Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη Μας

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΥΔΟΥΜΑ



Η Μονή Κουδουμά αποτελεί μία από τις παλαιότερες μονές στις νότιες ακτές της κεντρικής Κρήτης. Η θέση της είναι στα νότια της κορυφής Κόφινας σ΄έναν όμορφο όρμο της νότιας παραλίας του Δήμου Κόφινα, ανάμεσα σε σπήλαια ερημιτών, είναι χτισμένο το μοναστήρι του Κουδουμά. Η πρόσβαση είναι δύσκολη. Απέχει 40 μέτρα από τη θάλασσα. Υπάγεται στο Δημοτικό διαμέρισμα Στερνών Ηρακλείου και απογράφηκαν 20 άτομα το 2001.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το ιερό βήμα βρίσκεται μέσα σε μικρό σπήλαιο. Το μοναστήρι είναι κοινοβιακό και οι περισσότεροι μοναχοί διαμένουν σε σπήλαια στην περιοχή. Στο σπήλαιο του Αγίου Αντωνίου υπάρχει και ομώνυμο εκκλησάκι. Οι ακολουθίες στη Μονή τελούνται σύμφωνα με το τυπικό του Αγίου Όρους. Η σημερινή Μονή χτίστηκε από τους Κρητικούς μοναχούς Παρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη,,μετά το 1870. Παλαιότερα, η μονή είχε καταστραφεί, πιθανότατα από κουρσάρους, και ήταν εγκαταλελειμμένη.

Οι επισκέπτες στην περιδιάβασή τους μπορούν να απολαύσουν το πανέμορφο πευκοδάσος που εκτείνεται σε όλη την νότια πλαγιά και να γνωρίσουν από κοντά τα σπήλαια του Αγίου Αντωνίου και του Αγίου Ιωάννου. Στο σπήλαιο του Αγίου Αντωνίου υπάρχει και ομώνυμο εκκλησάκι.
Δεκάδες Άγιοι μοναχοί από τα πρώτα χριστιανικά Χρόνια κατοίκησαν στης σπηλιές των Αστερουσίων Ορέων όπως μας αποκαλύπτουν τα διάφορα ευρήματα των σπηλαίων που περιβάλουν την σημερινή Ι. Μονή, αλλά και όπως η ιστορική και μοναδική τοιχογραφία του 12ου αιώνος που σώζεται στο καθολικό της Ιεράς Μονής φανερώνει την ύπαρξη αυτών των χώρων λατρείας και προσευχής.

Επίσης τα διάφορα συγγράμματα απευθυνόμενα στον λόγιο Διδάσκαλο της περιοχής και αδελφό της Ι. Μονής Κουδουμά ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΚΑΠΠΑΔΟΚΗ στα τέλη του 14ου αιώνος φανερώνουν την ύπαρξη της Μονής αλλά και ιδιότυπου σχολείου μέσα στα κτήρια της.
Για το διδάσκαλο του Κουδουμά Δημήτριο Καππαδόκη έχουμε πληροφορίες από συστατική επιστολή που απέστειλε προφανώς ο Ιωσήφ Φιλάγρης , συνηγορώντας υπέρ ενός κατηγορουμένου μοναχού. Τονίζει ότι ο εν λόγω μοναχός εγκαταστάθηκε από πολύ μικρή ηλικία στο μονύδριο Κουδουμά τραφείς εν νουθεσία πάση και διδασκαλία μοναδική..... και διδάχθηκε τα ιερά γράμματα και τα πλείω τούτων από το Δημήτριο Καππαδόκη αδελφό της Μονής Κουδουμά .
Αυτή είναι και η μόνη είδηση που έχουμε για τη Μονή Κουδουμά κατά των 14ο αιώνα. Πρόκειται όμως για σημαντική πληροφορία που συμπληρώνει την εκπαιδευτική εικόνα των Αστερουσίων και των μοναστηριών τους.
Από τότε η Μονή Κουδουμά χάνεται από το ιστορικό προσκήνιο.

Στη θέση της σημερινής Μονής οι Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοποθετούν τη Μονή του Χριστού. Δεν είναι γνωστό σήμερα σε ποιο Άγιο ήταν καθιερωμένη η παλαιότερη Μονή Κουδουμά. Η αιτία της εγκατάλειψης της θα πρέπει να αναζητηθεί είτε στις πειρατικές επιδρομές ή στην τουρκική κατάκτηση της Κρήτης.
H επανίδρυση η και επαναλειτουργία της Ι. Μ. Κουδουμά σήμερα οφείλεται σε δυο Μεγάλες Μορφές της Εκκλησίας μας τους Οσίους Παρθένιο και Ευμένιο που με τη δράση τους και την άοκνη εργασία τους στον Ασκητικό Βίο μετέβαλαν τον τόπο του Κουδουμά σε ένα Θεοφύτευτο περιβόλι αναβιώνοντας την ποιο όμορφη την ποιο σεμνή και δύσβατη αλλά άπειρα ωραία και θαυμαστή Μοναχική ζωή της ωραιοτέρας ζωής που δόθηκε ποτέ στον άνθρωπο σε τούτο τον τόπο.
Ο Κουδουμάς με την παρουσία των Πατέρων εδώ έγινε ο Πνευματικός Φάρος σε καιρούς δίσεκτους για την Εκκλησία και το Γένος μας με την απόλυτη ησυχαστική ζωή, τη ζωή της προσευχής της μεταρσίωσης της περισυλλογής.
Ο Παρθένιος και ο Ευμένιος ήταν οι Χαρισματούχοι, αυτοί που είδαν με τα μάτια τους την Παναγιά, που μίλησαν μαζί της, που τους ασπάσθηκε και τους έδινε μια ζωή παρηγοριές μεγάλες και αυτοί που της έδωσαν της υποσχέσεις της ισόβιας υπακοής.
http://imkoydoyma.blogspot.com/2008/04/ ... t_979.html

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΣΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ, ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΙΟΥ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΑΥΤΩΝ,
ΤΟΥΣ ΕΝ ΤΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΥΔΟΥΜΑ ΑΣΚΗΣΑΝΤΕΣ.




Κουδουμά τού σεμνείου
τούς νέους κτίτορας,
τούς αυταδέλφους οσίους
εν τοίς εσχάτοις καιροίς
εγκρατείας και ευχής βολαίς εκλάμψαντας,
θείον Ευμένιον ωδαίς
και Παρθένιον σοφόν,
τιμώντες αξιοχρέως
υπέρ υμών τάς πρεσβείας
πρός τόν Χριστόν αυτών αιτούμεθα.

Η ιερά μονή Κουδουμά, στο νομό Ηρακλείου, είναι τόπος με ισχυρή παράδοση οσίων ασκητών, όπως οι άγιοι Παρθένιος και Ευμένιος Χαριτάκης (αδέλφια, κοιμήθηκαν το 1905 και το 1920 αντίστοιχα), ξακουστοί για τη διορατικότητα και την πνευματική τους δράση από το 1878. Ωστόσο, το 1948 κοιμάται εν Κυρίω στο μοναστήρι του Κουδουμά το Ιωακειμάκι ο μοναχός Ιωακείμ Αντωνάκης από τις Ρούπες Μυλοποτάμου του Ν. Ρεθύμνης, άνθρωπος με τόσο μικρό ανάστημα, ώστε χωρίς δυσκολία κυκλοφορούσε όρθιος κάτω απ’ το τραπέζι!

Κατά την παράδοση, ως βρέφος δεν θήλαζε Τετάρτη και Παρασκευή (πρβ. την αγία Ματρόνα της Μόσχας) ενώ, στα δεκαπέντε του χρόνια, η ίδια η Παναγία (με την οποία επικοινωνούσε και στο μέλλον) καθοδήγησε τα βήματά του στο μοναστήρι. Διορατικός και θαυματουργός, με έμφαση στη διδασκαλία της συγγνώμης. Μαρτυρούνται επίσης εμφανίσεις του μετά θάνατον, από το 1954 ως το 1970. Στου Κουδουμά σώζεται ένα σκαμνάκι με την επιγραφή Μνήσθητι, Κύριε, του αναξίου δούλου σου Ιωακείμ του Βηματάρη (= βοηθού στο Άγιο Βήμα, δηλ. στο Ιερό).


Όσιοι Παρθένιος και Ευμένιος
Ο Παρθένιος, κατά κόσμον Νικόλαος, γεννήθηκε το 1829 και ο αδελφός του Ευμένιος, κατά κόσμον Εμμανουήλ, το 1846 στο Χωριό Πιτσίδια της Επαρχίας Πυργιωτίσσης. Οι γονείς τους. Χαρίτος και Μαρία Χαριτάκη, ανέθρεψαν τα δυο αδέλφια με μεγάλη φροντίδα και στοργή, έχοντας ως θεμέλιο λίθο της οικογένειας τους την αγάπη του Χριστού. Η εν Χριστώ οικογενειακή ζωή είχε ως αποτέλεσμα να διακριθούν από πολύ νωρίς τα δύο παιδιά για τη σοβαρότητα, το ολιγόλογο του χαρακτήρα τους, την τάση προς τη μοναξιά, την προσευχή και την αφοσίωση στη διδασκαλία του Χριστού.

Το 1856 απεβίωσε ο πατέρας τους και εκείνοι πήραν την απόφαση να αναχωρήσουν από τον κόσμο και τα εγκόσμια και να ασκητεύσουν. Η μητέρα τους, όταν πληροφορήθηκε την απόφαση τους, δίστασε να τους δώσει την ευχή της. Όμως ένα θαυμαστό γεγονός μετέβαλε οριστικά τη διστακτική της στάση. Λέγεται δηλαδή, ότι μία μέρα η μητέρα τους θέλησε να ζυμώσει ψωμί και τους ζήτησε να της φέρουν ξύλα, για να ανάψει τον φούρνο. Εκείνοι, για να της αποδείξουν ότι την επιλογή τους καθοδηγούσε ο Θεός, την παρακίνησαν να βάλει τα ψωμιά στον φούρνο, χωρίς να ανάψει φωτιά, και αυτά θα ψήνονταν. Πράγματι, το θαύμα έγινε και ή μητέρα τους, χωρίς τον παραμικρό πια ενδοιασμό, τους έδωσε την ευχή της να ακολουθήσουν τον δρόμο που τους είχε προετοιμάσει ο Χριστός.

Το 1858 έφυγαν από τα Πιτσίδια και πήγαν στην Ι. Μ. Οδηγητρίας. Εκεί, στις 27 Αυγούστου του 1862, ο Νικόλαος φόρεσε το μοναχικό ράσο παίρνοντας το όνομα Νέστωρ. Στην ίδια Μονή το 1865 έγινε μοναχός και ο Εμμανουήλ και μετονομάστηκε Μεθόδιος. Ό μοναχός Νέστωρ ανέλαβε να διακονεί τον σπηλαιώδη ιερό χώρο του Μαρτσάλλου, όπου προσέρχονταν αρκετοί προσκυνητές. Ζώντας καθημερινά εκεί φρόντισε ώστε να αξιοποιηθεί καλύτερα η περιοχή γύρω από τον Ναό.

Με ενέργειες του μοναχού Νέστορα χτίστηκαν κελιά και κατασκευάστηκε δεξαμενή για τη συλλογή νερού, απαραίτητο για τους προσκυνητές και δημιουργήθηκε το περιβόλι που ο ίδιος καλλιεργούσε. Καθώς όμως αυξάνονταν συνεχώς οι φροντίδες του Ναού και του γύρω χώρου στο Μάρτσαλλο, ήλθε να τον βοηθήσει στο δύσκολο έργο του ο αδελφός του, Μεθόδιος. Για αρκετούς μήνες τα δύο αδέλφια έζησαν εκεί ως ασκητές.

Με την έναρξη της Επανάστασης του 1866 οι Τούρκοι κατέστρεψαν ανάμεσα στα άλλα μοναστήρια και τις Εκκλησίες και τον Ιερό χώρο στο Μάρτσαλλο. Παρά τη μανιώδη λεηλασία και καταστροφή, ο Νέστωρ και ο Μεθόδιος δεν εγκατέλειψαν την περιοχή. Έμειναν και επισκεύασαν τις ζημιές και προσπάθησαν να τα οργανώσουν όλα πάλι από την αρχή. Ή προσφορά τους στην ανάπλαση της περιοχής υπήρξε ανεκτίμητη, αφού, με το σπουδαίο πνευματικό έργο που επιτελούσαν, πολλοί πιστοί τους επισκέπτονταν για να ζητήσουν χρήσιμες συμβουλές, για πνευματικό και ψυχικό όφελος.

Μετά την αποκατάσταση των ζημιών ζήτησαν από τον Ηγούμενο της Οδηγήτριας να τους ενδύσει ως Μεγαλόσχημους, ικανοποιώντας έτσι τη μεγάλη τους επιθυμία. Τότε, ο Νέστωρ ονομάστηκε Παρθένιος και ο Μεθόδιος Ευμένιος. Λίγο αργότερα, το 1868, ο Επίσκοπος Πέτρας Μελέτιος, χειροτόνησε τον Ευμένιο διάκονο στην Ι. Μονή και το 1870 ο Επίσκοπος Αρκαδίας Γρηγόριος, τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, πάλι στην Οδηγήτρια.

Όταν ανέλαβε νέος Ηγούμενος στη Μονή Οδηγήτριας ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος, θεώρησε ως αίτιους για τη φθίνουσα πορεία της Μονής του, το Μάρτσαλλο και τους μοναχούς που το διακονούσαν. Κάτω από αυτή τη δυσμενή αντιμετώπιση και συμπεριφορά οι Άγιοι Πατέρες έκριναν ότι θα ήταν καλύτερα να φύγουν. Από το 1874 και για τέσσερα χρόνια περιπλανήθηκαν στα σπήλαια των Αστερουσίων Ορέων μένοντας στους Καλούς Λιμένες, στον Άγιο Ιωάννη, στον Άγιο Αντώνιο, στον Αββακόσπηλιο και τελικά εγκαταστάθηκαν στον Κουδουμά.

Εδώ η Παναγία εμφανίστηκε στον Παρθένιο και τον προέτρεψε να ιδρύσει Μονή. Τα δύο αδέλφια έφτιαξαν πρώτα ένα μικρό τμήμα του Ναού της Παναγίας, για να εξυπηρετούνται οι Λειτουργικές ανάγκες, ενώ οι ίδιοι έμεναν σε ένα σπήλαιο δίπλα στο Ναό. Όταν αργότερα αυξήθηκαν οι μοναχοί, τότε επέκτειναν την οικοδομική δραστηριότητα του Μοναστηριού. Υπήρχε όμως ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Τα πετρώματα του Κουδουμά ήταν ακατάλληλα και οι χτίστες ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουν το σχέδιο για προέκταση του Ναού.

Οι Άγιοι Παρθένιος και Ευμένιος ήταν αυτοί που τους κράτησαν, ζητώντας τους να παραμείνουν έστω για μία νύχτα μήπως βρεθεί κάποια λύση. Οι χτίστες δέχτηκαν και οι Άγιοι προσευχήθηκαν όλο το βράδυ για να τους βοηθήσει ο Θεός να φέρουν σε πέρας το έργο τους. Οι προσευχές τους εισακούστηκαν. Το πρωί η θάλασσα είχε εκβράσει λαξευμένες πέτρες, κατάλληλες για χτίσιμο. Ο Ναός ολοκληρώθηκε το 1895 και στο εξής μπόρεσαν οι Άγιοι Πατέρες να οργανώσουν το Μοναστήρι τους με το κοινοβιακό σύστημα, χάρη στις συμβουλές του Βατοπεδινού Αγιορείτη μοναχού, Γρηγορίου Χρυσουλάκη, ο οποίος δώρισε στη Μονή Κουδουμά πολλά βιβλία και άμφια. Ανάμεσα σ' εκείνους που βοήθησαν το μεγάλο έργο ήταν ο Ιωάννης ο Αϊνικολιώτης, από τον Άγιο Νικόλαο Μονοφατσίου, κρητικός επαναστάτης, ο οποίος παραχώρησε στη Μονή τη γύρω έκταση, για να χτιστούν τα πρώτα κτίρια της. Επιπλέον, τους παραχώρησε και άλλες εκτάσεις, ώστε να μπορεί ή Μονή αξιοποιώντας τες να είναι αυτάρκης.

Με τις φροντίδες των μοναχών ή περιοχή αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε σε σπουδαίο πνευματικό - λατρευτικό κέντρο. Η φήμη του Μοναστηριού, η αγιότητα, η άσκηση και οι αρετές των Πατέρων έγιναν σταδιακά γνωστές σε όλη την Κρήτη.

Τα χρόνια περνούσαν και το 1905 ο Παρθένιος αρρώστησε και έπεσε στη κλίνη του πόνου. Όταν κατάλαβε ότι πλησίαζε η ώρα να αποδημήσει κάλεσε όλους τους μοναχούς, τους ευλόγησε, τους υπέδειξε για πατέρα τους τον αδελφό του Ευμένιο και κοιμήθηκε γαλήνια την Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 1905. Λίγες στιγμές πριν από την κοίμησή του, ανασηκώθηκε λίγο από την κλίνη του, έκανε μία κίνηση σαν να έπιασε κάποιο χέρι το οποίο και ασπάστηκε λέγοντας: Καλώς ήρθες, Παναγία μου! (Μαρτυρία του μοναχού Ιγνατίου της Μ. Κουδουμά, 1978).

Το 1907 έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του Άγιου Παρθενίου και η τοποθέτηση τους στο Ναό της Παναγίας. Ο Ευμένιος που συνέχισε το έργο που είχε αρχίσει μαζί με τον Παρθένιο κοιμήθηκε ειρηνικά το 1920. Από νωρίς καθιερώθηκαν στη συνείδηση των πιστών ως Άγιοι Πατέρες και η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους, στις 10 Ιουλίου.

Η Αγιοκατάταξή τους έγινε στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, στις 8-7-2007.

http://kirykos.livejournal.com/203303.html
http://www.imga.gr/koudoumas.html
http://www.imga.gr/katataksis_koudouma.html

Η Εφέστιος θαυματουργή, Εικόνα της Παναγίας της επικεκλημένης Κύριας Ελεούσης του Κύκκου, της Ιεράς Μονής Κουδουμά.




Χαίρε των απίστων
αναμφίβολο άκουσμα,

Χαίρε των πιστών
αναμφίβολο καύχημα

Κουδουμά το σεμνείον
ως όλβον άσυλον
καί θαυμασίων ταμείον
τήν σήν αγίαν μορφήν,
εν τοίς κόλποις έχον, Δέσποινα μητράνανδρε,
γάνυται και αναφωνεί,
Παρθενίου χαρμονή
και κλέϊσμα Ευμενίου,
των θεοφόρων Οσίων,
ίσθι προστάτις των τιμώντων σε.

Η ΕΦΕΣΤΙΟΣ ΕΙΚΟΝΑ Ι.ΜΟΝΗΣ ΚΟΥΔΟΥΜΑ
Στις 11 Αυγούστου εορτάζει η Εφέστιος (θαυματουργός) Εικόνα της Παναγίας της επικεκλημένης Κύριας Ελεούσης, της Ιεράς Μονής Κουδουμά (επιτελείται κάθε έτος αυτή την ημέρα 10 προς 11 Αυγούστου Ιερά Αγρυπνία στο Καθολικό της Ι. Μονής Κουδουμά) που την βλέπει κανείς μπαίνοντας στο καθολικό της Μονής σε περίβλεπτη θέση και σε ειδικό προσκυνητάρι την οποία κοσμούν πολύτιμα αφιερώματα.

Αυτή η Ιερά Εικόνα, θεωρείται και όντως είναι η θαυματουργός εικόνα της Μονής, η οποία όμως έχει συγκεκριμένη ιστορία. Στο Μοναστήρι δόθηκε το 1957 στην αρχή της ηγουμενίας του Αρχιμ. Αντωνίου Γεπεσάκη. Είναι η Παναγία η Δεξιοκρατούσα, η ΕΛΕΟΥΣΑ ΤΟΥ ΚΥΚΚΟΥ (της περιωνύμου δηλαδή Μονής της Κύπρου) και κάτω στην άκρη αριστερά όπως την βλέπουμε είναι ο Άγιος Νικόλαος. Την εικόνα, λοιπόν, αυτή παρέδωσε στο Μοναστήρι η κ. Ελένη Σκανδαλάκη από την Αγία Φωτιά Μονοφατσίου. Η κυρία αυτή, περί το 1930 ήταν νοσοκόμα στον Ερυθρό Σταυρό της Αθήνας. Κατά την περίοδο αυτή στην Αθήνα έμενε ένας ιταλικής καταγωγής υψηλός αξιωματούχος πολιτικός, του οποίου το όνομα ήταν Διομήδης. Αυτός, λοιπόν ο αξιωματούχος, ζήτησε από τον Ερυθρό Σταυρό μια νοσηλεύτρια για να φροντίζει τον άρρωστο αδελφό της γυναίκας του στο σπίτι και η διοίκηση παραχώρησε την τότε νοσηλεύτρια Ελένη Σκανδαλάκη.
Ύστερα από λίγο χρονικό διάστημα ανέθεσαν σε αυτόν, τον Διομήδη, την ευθύνη ερευνών στο κονάκι του Αλή Πασά στα Γιάννενα (προφανώς θα είχε ειδικότητα αρχαιολόγου). Επειδή οι εργασίες αυτές ήταν χρονοβόρες, πήρε μαζί του και την οικογένειά του και μαζί και τη νοσοκόμα Ελένη.

Κατά τις έρευνες, σε ένα άδειο δωμάτιο παρατήρησαν στο μέσο του δαπέδου μια πλάκα που έμοιαζε με άνοιγμα κρύπτης. Έτσι πράγματι ήταν, διότι όταν σήκωσαν αυτή την πλάκα αντίκρισαν μια σκάλα με δεκαπέντε σκαλοπάτια η οποία οδηγούσε σε υπόγειο μέσα στο οποίο όμως υπήρχε φώς. Έντρομοι οι εργάτες ανέφεραν το γεγονός στον Διομήδη. Όλοι μαζί, καθώς και η Ελένη που έτυχε να βρίσκεται εκεί, κατέβηκαν και βρήκαν ένα τραπέζι και πάνω σ΄αυτό μια εικόνα της Παναγίας, δεξιά και αριστερά της οποίας άναβαν δύο λαμπάδες. Ήταν ανεξήγητο το γεγονός πως ήταν δυνατόν ένας τέτοιος χώρος που μόλις είχε ανακαλυφθεί, να έχει λαμπάδες να ανάβουν εκατέρωθεν της εικόνας. Κατάλαβαν ότι επρόκειτο για θείο σημείο και υπέθεσαν ότι εκεί ήταν μυστικός χώρος, στον οποίο έκαναν την προσευχή τους οι χριστιανοί δούλοι και δούλες του Αλή Πασά. Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός.

Ο Διομήδης πήρε την εικόνα στο σπίτι του και μετά το πέρας των εργασιών όταν επέστρεψε στην Αθήνα, κρατούσε την εικόνα περισσότερο ως ενθύμιο παρά από ευλάβεια. Στο μεταξύ, η υγεία του άρρωστου αδελφού της γυναίκας του είχε επιδεινωθεί και αφού οι γιατροί περίμεναν το μοιραίο, το ανδρόγυνο ζήτησε από την Ελένη να προσευχηθεί στην Παναγία, διότι είχαν παρατηρήσει πως ήταν πολύ, πιστή αφού την έβλεπαν να προσεύχεται σε αυτή την εικόνα με πολλή ευλάβεια και να της ανάβει καντήλι. Εκείνη δέχτηκε να προσευχηθεί, αλλά ζήτησε ως χάρη, αν θεραπεύονταν ο ασθενής να της χάριζε την εικόνα, διότι για αυτήν δεν ήταν είδος ενθυμίου αλλά θρησκευτικής τιμής. Εκείνος αρχικά αρνήθηκε, της είπε να κάνει ό, τι μπορεί και θα σκεφτεί. Από την ώρα εκείνη η Ελένη άρχισε αγώνα νηστείας και προσευχής, παρακαλώντας την Παναγία να κάνει το θαύμα της. Επειδή η Ελένη καταγόταν από μέρος που είχε σχέση μεγάλη με την Παναγία του Κουδουμά και έχοντας ακούσει από παιδί για τα πολλά θαύματα, ο νους της όταν προσευχόνταν ήταν στον Κουδουμά.

Το θαύμα έγινε. Παρά πάσα ελπίδα, ο βαριά άρρωστος έγινε καλά, και ο Διομήδης δεν ήθελε μετά να δώσει την εικόνα στην Ελένη. Εκείνη βρίσκονταν σε θλίψη. Τότε ο Διομήδης ονειρεύτηκε την ίδια την Παναγία η οποία τον πρόσταζε με αυστηρότητα να δώσει την εικόνα Της στην Ελένη. Η Ελένη πήρε την εικόνα και την φύλαγε σαν κόρη οφθαλμού μέχρι που τελείωσε ο πόλεμος, και το 1945 γύρισε στο πατρικό της σπίτι στην Αγία Φωτιά (Κρήτη). Εκεί στο σπίτι της, την τιμούσε, τη θύμιαζε, της άναβε καντήλι και όταν οι άνθρωποι της περιοχής έμαθαν το ιστορικό της εικόνας αυτής, στις ανάγκες τους την παρακαλούσαν κι αυτή θαυματουργούσε. Καθώς περνούσε η ηλικία της, φοβόταν για την τύχη της εικόνας όταν θα πέθαινε. Τη βασάνιζε όμως και ο λογισμός ότι έπρεπε να τη δώσει στον Κουδουμά, διότι τη Παναγία την Κουδουμιανή παρακαλούσε θερμά για να θεραπεύσει τότε τον άρρωστο. Πήρε λοιπόν την απόφαση και αφιέρωσε την εικόνα αυτή της «ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΤΟΥ ΚΥΚΚΟΥ», στον Κουδουμά το 1957, κι από τότε η χάρη Της δεσπόζει μέσα στο Ναό.

Η εικόνα αυτή είναι όντως θαυματουργός. Με θαύμα βρέθηκε, από θαύμα πιστοποιήθηκε η Χάρη Της όταν βρέθηκε με αναμμένες λαμπάδες, θαύμα θεραπείας σε ετοιμοθάνατο έκαμε, με αποκαλυπτικό όνειρο δόθηκε στην Ελένη και συνεχίζει να θαυματουργεί στον άγιο τόπο που δωρίθηκε. Έτσι ο Κουδουμάς ως μεγάλο προσκύνημα της Παναγίας που ήταν και δεν διέθετε εφέστιο θαυματουργό εικόνα, απέκτησε. Το γεγονός ότι η εικόνα αυτή της Παναγίας λέγεται «ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΤΟΥ ΚΥΚΚΟΥ», δεξιοκρατούσα, όπως ακριβώς είναι και λέγεται και η θαυματουργός εικόνα της «ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΕΞΙΑΣ» του ομώνυμου Ναού της Θεσσαλονίκης, επί πλέον δε, η εντός πλαισίου στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνας ιστόριση του Αγίου Νικολάου, οδήγησε τη σκέψη μας στην Κύπρο ως τόπο προελεύσεως της εικόνας για τους εξής λόγους:
Είναι γνωστό το περίφημο Μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου στη μαρτυρική Κύπρο. Σε αυτό φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα, η οποία είναι πάντα σκεπασμένη όπως απαιτεί η παράδοση, αθέατη στα μάτια των αμαρτωλών ανθρώπων. Ένα σημείο της μόνο στην κάτω πλευρά είναι ανοικτό και εκεί προσκυνείται. Εκεί στην Κύπρο βρίσκεται όμως και η αρχαιότατη Μονή του Αγίου Νικολάου, η αποκαλούμενη «Μονή των Ιερέων» η οποία είναι Μετόχιο της Μονής Κύκκου και κατά την παράδοση συνδέεται με το πρόσωπο του Αγίου Νικολάου κατά το πέρασμά του από την Κύπρο. Το πιθανότερο λοιπόν είναι να αγιογραφήθηκε στην Κύπρο αφού πάνω λέει καθαρά ποια Παναγία είναι και συγκεκριμένα στη Μονή Αγίου Νικολάου των Ιερέων. Δεν μπορούμε να το πούμε με σιγουριά, αλλά και δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε. Όμως λογικά εκεί οδηγούμεθα. Το ότι όμως βρέθηκε στο προσκύνημα του Κουδουμά, αυτό είναι καθαρή πρόνοια της Κύριας Θεοτόκου να στολίσει και να ενισχύσει το Μοναστήρι της με θαυματουργό εικόνα της, η οποία ως άλλη Μονή Κύκκου (τηρουμένων των αναλογιών) έχει και αυτή το γνωστό Μετόχιό της μέχρι σήμερα, ως Μονή του Αγίου Νικολάου, κοντά στις Στέρνες Μονοφατσίου.

Τρίμηνη Εκδόση Ορθοδόξου Επικοινωνίας
ΚΟΥΔΟΥΜΙΑΝΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009.

Iερωμένος φιλόσοφος, Ιωσήφ Φιλάγρης και Μονή Κουδουμά.



Στο φως Αριστοτελική Σχολή Αντίστασης.

Στη χειμαζόμενη σήμερα Ευρώπη από τα έγκατα της ελληνικής γης, φυτρώνει η ελπίδα του πνεύματος και της αντίστασης.

Παγκόσμιο πολιτιστικό γεγονός, αποτελεί η ανακάλυψη της Αριστοτελικής Σχολής Φιλοσοφίας στην Κρήτη την περίοδο της Ενετοκρατίας, την οποία είχε δημιουργήσει ο ιερωμένος φιλόσοφος Ιωσήφ Φιλάγρης και εντοπίστηκε στο όρος Αστερούσια στην κορυφή του Κόφινα, νότια του Νομού Ηρακλείου, περίπου στα χίλια υψόμετρο, κοντά στο χωριό Καπετανιανά, στην τοποθεσία Λουσούδι.

Στην κορυφή Κόφινα των Αστερουσίων, εντοπίστηκαν τα ευρήματα της Αριστοτελικής Σχολής Φιλοσοφίας, που λειτούργησε επί Ενετοκρατίας. Η Σχολή, που λειτουργούσε δίπλα στο Μετόχι των Τριών Ιεραρχών το οποίο ανήκει στη Μονή Κουδουμά, αποτελούσε κέντρο πνευματικής και πολιτικής αντίστασης στα πρώτα σκληρά χρόνια της Ενετοκρατίας, όταν οι κατακτητές απέκοψαν την Κρήτη από το Βυζάντιο, ήθελαν βιαίως να την εκλατινίσουν με την κατάργηση της ελληνικής γλώσσας, της εκπαίδευσης και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που είχε αποτέλεσμα τις διαρκείς επαναστάσεις και εξεγέρσεις των Κρητών μέχρι που ενσωμάτωσαν τους Ενετούς κατακτητές.

Το μείζον θέμα για την ελληνική ιστορία, αλλά και για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά είναι πως ο Ιωσήφ Φιλάγρης, μετά τους διωγμούς που εξαπέλυσαν οι Βενετοί, έφυγε από το Ηράκλειο, πήγε στα απρόσιτα Αστερούσια και δημιούργησε μία Σχολή Φιλοσοφίας, που δίδασκε Φιλοσοφία, Αστρονομία, Γραμματική, Θεολογία και Ιατρική.

Ταυτόχρονα όμως είχε στήσει και ένα εξελιγμένο εργαστήριο αντιγραφής αρχαίων κειμένων, ο ίδιος ήταν αριστοτελικός φιλόσοφος με σπουδές στο Πανδιδακτήριο της Κωνσταντινούπολης και αντέγραφε η ομάδα του αρχαία κείμενα, την εργασία των οποίων επόπτευε ο ίδιος και έκανε τα σχόλια πλαγίως των κειμένων. Τα κείμενα αυτά, εκτός από την Κρήτη και την Κωνσταντινούπολη, ταξίδευαν στην Ευρώπη, συμβάλλοντας στη διάσωση και διάχυση της αρχαίας ελληνικής σκέψης, που υπήρξε το εφαλτήριο της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού.
Στη χειμαζόμενη σήμερα Ευρώπη από τα έγκατα της ελληνικής γης φυτρώνει η ελπίδα του πνεύματος και της αντίστασης.

Ο Αριστοτέλης θέτει το ζήτημα της άμεσης δημοκρατίας, της πολιτικής ισότητας, της απελευθέρωσης των δούλων για πρώτη φορά παγκοσμίως, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ελευθερίας, μαζί με τις επιστημονικές μεθόδους ανάλυσης των κοινωνικών και επιστημονικών φαινομένων στις θετικές επιστήμες. Μάλιστα, κώδικες των αντιγράφων του Φιλάγρη, έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Λονδίνου, των Παρισίων, της Βιέννης και του Βουκουρεστίου.

Η ανακάλυψη έγινε πριν από μερικές ημέρες από τον ομότιμο καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Αθανάσιο Παλιούρα. Ηδη προγραμματίζεται για το επόμενο διάστημα εκτεταμένη ανασκαφή για να έρθει στην επιφάνεια όλο το κτηριακό συγκρότημα της Σχολής Φιλοσοφίας και του μοναστηριακού συμπλέγματος.

Κύριε Παλιούρα, πού ακριβώς εντοπίσατε τη Σχολή Φιλοσοφίας του Φιλάγρη;

«Στη Νότια Κρήτη, στο ιστορικό βουνό των Αστερουσίων, με τα πολλά μοναστήρια, τους βυζαντινούς ναούς και τον φημισμένο σπηλαιώδη ασκητισμό, ανάμεσα στην κορφή του Κόφινα και στο αγέρωχο χωριό των Καπετανιανών, βρίσκονται μέχρι σήμερα τα απομεινάρια του μοναστηριού του Ιωσήφ Φιλάγρη. Στην περιοχή που λέγεται Λουσούδι, λόγω των νερών που διαθέτει, σε ερημική τοποθεσία προβάλλει ο ημιερειπωμένος ναΐσκος των Τριών Ιεραρχών, του 14ου αιώνα, καθολικό Μοναστηριού που ίδρυσε ο αριστοτελικός φιλόσοφος, δικαίος Ανθίμου και διδάσκαλος Κρήτης Ιωσήφ Φιλάγρης».

Ηταν τα δύσκολα χρόνια της Ενετοκρατίας για την Κρήτη. Ιδιαίτερα ο 14ος αιώνας, στον οποίο οι Βενετοί, με αλλεπάλληλες διαταγές του δόγη της Βενετίας, που εφάρμοζε κατά γράμμα ο αντίστοιχος δόγης Κρήτης, είχαν εξαπολύσει κύμα τρομοκρατίας σ' ολόκληρο το νησί με τρεις συγκεκριμένους στόχους:

* Περιορισμό και απαγόρευση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, κλείσιμο των στοιχειωδών σχολείων που διατηρούσαν οι κατά τόπους ιδιωτικοί διδάσκαλοι και ιδιαίτερα τα μοναστήρια.

* Εξουθενωτική φορολογία με το φεουδαρχικό σύστημα, που διέλυε όχι μόνο την αγροτική οικονομία, αλλά εξαθλίωνε και τους κατοίκους των πόλεων, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν την ίδια εποχή δύο επαναστάσεις, μία των Καλλεργών (1365-67) και η άλλη του Αγίου Τίτου (1363-65): «Ενώθηκαν, για λόγους κοινού συμφέροντος, Βενετοί φεουδάρχες και ντόπιοι άρχοντες (Τίτος Venier και Φραγκίσκος Gradenigo), που αντιτάχθηκαν στη βενετική εξουσία, με αφορμή την επιβολή νέων φόρων για την επισκευή του λιμανιού του Χάνδακα» (Γ. Κ. Παπάζογλου, Ιωσήφ Φιλάγρης ή Φιλάγριος, ένας λόγιος Κρητικός ιερωμένος και αριστοτελικός σχολιαστής του 14ου αιώνα, Κομοτηνή 2008).

* Η βενετική εξουσία αναγνώριζε ως επίσημη εκκλησία μόνο τη Λατινική, κατάργησε τους πνευματικούς αρχηγούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δηλαδή τους επισκόπους, ελέγχοντας όσο της ήταν δυνατόν τις χειροτονίες των ιερέων και αφήνοντας ασύδοτο το Βατικανό, με τα όργανα της παπικής εκκλησίας στην Κρήτη να θέλουν να υποτάξουν και να κρατούν σε διαρκή τρομοκρατία τον ορθόδοξο κλήρο του λαού εξαπολύοντας, ιδιαίτερα τον 14ο αιώνα, κύμα πρωτοφανούς προπαγάνδας και καταπίεσης και απαιτώντας να ασπασθούν το λατινικό δόγμα.

Ο Φιλάγρης πώς αντέδρασε στην καταπίεση;

«Αυτή την εποχή τοποθετείται η δράση του Ιωσήφ Φιλάγρη στην περιοχή των Αστερουσίων. Από συστατική επιστολή του μαθαίνουμε την ύπαρξη σχολείου κοντά στον Κόφινα και στη Μονή Κουδουμά. Οπως γνωρίζουμε από τις σχετικές έρευνες, τα ιερά στοιχειώδη γράμματα, τα οποία δίδασκαν και λόγιοι μοναχοί στη Μονή Κουδουμά, περιελάμβαναν ανάγνωση και γραφή. Αντίθετα, ο Φιλάγρης δίδασκε ανώτερα μαθήματα τα οποία, όπως μας διέσωσε ο κώδικας της Biblioteca Angelica αριθμ. 30 της Ρώμης, ήταν η Γραμματική, η Φιλοσοφία, η Αστρονομία, κείμενα Πατέρων, γνώμες Σοφών και Παροιμίες, δογματικά και αντιρρητικά κείμενα και στοιχεία Ιατρικής.

»Είναι ενδεικτικό εξάλλου ότι ένα από τα σημαντικότερα αντιρρητικά κείμενα του Φιλάγρη, "ο κατά Λατίνων δικανικός" λόγος, όπου συστηματικά επιχειρεί την αναίρεση όλων σχεδόν των παπικών θέσεων, γράφτηκε το 1383 στο Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών, σύμφωνα με την πληροφορία που διασώζει ο κώδικας της Ακαδημίας του Βουκουρεστίου: "Ετελειώθη εν τη μονή των τριών μεγάλων Ιεραρχών, εν τη τοποθεσία του Λουσούδου, πλησίον του Κωφηνίου όρους, εν έτει (6891=1383) ινδ. ιά".

»Ο Φιλάγρης συνδέθηκε και συνεργάστηκε με μεγάλες προσωπικότητες της εποχής του. Πέρα από τη στενή πνευματική φιλία με τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών, "πρόεδρο Κρήτης" και μάρτυρα Ανθιμο τον ομολογητή, ανέπτυξε ζωηρή επικοινωνία και με τους εκπροσώπους της αντιρρητικής θεολογίας στην Κρήτη, όπως τον σοφό λόγιο Ιωσήφ Βρυέννιο και τον λόγιο Νείλο Δαμιλά.

»Στη δεύτερη πεντηκονταετία του 14ου αιώνα ταπεινοί μοναχοί στα ερημητήρια της Νότιας Κρήτης όχι μόνο δίδασκαν σε νεαρούς Κρητικούς ανώτερα μαθήματα, αλλά και σχολίαζαν τον Αριστοτέλη από το πρωτότυπο, όπως ο κωδικογράφος και αριστοτελικός φιλόσοφος Ιωσήφ Φιλάγρης».

Θα συνεχιστεί η έρευνα για τη Σχολή Φιλοσοφίας του Φιλάγρη;

«Σήμερα από το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι σώζεται μόνο ο ημιερειπωμένος ναΐσκος. Οι λόγιοι αδερφοί Γιώργης, Νίκος και Μιχάλης Σταματάκης από τα Καπετανιανά, σε συνεννόηση με τους γονείς τους, παραχώρησαν τμήμα της ιδιοκτησίας τους στην Ιερά Μονή της Παναγίας του Κουδουμά, ο δραστήριος ηγούμενος της οποίας π. Μακάριος ξεκίνησε έναν προγραμματισμένο σχεδιασμό.

»Σε συνεργασία με τη 13η ΕΒΑ του υπουργείου Πολιτισμού, σε πρώτη φάση έγινε επιφανειακός καθαρισμός, δεδομένου ότι για μακρύ χρονικό διάστημα ο τόπος, και όλη η περιοχή, ήταν βοσκότοπος.

»Ο ευρύτερος μελλοντικός προγραμματισμός προβλέπει τρεις φάσεις: α) μελέτη, έγκριση και υλοποίηση της μελέτης αναστήλωσης του ετοιμόρροπου ναού των Τριών Ιεραρχών, β) ανασκαφή όλου του χώρου και ιδιαίτερα των κτηρίων, πιθανότατα κελιών, και γ) ανάδειξη του κτηριακού συγκροτήματος που θα προκύψει από την ανασκαφή. Ενθερμος υποστηρικτής του δημιουργικού έργου, ο λόγιος οικείος μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας, αγαπητός σε όλους κύριος Μακάριος.

»Στον αποξεχασμένο και για αιώνες εγκαταλελειμμένο αυτό χώρο μεγαλούργησαν κάποτε τα ελληνικά γράμματα, η θεολογία και η φιλοσοφία, με κορυφαία προσωπικότητα τον Ιωσήφ Φιλάγρη. Χρέος όλων μας να τον αναδείξουμε».

http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=331034
http://anti-ntp.blogspot.com/2011/12/bl ... 9%CE%9D%29