.

Είναι ασέβεια αυτό. Πώς να έχη την ευλογία από τον Θεό ο κόσμος σήμερα;

Α, χαμένα πράγματα!

Πάνε σιγά-σιγά τον άνθρωπο να τον εξευτελίσουν.

Αχ, γι' αυτό θα βρεθή πολύς τόπος τώρα!... Θα βρεθή πάρα πολύς τόπος...



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002

Μόλυνση και καταστροφή του περιβάλλοντος



Ο ήλιος καρφώνει και τον χειμώνα ακόμη σαν να είσαι στο Σινά, γιατί άνοιξαν τρύπες στην ατμόσφαιρα.

Αν δεν φυσάη λίγο βόρεια, δεν μπορείς να σταθής.


- Γέροντα, τι θα γίνη με το όζον;

Λίγη υπομονή θα κάνουμε, μέχρι να πάνε οι επιστήμονες με πέντε κιλά στόκο να βουλώσουν την τρύπα!!!...

Ναι, ας πάνε να βουλώσουν τις τρύπες επάνω... Θα δουν ότι όλα ο Θεός τα έκανε καλά, με τόση αρμονία,

και θα πουν: “Ευλόγησον, εμείς δεν τα κάναμε καλά”.

Να κάνετε προσευχή να βουλώση η τρύπα που άνοιξε στην ατμόσφαιρα.

Άνοιξε μια “φιάλη” (1) και εκεί, ξεραίνονται τα δένδρα, τα φυτά. Ο Θεός όμως μπορεί να το βολέψη.

Και να δήτε η πονηριά μερικών, για να μαζέψουν τα χρήματα των βαθύπλουτων, πού έφθασε!

Λένε: “Άνοιξε τρύπα στην ατμόσφαιρα, ο κόσμος θα χαθή. Πώς θα σωθή ο κόσμος;

Ασχολήθηκε η επιστήμη με σχέδιο να σκάψουν βαθιά, να κατεβούν στο βάθος της γης, για ν' αποφύγουν τον ήλιο”.

Επειδή δεν γίνεται τελικά αυτό, τώρα λένε: “Στο φεγγάρι θα γίνουν εγκαταστάσεις,

εστιατόρια, ξενοδοχεία, σπίτια και θα πάη ο κόσμος εκεί.

Όποιος θέλει να εξασφαλισθή, πληρώνει για 'κει”! Όλο ψέματα εν τω μεταξύ!

Γιατί εκεί τι εγκαταστάσεις να έχουν; Εκεί δεν μπορεί να κατοικήση άνθρωπος.

Μέσα στα “κλουβιά” πήγαν ένας-δυό και γύρισαν. Και τα πιστεύουν μερικοί και πληρώνουν...



- Γέροντα, πολλοί ανησυχούν για τα καυσαέρια.

Γι' αυτό το θέμα πρέπει να σφίξουν μερικούς εργοστασιάρχες να βάλουν μηχανές που να πιάνουν τους καπνούς,

για να γλυτώσουν λίγο οι άνθρωποι από τα καυσαέρια.

Αντί να δώση κάθε εργοστασιάρχης ένα ποσό σ' έναν βουλευτή, για να βολευτή,

να βάλη κάτι παραπάνω και να πάρη μια μηχανή.

Παλιά δεν υπήρχαν αυτά τα μικρόβια, αυτό το νέφος.

Τώρα όλα τα μόλυναν και αυτό το θεωρούν πρόοδο. Πρόοδο, και πού πάνε!

Καταστρέφουν τον άνθρωπο. Βγαίνεις έξω και ο αέρας μυρίζει καυσαέρια.

Μόλις ανοίξης λίγο το παράθυρο, απ' έξω η καπνιά μπαίνει μέσα. Αυτή η κάπνα δεν βγαίνει,

όταν πλένης τα χέρια σου, δεν είναι αθώα.

Η άλλη από το τζάκι με έναν βήχα φεύγει από το πνευμόνι, γιατί δεν έχει λάδι, ενώ αυτή κολλάει στα πνευμόνια.

Στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι είναι στριμωγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Τινάζει ο ένας στο μπαλκόνι του άλλου.

Ο πρώτος ο καημένος τι τραβάει! Πάνε σ' αυτόν όλες οι σκόνες και τα σκουπίδια των άλλων.

Έχει τα ρούχα κάτω απλωμένα ή έχει ανοικτό παράθυρο, ο άλλος τινάζει από πάνω! Δεν τον σκέφτεται.

Τα παλιά χρόνια οι πολυκατοικίες αυτές θα ήταν φυλακές, το Γιεντί-Κουλέ (2).

Ναι, φοβερό! Τότε τα σπίτια είχαν την αυλή, τα ζώα, τον κήπο, τα δενδράκια και έναν σωρό πουλιά μαζεύονταν εκεί.


- Τώρα, Γέροντα, δεν βλέπουν ούτε χελιδόνια.

Χαμένο το έχουν τα χελιδόνια να πάνε εκεί; Τρελλάθηκαν;

Σιγά-σιγά δεν θα ξέρουν οι άνθρωποι τι είναι χελιδόνι.

Στην Αμερική, σε ένα Πανεπιστήμιο, στο τμήμα που ασχολούνται ιστορικά με την Αγία Γραφή,

την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη, για να καταλάβουν τι θα πη “σιτάρι”, έχουν σπαρμένο ένα χωράφι με σιτάρι.

Για να καταλάβουν τι θα πη “βοσκός” και τι θα πη “προβατίνα”, έχουν ένα κοπάδι με λίγα πρόβατα και

έναν βοσκό με μια γκλίτσα! Και είναι Πανεπιστήμιο!

Έχουν μολύνει όλη την ατμόσφαιρα. Βλέπεις, χειμώνας καιρός και πώς μυρίζουν τα σκουπίδια!

Σκέψου το καλοκαίρι τι γίνεται! Και δεν πάει και το αεροπλάνο να ρίξη λίγο φάρμακο!

Ευτυχώς που ο Θεός έχει κάνει τα λουλούδια που ευωδιάζουν.

Τόσα λουλούδια που υπάρχουν, τέτοια ποικιλία, μικρά-μεγάλα, εξουδετερώνουν την βρωμιά που υπάρχει.

Αν δεν ευωδίαζε έτσι η ατμόσφαιρα, τι θα γινόταν; βλέπεις, ένα ψοφίμι υπάρχει κάπου και βρωμάει ο τόπος!

Πώς μας οικονομάει ο Θεός! Αν δεν μας οικονομούσε, τι χάλια θα είχαμε!

Σκέψου να μην υπήρχαν λουλούδια, βότανα... Έτσι σκεπάζεται η δυσοσμία η δική μας. Διασκεδάζεται με τα αρώματα.

Με ρώτησε ένας λαϊκός στο Καλύβι: “Καλά, τι κάνεις εσύ εδώ;

Μέρα-νύχτα τι κάνεις;” Ήταν γύρω ανθισμένες οι σουσούρες, όλη η πλαγιά γεμάτη λουλούδια. Μοσχοβολούσε ο τόπος!

“Τι τραβάω, του λέω, όλη την ημέρα να ποτίσω και να περιποιηθώ όλα αυτά που βλέπεις!

Και στον ουρανό βλέπεις την νύχτα πόσα κανδήλια ανάβω! Δεν προλαβαίνω να τα ανάψω όλα!”

Με κοίταζε! “Την νύχτα, λέω, δεν βλέπεις κανδήλια επάνω; Εγώ τ' ανάβω!!!

Προλαβαίνω; Δεν είναι απλό σε τόσα κανδήλια να βάζης κανδηλήθρες, λάδι!!”

Τάχασε ο καημένος.

Και τα ραντίσματα είναι φαρμάκι. Με αυτά τα ραντίσματα και τα πουλιά τα καημένα ψοφάνε.

Στα δένδρα ρίχνουν φάρμακα, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις αρρώστιες, και μετά αρρωσταίνουν οι άνθρωποι.

Δηλητηριάζουν τα πάντα. Δεν είναι καλύτερα να ρίχνουν λιγότερο φάρμακο και να παραχώνουν τα σάπια

στις χωματερές αντί για τα γερά;

Ολόκληρο σύννεφο με το ράντισμα και δεν θα πειράξη τον άνθρωπο; Ιδίως για τα μικρά παιδιά, αυτά είναι θάνατος.

Γι' αυτό γεννιούνται άρρωστα.

Είπα σε κάποιον: “Τι γίνεται; Σκοτώσατε τα έντομα και τώρα σκοτώνονται οι άνθρωποι”.

Ραντίζουν τα λουλούδια, για να σκοτώσουν τα έντομα και αρρωσταίνουν οι άνθρωποι.

Μετά θα βρουν πιο δυνατά φάρμακα, και τελικά τι βγάζουμε;

Έχει αποδειχθή ότι κάποια έντομα που τα σκότωσαν με τα ραντίσματα, σκότωναν άλλα.

Τώρα θα αναπτύξουμε αυτά, για να σκοτώνουν τα άλλα. Πώς ο Θεός τα έχει κανονίσει!

Όπου έχει τριζόνια, δεν υπάρχουν κουνούπια. Ήρθε στο Καλύβι ένας που είχε ένα μικρό μηχανάκι που

έκανε έναν θόρυβο σαν τριζόνι, αλλά πιο άγριο, για να διώχνη τα κουνούπια.

Σκοτώνουν τα τριζόνια, που έβγαζαν και έναν γλυκό ήχο, και πάνε αυτό που έκανε ο Θεός να το κάνουν με μπαταρία!

Τα σκότωσαν όλα, τρυγόνια, τριζόνια... Σπάνια να δης και κόρακα ακόμη. Σε λίγο θα βάζουμε τον κόρακα στο κλουβί!...

Εσείς, όταν ραντίζετε τα δένδρα, αφήστε και λίγο τον Θεό να βοηθήση.

Αν δεν πέση και παντού το φάρμακο, δεν πειράζει.

Όλα τα μέσα τα σημερινά δεν τον βοηθούν τον άνθρωπο στην πίστη.

Βλέπω, και αλλού ρωτούν: “Βγήκε φάρμακο γι' αυτό; Πού είναι; Στο εξωτερικό;” Τηλέφωνο αμέσως, να το πάρουν.

Σιγά-σιγά τον Θεό Τον βγάζουν στην άκρη και οι κοσμικοί και οι καλόγεροι.

Δεν έχουν βάλει πρώτα την πνευματική εξέλιξη οι άνθρωποι, για να αγιάζωνται όλα.

Το κακό είναι ότι και εμείς οι καλόγεροι δεν προχωρούμε πιο μπροστά από τους κοσμικούς στην πνευματική εξέλιξη.


- Γέροντα, όμως τις ελιές τις πειράζει ο δάκος.

Να κάνετε κομποσχοίνι να φύγη ο δάκος, όχι μόνο με ραντίσματα.

Να βάλετε και λίγο Χριστό. Μπαίνει και μια προσπάθεια να το κάνουμε καλό όπως στον κόσμο και δεν

σκεφτόμαστε ότι εμείς οι μοναχοί πρέπει να έχουμε άλλον “κόσμο”.

Να μην πάμε να κάνουμε ό,τι κάνουν οι κοσμικοί ή και περισσότερο από αυτούς. Πού είναι ο Χριστός;

Δεν λέω να μη ραντίζετε καθόλου, αλλά και οι άλλοι κάνουν πειράματα.

Και όταν είναι ανάγκη να ραντίσετε, να φοράτε μάσκες. Καλύτερα να έχετε λίγο δακωμένο καρπό παρά ραντισμένο.

Να μην κάνετε πολλά ραντίσματα, να τα ελαττώσετε.

Να κάνετε προσευχή με ευλάβεια, να διαβάζετε τον πρώτο Ψαλμό (3) και να ρίχνετε λίγο αγιασμό στα δένδρα.

Όταν ζήτε σωστά, και βροχή (4) θα έχετε και οι κάμπιες (5) θα σκοτώνονται.

Θα σας οικονομάη ο Θεός. Χρειάζεται ευλάβεια και εμπιστοσύνη στον Θεό.



ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Βλ. Αποκ. 15, 7
2) Φυλακές στα τείχη της Θεσσαλονίκης
3) Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης διάβαζε τον πρώτο Ψαλμό, όταν φύτευαν δένδρα κ.λπ., για να καρποφορήσουν.
4) Ειπώθηκε τον Νοέμβριο του 1990, που είχε μεγάλη ανομβρία.
5) Τον Ιούνιο του 1990 είχε πολλές κάμπιες.

Κεφάλαιο 2

Η εποχή των πολλών ευκολιών, ίσον των πολλών δυσκολιών (1)

Έγιναν και οι καρδιές σιδερένιες...



Επειδή οι ανθρώπινες ευκολίες ξεπέρασαν τα όρια, έγιναν δυσκολίες.

Πλήθυναν οι μηχανές, πλήθυνε ο περισπασμός, έκαναν και τον άνθρωπο μηχανή,

και τώρα οι μηχανές και τα σίδερα κάνουν κουμάντο και τον άνθρωπο.

Γι' αυτό έγιναν και οι καρδιές των ανθρώπων σιδερένιες.

Με όλα αυτά τα μέσα που υπάρχουν, δεν καλλιεργείται η συνείδηση των ανθρώπων.

Παλιότερα οι άνθρωποι δούλευαν με τα ζώα και ήταν σπλαγχνικοί.

Αν φόρτωνες το ζώο λίγο περισσότερο και το κακόμοιρο γονάτιζε, το λυπόσουν.

Αν ήταν νηστικό και κοίταζε με παράπονο, σου ράγιζε την καρδιά.

Θυμάμαι, όταν αρρώσταινε η αγελάδα μας, υποφέραμε και εμείς, γιατί την θεωρούσαμε μέλος της οικογενείας μας.

Σήμερα οι άνθρωποι έχουν τα σίδερα και έχουν καρδιές σιδερένιες.

Έσπασε ένα σίδερο; οξυγονοκόλληση.

Χάλασε το αυτοκίνητο; το πάνε στο γκαράζ. Αν δεν γίνεται, το πετάνε, δεν το πονάνε. Σου λέει: “Σίδερο είναι!”


Δεν δουλεύει καθόλου η καρδιά.

Έτσι όμως καλλιεργείται η φιλαυτία, ο εγωισμός.

Δεν σκέφτεται τον άλλον σήμερα ο άνθρωπος.

Παλιά, αν έμενε το φαγητό για την άλλη μέρα, θα χαλούσε, και σκέφτονταν οι άνθρωποι και κανέναν φτωχό.

“Προκειμένου να χαλάση, έλεγαν, ας το δώσω στον φτωχό”.

Ένας που είχε πνευματική κατάσταση έλεγε: “Να φάη πρώτα ο φτωχός και ύστερα εγώ”.

Τώρα το βάζουν στο ψυγείο και δεν θυμούνται τον άλλον που έχει ανάγκη.

Θυμάμαι, όταν είχαμε καλή σοδειά από λαχανικά κ.λπ., δίναμε και στους γείτονες μας, τα μοιράζαμε.

Τι να τα κάναμε τόσα; Έπειτα θα χαλούσαν κιόλας.

Τώρα έχουν τα ψυγεία. “Γιατί να δώσουμε στους άλλους; σου λέει.

Τα βάζουμε στο ψυγείο και τάχουμε για μας”.

Άφησε που τόννους ολόκληρους πετούν ή θάβουν στην χωματερή και εκατομμύρια άνθρωποι αλλού πεινούν.


ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ A’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002


1) Στο κεφάλαιο αυτό φαίνεται το αγωνιστικό πνεύμα που είχε ο Γέροντας ως ασκητής και η αγωνία του μήπως αλλοιωθή το ασκητικό πνεύμα του Μοναχισμού. Ο Γέρνοντας δεν είναι ενάντιος του πολιτισμού. Θέλει να τονίση ότι δεν πρέπει να μας κυβερνάη ο πολιτισμός, αλλά να τον κυβερνούμε. Ειδικά ο μοναχός, έλεγε, θα πρέπη να κυριαρχή στα σύγχρονα μέσα και να τα χρησιμοποιή με διάκριση, για να μπορή να διοχετεύη τις δυνάμεις του στον πνευματικό αγώνα.