ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ-MEΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

[Matina]

Μεγάλη Εβδομάδα: η σημαντικότερη περίοδος της ορθόδοξης λατρείας




Η συνταρακτικότερη εβδομάδα της ανθρώπινης ιστορίας είναι αναμφίβολα η Μεγάλη Εβδομάδα. Βαθύτατα θεολογική και ιδιαίτερα κατανυκτική αποτελεί πηγή ανανέωσης και ψυχικής καθάρσεως για όλους τους χριστιανούς, οι οποίοι μετέχοντες στις ιερές ακολουθίες των ημερών αυτών βιώνουν το μυστήριο της λυτρώσεως του ανθρώπινου γένους και του καθενός μας.

Λέγεται Μεγάλη Εβδομάδα όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες, αλλά «επειδή μεγάλα ημίν γέγονεν κατορθώματα, η χρονιά του διαβόλου τυραννίς κατελύθη, ο θάνατος εσβέσθη, η αμαρτία ανηρέθη, η κατάρα κατελύθη, ο παράδεισος ηνεώχθη», όπως προσφυώς αναφέρει ο ιερός Χρυσόστομος.




Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα σε συνδυασμό πάντοτε με την πανευφρόσυνη γιορτή του Πάσχα αποτελεί τη σημαντικότερη περίοδο της ορθόδοξης λατρείας. Είναι μία εβδομαδιαία μυσταγωγική πορεία, που οδηγεί τον πιστό στη βίωση του σωτήριου Πάθους του Χριστού και την πλήρωση της θείας περί τον άνθρωπον οικονομίας για τη σωτηρία του. Είναι εντελώς αδύνατο να επιτύχουμε την πνευματική μέθεξη στο μυστήριο του Σταυρού και να απολαύσουμε την εκ των ένδον θέα και μνήμη των γεγονότων των τελευταίων ημερών της επί γης παρουσίας του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού, έξω από τον ιερό χώρο της Εκκλησίας και χωρίς τη μετοχή μας στις πνευματικότατες εκκλησιαστικές ακολουθίες των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας με τα επιλεγμένα ιερά αναγνώσματα, και της σπάνιας ποιητικής ομορφιάς και δογματικής πυκνότητας ύμνους, οι οποίοι μας ανεβάζουν σε ψιλές σφαίρες πνευματικής κατάνυξης και ψυχικής ανάβασης.




Έξω από τον ιερό χώρο του ναού η Αγία Εβδομάδα, το Θείο Πάθος, ο Σταυρός γίνονται απλά λογοτεχνία, θέατρο, στοχαστική διάλεξη ή ευκαιρία επανάληψης λαογραφικών εθίμων. Μέσα στον ιερό χώρο της Εκκλησίας η Αγία Εβδομάδα γίνεται για τον χριστιανό μία συνοδοιπορία με τον Χριστό. Αν δε «συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν» δε θα μπορέσουμε ούτε και στην Ανάσταση να φθάσουμε μαζί του, «να συναναστηθώμεν», που σηματοδοτεί και τη δική μας ανάσταση από τη νέκρωση της αμαρτίας.

Αυτή η πορεία από το Πάθος της Σταυρώσεως στο υπέρλαμπρο φως της Αναστάσεως εμποδίζει τον χριστιανό να δει τη Μεγάλη Εβδομάδα μέσα σ' ένα ζοφερό και καταλυτικό σκοτάδι, γιατί είναι ντυμένος με το ζεστό ένδυμα της χαρμολύπης. Σ' αυτή την πνευματική πορεία που βρίσκεται πάντα κάτω από τη σκιά του Σταυρού και αντικρύζει στο βάθος τον φωτεινό λόφο της Αναστάσεως, οι Άγιοι Πατέρες έβαλαν μερικά σημάδια σαν ορόσημα, σαν σκαλοπάτια, που μας βοηθούν μ' έναν ειδικό το καθένα τρόπο, να βιώσουμε από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο το Θείο Πάθος, την πορεία του Κυρίου προς τη Σταύρωση, τη θεόσωμο ταφή και τη ζωηφόρο Ανάσταση.




Αυτά τα σημάδια είναι το τί έχει ορίσει η Εκκλησία να εορτάζεται, να θυμόμαστε κάθε μέρα αυτό που ακούμε στο συναξάρι, που διαβάζεται στον Όρθρο, ο οποίος τελείται το βράδυ της προηγούμενης μέρας (ο εσπερινός τελείται το πρωί της ημέρας). Έτσι τη Μεγάλη Δευτέρα η Εκκλησία μας προβάλλει την προσωπικότητα του πάγκαλου Ιωσήφ, ο οποίος με ο,τι υπέστη υπήρξε τύπος Χριστού και την ξερανθείσα άκαρπη συκή, για να μας θυμίζει ότι στη ζωή μας πρέπει να παράγουμε έργα και καρπούς πνευματικούς. Τη Μεγάλη Τρίτη «της των δέκα παρθένων παραβολής μνείαν ποιούμεθα», για να μας διδάξει η Εκκλησία την ανάγκη της πνευματικής προετοιμασίας και της εγρήγορσης αλλά και της ελεήμονος προσφοράς, που αρνήθηκαν οι πέντε φρόνιμες στις πέντε μωρές παρθένες. Παραινετικά η Εκκλησία μας μας προτρέπει να μιμηθούμε τις φρόνιμες παρθένες με τον υπέροχο ύμνο του Νυμφίου: «βλέπε ουν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθής και της βασιλείας έξω κλειθείς».




Την Μεγάλη Τετάρτη προβάλλεται η μετάνοια της αμαρτωλής γυναίκας, που γνώρισε την αληθινή μετάνοια ως σύμβολο ελπίδας για κάθε αμαρτωλό και για να κεντρισθεί και η δική μας βούληση γι' αυτή τη σωτήρια μεταστροφή. Ψάλλεται το επίκαιρο και τόσο δημοφιλές τροπάριο, που έγραψε η μοναχή Κασσιανή: «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή...». Η Αγία και Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στον Ιερό Νιπτήρα, που μας διδάσκει την ταπεινοφροσύνη. Στον Μυστικό Δείπνο στον οποίο ο Χριστός συνέστησε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και εγκαινίασε την πραγματική κοινωνία με τον Σωτήρα μας, στην υπερφυά προσευχή του Χριστού στο όρος των ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, που σηματοδοτεί την αρχή του Πάθους του Κυρίου μας. Τη Μεγάλη Παρασκευή (ημερολογιακά τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ) έχουμε κορύφωση του Θείου δράματος. Τελείται η «ακολουθία των Παθών», η οποία περιλαμβάνει αραιότατους εκκλησιαστικούς ύμνους μεταξύ των οποίων και το «Σήμερον κρεμμάται επί ξύλου» και αναγινώσκονται 12 Ευαγγέλια μέσα από τα οποία βιώνουμε όλους τους εξευτελισμούς, τη σταύρωση και τον θάνατο που υπέστη ο Κύριος μας δίνοντας τον εαυτό του «λύτρον αντί πολλών».





Το Μεγάλο Σάββατο (δηλαδή τη Μεγάλη Παρασκευή βράδυ) εορτάζεται η θεόσωμος ταφή και η εις Άδου Κάθοδος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού· (έχει προηγηθεί τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί η ακολουθία της Αποκαθηλώσεως του Κυρίου από τον Σταυρό). Το βράδυ τελείται στους ιερούς ναούς η ακολουθία του Επιταφίου και ψάλλονται τα υπέροχα εγκώμια: «Η ζωή εν τάφω...», «Άξιον εστίν...», και «Αι γενεαί πάσαι...» και γίνεται μέσα σε ατμόσφαιρα ευλάβειας και ιερής κατάνυξης η περιφορά του Επιταφίου, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου. Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί τελείται ο εσπερινός της Αναστάσεως, αυτό που ο κόσμος ονομάζει Α' Ανάσταση και ακούεται στους ναούς η προτροπή του ιερέως: «Ανάστα ο Θεός, κρίνων την γην...».

Τρισμακάριοι αυτοί που θα μπορέσουν την εβδομάδα αυτή να αφήσουν τις βιοτικές τους μέριμνες και ν' αρχίσουν την ευλογημένη πορεία δίπλα στον πορευόμενο προς τα πάθος Χριστό: «δεύτε ουν και ημείς συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι' αυτ'ον ταις του βίου ηδοναίς» ίνα μη μείνωμεν έξω του Νυμφώνος Χριστού.




Του κ. Σταύρου Ολύμπιου
Διευθυντή του Γραφείου Ποιμαντικής Διακονίας
Από το περιοδικό «Παράκληση» της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού, Κύπρος

[Matina]

Το τροπάριο της Κασσιανής




Η πόρνη γυναίκα




Η πόρνη γυναίκα – Αμαρτία – Δάκρυα – Άφεση.

Μια πόρνη διαμάντι! Πέρασαν δυο χιλιάδες χρόνια, κι όμως εξακολουθεί το παράδειγμα της γυναίκας αυτής να προβάλλεται κάθε χρόνο τη Μεγ. Τρίτη το βράδυ. Την περίπτωσή της την απαθανάτισαν οι ιεροί Ευαγγελιστές, και μάλιστα ο Λουκάς (7,36-50). Για μια παρόμοια γυναίκα, που το σχετικό επεισόδιο το διασώζουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος (26,6-13) και Μάρκος (14,3-9), ο Κύριος προφήτευσε τη διάδοση του γεγονότος σε παγκόσμια κλίμακα «Αμήν λέγω υμίν, όπου εάν κηρυχθή το ευαγγέλιον τούτο εν όλω τω κόσμω, λαληθήσεται και ό εποίησεν αύτη εις μνημόσυνον αυτής» (Ματθ. 26,13).

Η πόρνη γυναίκα, που με τη μετάνοιά της έλαμψε και λάμπει, είναι ανώνυμη. Το όνομά της άγνωστο, η πράξη της πασίγνωστη.

Γιατί η Εκκλησία την παρουσιάζει κατά τη Μεγ. Εβδομάδα; Το σχετικό «υπόμνημα του Τριωδίου» δίνει την έξης εξήγηση:

«Τη Αγία και Μεγάλη Τετάρτη της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός μνείαν ποιείσθαι οι θειότατοι Πατέρες εθέσπισαν, ότι προ του σωτηρίου πάθους μικρόν τούτο γέγονεν».

Πέρα από το λόγο αυτό, το χρονικό, υπάρχει και άλλος λόγος, πνευματικός. Στο πορτραίτο της γυναίκας εκείνης βλέπει κανείς τη φωτογραφία του. Τρεις λέξεις δεσπόζουν στη ζωή της γυναίκας. Τρεις λέξεις, που εκφράζουν τρεις πραγματικότητες: Αμαρτία – Δάκρυα – Άφεσις. Τρία στάδια της ζωής της: Το πρώτο το ζούμε όλοι, Το δεύτερο και το τρίτο λίγοι το έχουν ζήσει, Στα δύο πρώτα στάδια πρωταγωνιστεί ο άνθρωπος, δικοί του καρποί η αμαρτία και τα δάκρυα. Στο τρίτο, την άφεση, πρωταγωνιστεί ο Θεός,

Αμαρτία

Όποιος ισχυρισθεί ότι δεν έχει αμαρτίες, αυτός ζει με ψευδαισθήσεις, απατά τον εαυτό του, και δεν έχει σχέση με την αλήθεια. «Εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν ουκ έχομεν, εαυ­τούς πλανώμεν και η αλήθεια ουκ έστιν εν ημίν» (Α΄ Ιωάν. 1,8). Η ψευδαίσθηση για έναν άρρωστο είναι το μεγάλο εμπόδιο, που του κλείνει το δρόμο προς το γιατρό και τη θεραπεία. Δυστυχώς ψευδαίσθηση έχουν πολλοί. Πιστεύουν για τον εαυτό τους ότι είναι σπουδαίοι και καλοί. Κι αν δεν το λένε εξωτερικά, όμως εσωτερικά έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους.

Όποιος δεν ζει με ψευδαισθήσεις, αλλ’ έχει συναίσθηση της καταστάσεώς του, όποιος είναι τίμιος με τον εαυτό του και με το Θεό, αυτός βλέπει και αισθάνεται, ότι έχει πολλές αμαρτίες. Ο ιερός υμνογράφος στο κοντάκιο της ημέρας λέει κάτι, που φαίνεται υπερβολή και ίσως και να σκανδαλίζει: «Υπέρ την πόρνην. Αγαθέ, ανομήσας, δακρύων όμβρους ουδαμώς σοι προσήξα»· εγώ, Θεέ Αγαθέ, έχω αμαρτήσει περισσότερο από την πόρνη εκείνη γυναίκα, που ήταν βουτηγμένη στο βούρκο και είχε καταντήσει κουρέλι της αμαρτίας, δακτυλοδεικτούμενη από τον κόσμο. Εγώ, Θεέ, έχω αμαρτήσει πιο πολύ από αυτήν…

«Υπέρ την πόρνην» ! Δεν είναι σχήμα λόγου. Δεν είναι ταπεινολογία. Είναι λόγος πραγματικός. Εκφράζει πραγματικότητα. Ισχύει για όλους. Πώς; θα ρωτήσει κανείς. Εμείς δεν δουλέψαμε σε καταγώγια. Δεν πουλήσαμε το κορμί μας, Δεν κάναμε επάγγελμα την αμαρτία Πώς λοιπόν είμαστε όχι απλώς σαν την πόρνη, αλλά και χειρότεροι απ’ αυτή; Αν εξετάσουμε κάπως προσεκτικά και ειλικρινά και με βαθειά ταπείνωση τα πράγματα, τότε θα δούμε, πως ο λόγος αυτός δεν είναι υπερβολή, δεν λέγεται «ποιητική αδεία», όπως δεν είναι υπερβολή ο λόγος του αποστόλου Παύλου: «Πιστός ο λόγος και πάσης αποδοχής άξιος, ότι Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμί εγώ» (Α’ Τιμ. 1,15).

Δάκρυα

Αμαρτία! Η τραγική πραγματικότητα της ζωής μας. Το μόνο ιδιόκτητο πράγμα. Όλα είναι ξένα. Η αμαρτία είναι δική μας.

Θα σταματήσουμε στην αμαρτία; Πέσαμε στο λάκκο. Εκεί μοιρολατρικά θα μείνουμε; Καμιά αντίδραση δεν θα κάνουμε; Όχι! Υπάρχει τρόπος αντιδράσεως. Είναι τα δάκρυα. Η δεύτερη πραγματικότητα της γυναίκας του Ευαγγελίου.

Αν έμενε στον πρώτο σταθμό, καμιά αναφορά σ’ αυτήν, κανένα εγκώμιο, θα ήταν μια από τις πολλές πόρνες της αρχαιότητας. Ανάγκη να τονισθεί αυτό. Διότι υπάρχουν ορισμένοι, που διαστρεβλώνουν το νόημα του Ευαγγελίου και λένε: – Στις πόρνες και στους αμαρτωλούς άνοιξε τις πόρτες ο Χριστός. Η αλήθεια είναι: -Στις πόρνες που μετανόησαν άνοιξε την πόρτα της σωτηρίας ο Χριστός. Η Εκκλησία δεν είναι Εκκλησία των αμαρτωλών (απλώς), αλλά των αμαρτωλών που μετανοούν.

Η αξία της αμαρτωλής γυναίκας κρύβεται στα δάκρυα. Είναι τα δάκρυα της μετανοίας. Είναι τα δάκρυα, που μοσχοβολούν περισσότερο από το ευωδέστερο μύρο. Αν ένας τόπος προκαλεί δυσοσμία και βρωμιά, ρίχνουμε άρωμα για να εξουδετερωθεί η βρώμα. Κι όσο πιο πολλή είναι η βρώμα, τόσο πιο πολύ άρωμα χύνουμε. Βρώμα η αμαρτία, προκαλεί δυσοσμία ανυπόφορη. Ένα το αποσμητικό από πλευράς ανθρώπου: Τα δάκρυα. Είναι το ευωδέστερο άρωμα.

Τα δάκρυα της μετανοίας! Ποιός μπορεί να μετρήσει την άξια τους; Είναι πολύ γνωστό το ανέκδοτο με τους τρεις αγγέλους. Το αναφέρουμε, γιατί είναι πολύ χαρακτηριστικό. Στάλθηκαν τρεις άγγελοι στη γη, να βρουν και να φέρουν στον ουρανό το ωραιότερο πράγμα της γης. Ο πρώτος βρήκε λίγες σταγόνες από τον ιδρώτα μιας ψυχής, που μέρα νύχτα δούλευε για το καλό της κοινωνίας. Ο δεύτερος πήρε λίγες σταγόνες από τα δάκρυα, που έχυναν από ευγνωμοσύνη οι φτωχοί πίσω από το φέρετρο κάποιου που έκανε πολλές φιλανθρωπίες. Φάνηκε πως ευχαριστήθηκε ο Θεός, μα σαν να περίμενε κάτι ακόμα πιο ωραίο να του φέρουν οι άγγελοι του από τη γη. Και να, έρχεται ο τρίτος. Με την άφιξή του συναγερμός στον ουρανό. Χτυπούν ουράνιες καμπάνες. Στήνουν πανηγύρι οι ουράνιες δυνάμεις. Άγγελοι κι αρχάγγελοι ψάλλουν γλυκά, χορεύουν από χαρά. Μα τί λοιπόν έφερε από τη γη ο τρίτος άγγελος; Ένα δάκρυ! Ήταν το δάκρυ μεγάλου αμαρτωλού, που ειλικρινά μετανοούσε. Ένα δάκρυ, που σαν το πήρε ο άγγελος και το έφερε ψηλά, έγινε διαμάντι, που άστραψε κάτω από τις ακτίνες του θεϊκού φωτός.

Το ανέκδοτο αυτό αποδίδει παραστατικά το λόγο του Κυρίου: «Χαρά γίνεται ενώπιον των αγγέλων του Θεού επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. 15,10).

Άφεση

Από τα μάτια της αμαρτωλής γυναίκας δεν βγήκε ένα μόνο δάκρυ. Έτρεξαν πολλά. Ποτάμι τα δάκρυά της. Κι ύστερα από τα δάκρυα αυτά η τρίτη πραγματικότητα: η άφεση. Από το στόμα του Χριστού ακούγεται η πιο χαρμόσυνη γι’ αυτήν φράση: «Αφέωνται αι αμαρτίαι αυτής αι πολλαί, ότι ηγάπησε πολύ» (Λουκ. 7,47).

Άφεση! Το μεγάλο δώρο του Ουρανού στη γη· του Θεού στους ανθρώπους. Είναι το αποτέλεσμα της λυτρωτικής θυσίας του Χριστού πάνω στο Σταυρό. Τα δάκρυα του αμαρτωλού, χωρίς το Σταυρό του Χριστού, χωρίς το αίμα του Εσταυρωμένου, θα ήταν επιταγή χωρίς αντίκρυσμα, Τα δάκρυα του αμαρτωλού έχουν αξία, γιατί προηγήθηκε ο σταυρός, η προσφορά του θείου αίματος.

Ας φαντασθούμε κάποιο φτωχό. Ένας φίλος του μια ημέρα τον προτρέπει: -Τρέξε στην τάδε τράπεζα. Ξέρω καλά, πως υπάρχει ειδικός λογαριασμός για σένα. Κάποιος έχει καταθέσει στο όνομά σου ένα μεγάλο ποσό. Τρέξε!… Πραγματικά, ο φτωχός τρέχει. Φτερά στα πόδια μέχρι να φτάσει στην τράπεζα, που θα του έλυνε το πρόβλημα της φτώχειας.

- Αλήθεια, του λέει ο υπάλληλος, υπάρχει για σένα αυτή η δωρεά. Πρέπει όμως να βάλεις την υπογραφή σου, για να παραλάβεις τα χρήματα. Και μια δήλωση θα υπογράψεις. πως δεν θα σπαταλήσεις άσκοπα τα χρήματα αυτά…

Στην τράπεζα του Ουρανού είναι η διαθήκη για τη μεγάλη δωρεά, για την προσωπική μας δωρεά, για την άφεση των αμαρτιών του καθενός μας. Τη διαθήκη αυτή την υπέγραψε ο Ιησούς Χριστός με το καταπόρφυρο αίμα του. Δεν φτάνει αυτό. Για να οικειοποιηθούμε τη διαθήκη, χρειάζεται και η δική μας υπογραφή. Εκείνος υπέγραψε με το αίμα του. Εμείς με τα δάκρυά μας. Αίμα Χριστού και δάκρυα δικά μας, σμίγουν μαζί και δίνουν την άφεση.



(Αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη, «Στη Μεγάλη Εβδομάδα»)

[Matina]

Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΝΥΜΦΙΟΣ ΜΑΣ!

[thanos]

Η ιστορία του αποτρόπαιου μαρτυρίου της σταύρωσης


Πιστεύεται ότι επινοήθηκε από τους Πέρσες τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι μαστίγωναν με το φραγγέλιο τους κατάδικους πριν από την καθήλωση. Ο θάνατος ερχόταν από ασφυξία…
γράφει ο Θοδωρής Ρουμπάνης
Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας, γνωστός και απλά ως Κικέρων, θεωρείται δικαίως ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές, ρήτορες και συγγραφείς στη λατινική γλώσσα. Εζησε μεταξύ 106 π.Χ. και 43 π.Χ., δηλαδή στο τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας.
Μία από τις φοβερότερες εμπειρίες της ζωής του ήταν η παρουσία σε εκτέλεση καταδίκου με τη μέθοδο της σταύρωσης. «Είναι το πλέον φρικτό βασανιστήριο που έχω παρακολουθήσει», είπε.
Γενικά οι Ρωμαίοι ευγενείς απέφευγαν ακόμα και να αναφέρουν τις λέξεις σταύρωση ή σταυρός. Τις θεωρούσαν αποτρόπαιες, όπως αποτρόπαιο και ασύλληπτης αγριότητας ήταν το μαρτύριο που δήλωναν.
Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι η σταύρωση ως θανατική ποινή άρχισε να εφαρμόζεται από τον 6ο π.Χ. αιώνα στην αυτοκρατορία του Δαρείου. Θεωρούν ότι οι Πέρσες την εφηύραν. Καταργήθηκε το 337 μ.Χ. σε ολόκληρη την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, από σεβασμό στο σταυρικό μαρτύριο του Ιησού Χριστού.
Είναι ίσως ο φρικτότερος τρόπος θανάτωσης που έχει εφεύρει ο ανθρώπινος νους.
Μια διαδεδομένη αντίληψη είναι ότι ο θάνατος πάνω στον σταυρό προέρχεται από την αιμορραγία και τον πόνο που προκαλούν τα καρφιά, τα οποία έχουν διαπεράσει τα χέρια του εσταυρωμένου.
Κανείς δεν αντιλέγει ότι αυτό πράγματι αποτελεί ένα μαρτύριο δυσβάστακτο. Όμως δεν είναι εκείνο που κατά κύριο λόγο προξενεί τον θάνατο.
Ο θάνατος πάνω στον σταυρό έχει μια σειρά προδιαθετικά αίτια. Ξεκινά από το άγριο φραγγέλωμα, το κάρφωμα των χεριών και των ποδιών, την καθήλωση στον σταυρό και στην αδυναμία αναπνοής από τον καταδικασμένο. Ο θάνατος από τη σταύρωση οφείλεται κυρίως στην ασφυξία.
Το Ευαγγέλιο περιγράφει με ενάργεια πώς οι Ρωμαίοι στρατιώτες «εράπιζον εκολάφιζον, έτυπτον, έδερον» τον Χριστό. Και το έκαναν με όλη την τραχύτητα με την οποία ήταν συνηθισμένοι να φέρουν εις πέρας το έργο τους, για να κάνουν ακόμα πιο επίπονη τη θέση του δυστυχούς, που είχε πέσει στα χέρια τους.
Το φοβερό εργαλείο που χρησιμοποιούσαν κατά τον αγριότερο τρόπο ήταν το φραγγέλιο. «Φραγγελώσας παρέδωσεν αυτόν…», αναφέρει για τον Πιλάτο ο ευαγγελιστής Μάρκος.
Το φραγγέλιο δεν ήταν μια απλή μαστίγωση. Ο δήμιος που εκτελούσε τη φραγγέλωση έπαιρνε ένα χοντρό μαστίγιο με πολλές λουρίδες στην άκρη. Πάνω τους ήταν δεμένες σφαίρες από μολύβι ή μικρά κόκαλα ζώων ή και κότσια από πρόβατο.
Το θύμα βρισκόταν δεμένο σε μια κολόνα ή έναν πάσαλο. Ο βασανιστής χτυπούσε με δύναμη αυτό το φονικό εργαλείο πάνω στη ράχη του δεμένου ανθρώπου.
Από τα πρώτα κιόλας χτυπήματα το δέρμα του θύματος αυλακωνόταν. Υστερα από μερικά χτυπήματα έφευγαν οι σάρκες του και απογυμνώνονταν τα κόκαλα. Αναφέρονται πολλές περιπτώσεις καταδίκων που βρήκαν τον θάνατο στη διάρκεια της φραγγέλωσης.
Στην κατασχισμένη από το φραγγέλιο πλάτη του πήρε ο Ιησούς τον βαρύ ξύλινο σταυρό για να τον μεταφέρει στον λόφο του Γολγοθά. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να σηκώσει αυτό το βάρος. Ετσι και ο Χριστός λύγισε κάτω από το βάρος του σταυρού, ήδη εξαντλημένος και με αιμορραγία, που του στοίχιζε σε δυνάμεις.
Οι Ρωμαίοι στρατιώτες (όχι από καλοσύνη τους, αλλά) για να μην πεθάνει πριν φτάσει στον Γολγοθά, ανέθεσαν σε έναν περαστικό, τον Σίμωνα τον Κυρηναίο, να κουβαλήσει για το υπόλοιπο διάστημα τον σταυρό. Αιμορραγία ακατάσχετη προκαλούσαν στο τριχωτό της κεφαλής τα αγκάθια, που είχε ο στέφανος, τον οποίο του είχαν φορέσει στο πραιτόριο.
Αυτό το έξαιμο και καταπονημένο σώμα κάρφωσαν στον σταυρό.
Τα καρφιά δεν τα έμπηξαν οι δήμιοι στις παλάμες των χεριών, παρά τις διαφορετικές απεικονίσεις, που παρουσιάζουν συνήθως οι ζωγράφοι και οι αγιογράφοι.
Ενας Γάλλος χειρουργός, ο Μπαρμπέτ, απέδειξε με πειράματα που έκανε σε πτώματα ότι είναι αδύνατο το ανθρώπινο σώμα να κρατηθεί από δύο καρφιά, που διαπερνούν τις παλάμες του κατάδικου, ακόμη κι αν υπάρχουν άλλα καρφιά στα πόδια.
Κάτω από το βάρος του σώματος, εάν περνούσαν από εκεί τα καρφιά, θα σκιζόταν πέρα για πέρα το δέρμα ανάμεσα στα δάχτυλα και ο εσταυρωμένος θα έπεφτε με το πρόσωπο κάτω. Θα τον συγκρατούσαν μόνο τα καρφιά των ποδιών του.
Ο ίδιος επιστήμονας απέδειξε ότι το μόνο σημείο των χεριών από το οποίο μπορεί να συγκρατηθεί το σώμα στον σταυρό είναι ο καρπός.
Σε όποιο σημείο του καρπού τοποθετηθεί το καρφί, οδηγούμενο από τα οστά και τους συνδέσμους που βρίσκονται στο σημείο αυτό, θα περάσει από έναν ανατομικό χώρο, που οι γιατροί ονομάζουν destot. Με άλλα λόγια θα περάσει ανάμεσα από τα δύο οστάρια του καρπού.
Από δώδεκα πειράματα που έκανε ο Μπαμπέτ βγήκε το ίδιο συμπέρασμα. Κανένα κόκαλο δεν τραυματίστηκε ή δεν έσπασε από το κάρφωμα του χεριού στο ύψος του καρπού. Παρατήρησε, επίσης, ότι στον χώρο αυτόν το καρφί έρχεται σε αδιάκοπη επαφή και τριβή με ένα μεγάλο νεύρο, το λεγόμενο μέσο νεύρο.
Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τους φοβερούς πόνους που προκαλεί στον εσταυρωμένο αυτός ο τραυματισμός του νεύρου. Εδώ ένα μικρό χτύπημα στον αγκώνα προκαλεί ένα αφόρητο αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης. Ενα πολλαπλάσιο ερέθισμα πόνου συνόδευε το μαρτύριο της σταύρωσης. Οσο για το καρφί των ποδιών διαπιστώθηκε ότι θα πρέπει να περνούσε ανάμεσα στο δεύτερο και το τρίτο μετατάρσιο.
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο σταυρός χρησιμοποιήθηκε σε αρκετούς λαούς
Η σταύρωση, ο φρικτότερος τρόπος θανάτωσης που επινόησε το ανθρώπινο μυαλό, πρωτοεμφανίστηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα. Μέχρι το 337 μ.Χ. που καταργήθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο χρησιμοποιήθηκε σε αρκετούς λαούς, Πέρσες, Ιουδαίους, Καρχηδόνιους, Ρωμαίους.
Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τη σταύρωση ήταν οι Πέρσες. Αυτοί ίσως και την επινόησαν. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ο Δαρείος ο Α’, βασιλιάς των Περσών, σταύρωσε 3.000 πολιτικούς αντιπάλους του στη Βαβυλώνα. Αυτό τοποθετείται χρονικά στο 519 π.Χ.
Αλλες αρχαίες πηγές αναφέρουν τη χρήση της σταύρωσης από τους Ινδούς, τους Σκύθες, τους Θράκες, τους Γερμανούς και τους Νουμίδες. Κατά τον Πολύβιο τη σταύρωση εφάρμοσαν και οι Καρχηδόνιοι από τους οποίους την πήραν και οι Ρωμαίοι.
Στον ελληνικό κόσμο οι εγκληματίες συχνά τοποθετούνταν πάνω σε ένα επίμηκες ξύλο, πάνω στο οποίο διαπομπεύονταν, βασανίζονταν και θανατώνονταν.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος Α’ σταύρωσε Ελληνες μισθοφόρους που είχαν προσληφθεί από τους Καρχηδονίους.
Τη σταύρωση χρησιμοποίησε και ο Μέγας Αλέξανδρος. Μετά την άλωση της Τύρου διέταξε τη σταύρωση 2.000 υπερασπιστών της φοινικικής αυτής πόλης, που επέζησαν της σκληρής και πολύχρονης πολιορκίας.
Ο Αρριανός αναφέρει ότι ο Μακεδόνας στρατηλάτης, μετά τον θάνατο του Ηφαιστίωνα, πρόσταξε τη σταύρωση του Γλαυκία, που ήταν γιατρός του επιστήθιου φίλου του.
Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής το 303 π.Χ., όταν κατέλαβε τη Συκιώνα, σταύρωσε 80 άνδρες από το αντίπαλο στρατόπεδο.
Ο Αντίοχος Δ ο Επιφαλής, που διοικούσε την Ιουδαία, θέλησε να εξαλείψει τον ιουδαϊσμό και γι αυτό παρήγγειλε να σταυρώνονται όσοι παραμένουν πιστοί στη θρησκεία του Μωυσή.
Το 88 π.Χ. ο αρχιερέας και βασιλιάς των Ιουδαίων Αλέξανδρος Ιανναίος διέταξε τη σταύρωση 800 Φαρισαίων αντιπάλων του.

[Matina]

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

Η ακολουθία του Νιπτήρος



Κατά τη Μεγάλη Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση σε τέσσερα σημαντικά γεγονότα. Τον ιερό νιπτήρα, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, το Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση των ιερών μυστηρίων - της Θείας Ευχαριστίας, τη προδοσία του Ιούδα και του γεγονότος της αλείψεως του Κυρίου με μύρο από μία πόρνη.

Το κορυφαίο γεγονός είναι η τελετή του νιπτήρα. “Ταπεινούμενος διʼ ευσπλαχνίαν, πόδας ένιψας των μαθητών σου, και προς δρόμον θείον τούτους κατεύθυνας”.
Πρόκειται για τη λεκτική αποτύπωση της εικόνας του Ιησού, που αν και εξουσιάζει γη και ουρανό, πλένει τα πόδια των μαθητών Του πριν από το δείπνο. Την εποχή εκείνη συνηθιζόταν οι δούλοι του οικοδεσπότη να πλένουν τα πόδια των επισκεπτών, πριν αυτοί καθίσουν στο τραπέζι για φαγητό, όταν επρόκειτο για επίσημο δείπνο. Εδώ όμως αναλαμβάνει αυτήν τη διακονία ο Κύριος, εξηγώντας τους ότι: “ο μείζων εν υμίν γενέσθω ως ο νεώτερος και ο ηγούμενος ως ο διακονών”.

ΓΙΑΤΙ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ

Η λέξη μυστικός παράγεται από το “μύστης” και αυτό από το ρήμα “μυώ”. Άρα, ο συγκεκριμένος Δείπνος δεν έγινε κρυφά και απομονωμένα, αλλά για να αποκαλύψει, παρουσιάσει και διδάξει στους δώδεκα μαθητές ο Ιησούς ότι το μυστήριο της σταυρικής του θυσίας ήδη έχει συντελεσθεί. Ο Δείπνος εκείνης της Πέμπτης λέγεται και είναι “Μυστικός”, διότι εμύησε ο Κύριος τους μαθητές του και διά των μαθητών εμάς στη σωτήρια θυσία: Ιερούργησε ο ίδιος τη σταυρική θυσία του Γολγοθά. Με τον Μυστικό Δείπνο ο Χριστός, με τρόπο ασύλληπτο από τον ανθρώπινο νου και την κοινή λογική, προλαβαίνει τα γεγονότα της προδοσίας, της δίκης, των Παθών, του Γολγοθά και της θυσίας πάνω στον Σταυρό. Λέγει χαρακτηριστικά ο Ιησούς: Είμαι το Εσφαγμένο Αρνίον. Για να μιλά έτσι ο Κύριος, σημαίνει ότι η θυσία έχει ήδη συντελεσθεί και συνεχίζει με τη σημερινή Θεία Λειτουργία να συντελείται…


ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ
Σε ανάμνηση της αλείψεως του Κυρίου με το μύρο, σήμερα το απόγευμα γίνεται σε κάθε εκκλησία το μεγάλο ευχέλαιο. Με το μύρο του ευχελαίου σταυρώνονται όλα τα μέλη της οικογένειας και μετά φυλάσσεται στο εικονοστάσι, ενώ η παράδοση θέλει η κάθε οικογένεια να πηγαίνει στην εκκλησία μια κούπα με αλεύρι, μέσα στην οποία ανάβουν κεριά κατά τη διάρκεια του μυστηρίου.

[zenjt]

Μ.ΠΕΜΠΤΗ.῾Ο ᾿Ιησοῦς Χριστὸς παραδίδεται εἰς τὸν Ρωμαῖον ἡγεμόνα Πιλᾶτον.το πραιτώριον.
ΚΖ´\ΠΡΩΪΑΣ δὲ γενομένης συμβούλιον ἔλαβον πάντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ κατὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ ὥστε θανατῶσαι αὐτόν· 2 καὶ δήσαντες αὐτὸν ἀπήγαγον καὶ παρέδωκαν αὐτὸν Ποντίῳ Πιλάτῳ τῷ ἡγεμόνι.
Τὸ τέλος τοῦ ᾿Ιούδα
3 Τότε ἰδὼν ᾿Ιούδας ὁ παραδιδοὺς αὐτὸν ὅτι κατεκρίθη, μεταμεληθεὶς ἀπέστρεψε τὰ τριάκοντα ἀργύρια τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις 4 λέγων· ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀθῷον. οἱ δὲ εἶπον· τί πρὸς ἡμᾶς; σὺ ὄψει. 5 καὶ ρίψας τὰ ἀργύρια ἐν τῷ ναῷ ἀνεχώρησε, καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο. 6 οἱ δὲ ἀρχιερεῖς λαβόντες τὰ ἀργύρια εἶπον· οὐκ ἔξεστι βαλεῖν αὐτὰ εἰς τὸν κορβανᾶν, ἐπεὶ τιμὴ αἵματός ἐστι.
7 συμβούλιον δὲ λαβόντες ἠγόρασαν ἐξ αὐτῶν τὸν ἀγρὸν τοῦ κεραμέως εἰς ταφὴν τοῖς ξένοις· 8 διὸ ἐκλήθη ὁ ἀγρὸς ἐκεῖνος ἀγρὸς αἵματος ἕως τῆς σήμερον. 9 τότε ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν διὰ ῾Ιερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· καὶ ἔλαβον τὰ τριάκοντα ἀργύρια, τὴν τιμὴν τοῦ τετιμημένου ὃν ἐτιμήσαντο ἀπὸ υἱῶν ᾿Ισραήλ, 10 καὶ ἔδωκαν αὐτὰ εἰς τὸν ἀγρὸν τοῦ κεραμέως, καθὰ συνέταξέ μοι Κύριος.
῾Ο ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου
11 ῾Ο δὲ ᾿Ιησοῦς ἔστη ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος· καὶ ἐπηρώτησεν αὐτὸν ὁ ἡγεμὼν λέγων· σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων; ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἔφη αὐτῷ· σὺ λέγεις. 12 καὶ ἐν τῷ κατηγορεῖσθαι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀρχιερέων καὶ τῶν πρεσβυτέρων οὐδὲν ἀπεκρίνατο. 13 τότε λέγει αὐτῷ ὁ Πιλᾶτος· οὐκ ἀκούεις πόσα σου καταμαρτυροῦσι; 14 καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ πρὸς οὐδὲ ἓν ρῆμα, ὥστε θαυμάζειν τὸν ἡγεμόνα λίαν. 15 Κατὰ δὲ ἑορτὴν εἰώθει ὁ ἡγεμὼν ἀπολύειν ἕνα τῷ ὄχλῳ δέσμιον, ὃν ἤθελον. 16 εἶχον δὲ τότε δέσμιον ἐπίσημον λεγόμενον Βαραββᾶν. 17 συνηγμένων οὖν αὐτῶν εἶπεν αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τίνα θέλετε ἀπολύσω ὑμῖν; Βαραββᾶν ἢ ᾿Ιησοῦν τὸν λεγόμενον Χριστόν; 18 ᾔδει γὰρ ὅτι διὰ φθόνον παρέδωκαν αὐτόν.
19 Καθημένου δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ βήματος ἀπέστειλε πρὸς αὐτὸν ἡ γυνὴ αὐτοῦ λέγουσα· μηδὲν σοὶ καὶ τῷ δικαίῳ ἐκείνῳ· πολλὰ γὰρ ἔπαθον σήμερον κατ᾿ ὄναρ δι᾿ αὐτόν. 20 Οἱ δὲ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι ἔπεισαν τοὺς ὄχλους ἵνα αἰτήσωνται τὸν Βαραββᾶν, τὸν δὲ ᾿Ιησοῦν ἀπολέσωσιν. 21 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἡγεμὼν εἶπεν αὐτοῖς· τίνα θέλετε ἀπὸ τῶν δύο ἀπολύσω ὑμῖν; οἱ δὲ εἶπον· Βαραββᾶν. 22 λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τί οὖν ποιήσω ᾿Ιησοῦν τὸν λεγόμενον Χριστόν; λέγουσιν αὐτῷ πάντες· σταυρωθήτω. 23 ὁ δὲ ἡγεμὼν ἔφη· τί γὰρ κακὸν ἐποίησεν; οἱ δὲ περισσῶς ἔκραζον λέγοντες· σταυρωθήτω. 24 ἰδὼν δὲ ὁ Πιλᾶτος ὅτι οὐδὲν ὠφελεῖ, ἀλλὰ μᾶλλον θόρυβος γίνεται, λαβὼν ὕδωρ ἀπενίψατο τὰς χεῖρας ἀπέναντι τοῦ ὄχλου λέγων· ἀθῷός εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ δικαίου τούτου· ὑμεῖς ὄψεσθε. 25 καὶ ἀποκριθεὶς πᾶς ὁ λαὸς εἶπε· τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐφ᾿ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν. 26 τότε ἀπέλυσεν αὐτοῖς τὸν Βαραββᾶν, τὸν δὲ ᾿Ιησοῦν φραγελλώσας παρέδωκεν ἵνα σταυρωθῇ.ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Ο Ιησούς οδηγείται μπροστά στον Πιλάτο
1 ΚΑΙ όταν έγινε πρωί, όλοι οι αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι του λαού έκαναν συμβούλιο εναντίον του Ιησού για να τον θανατώσουν.
2 Και αφού τον έδεσαν, τον έφεραν και τον παρέδωσαν στον Πόντιο Πιλάτο, τον ηγεμόνα.
Η αυτοκτονία τού Ιούδα
3 Τότε, ο Ιούδας, αυτός που τον παρέδωσε, βλέποντας ότι καταδικάστηκε, αφού μεταμελήθηκε επέστρεψε στους πρεσβύτερους τα 30 αργύρια,
4 λέγοντας: Αμάρτησα, επειδή παρέδωσα αθώο αίμα. Και εκείνοι είπαν: Και σε μας, τι; Αφορά εσένα.
5 Και ρίχνοντας τα αργύρια μέσα στον ναό, αναχώρησε και φεύγοντας κρεμάστηκε.
6 Και οι ιερείς, παίρνοντας τα αργύρια, είπαν: Δεν επιτρέπεται να τα βάλουμε στο θησαυροφυλάκιο επειδή, είναι τιμή αίματος.
7 Και αφού έκαναν συμβούλιο, αγόρασαν μ' αυτά το χωράφι τού κεραμέα, για να θάβονται εκεί οι ξένοι.
8 Γι' αυτό, το χωράφι εκείνο ονομάστηκε: Χωράφι αίματος, μέχρι τη σημερινή ημέρα.
9 Τότε, εκπληρώθηκε εκείνο που ειπώθηκε διαμέσου τού Ιερεμία τού προφήτη, που είπε: <<Και πήραν τα 30 αργύρια, την τιμή που εκτιμήθηκε, τον οποίο εκτίμησαν οι γιοι Ισραήλ,
10 και τα έδωσαν στο χωράφι τού κεραμέα, καθώς ο Κύριος παρήγγειλε σε μένα>>.
Η καταδίκη τού Ιησού
11 Και ο Ιησούς στάθηκε μπροστά στον ηγεμόνα και ο ηγεμόνας τον ρώτησε, λέγοντας: Εσύ είσαι ο βασιλιάς των Ιουδαίων; Και ο Ιησούς τού είπε: Εσύ το λες.
12 Και ενώ οι αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι τον κατηγορούσαν, δεν απάντησε καθόλου.
13 Τότε, ο Πιλάτος λέει σ' αυτόν: Δεν ακούς πόσα μαρτυρούν εναντίον σου;
14 Και δεν του απάντησε ούτε σε έναν λόγο ώστε ο ηγεμόνας θαύμαζε πολύ.
15 Και κατά τη γιορτή, ο ηγεμόνας συνήθιζε να απολύει στο πλήθος έναν φυλακισμένο, όποιον ήθελαν.
16 Και είχαν τότε έναν περιβόητο φυλακισμένο, που λεγόταν Βαραββάς.
17 Ενώ, λοιπόν, ήσαν συγκεντρωμένοι, ο Πιλάτος είπε σ' αυτούς: Ποιον θέλετε να σας απολύσω; Τον Βαραββά ή τον Ιησού, που λέγεται Χριστός;
18 Επειδή, ήξερε ότι από φθόνο τον παρέδωσαν.
19 Και ενώ καθόταν επάνω στο βήμα, η γυναίκα του έστειλε κάποιον προς αυτόν, λέγοντας: 'Απεχε από εκείνον τον δίκαιο επειδή, πολλά έπαθα γι' αυτόν σήμερα σε όνειρο.
20 Οι αρχιερείς, όμως, και οι πρεσβύτεροι έπεισαν τα πλήθη να ζητήσουν τον Βαραββά, και να θανατώσουν τον Ιησού.
21 Και απαντώντας ο ηγεμόνας, τους είπε: Ποιον από τους δύο θέλετε να σας απολύσω; Και εκείνοι είπαν: Τον Βαραββά.
22 Και ο Πιλάτος λέει σ' αυτούς: Τι, λοιπόν, να κάνω τον Ιησού, που λέγεται Χριστός; Και όλοι λένε σ' αυτόν: Να σταυρωθεί.
23 Και ο ηγεμόνας είπε: Και τι κακό έπραξε; Εκείνοι, όμως, έκραζαν περισσότερο, λέγοντας: Να σταυρωθεί.
24 Και βλέποντας ο Πιλάτος ότι δεν ωφελεί σε τίποτε, αλλά μάλλον γίνεται θόρυβος, παίρνοντας νερό, ένιψε τα χέρια του μπροστά από το πλήθος, λέγοντας: Είμαι αθώος από το αίμα αυτού τού δικαίου αφορά εσάς.
25 Και απαντώντας ολόκληρος ο λαός, είπε: Το αίμα του ας είναι επάνω μας, και επάνω στα παιδιά μας.
Ο τόπος της αγωνίας.
26 Τότε, τους απέλυσε τον Βαραββά τον δε Ιησού, αφού τον μαστίγωσε, τον παρέδωσε για να σταυρωθεί.Το παρεκκλήσιον των Κλαπών. Πραιτώριον.Η φυλακή του Χριστού. To όρος των Ελαιών,εδώ προσευχήθηκε ο Χριστός πριν παραδοθεί από τον Ιούδα στους Ρωμαίους στρατιώτες.

[Matina]

Επτά λόγοι του Χριστού από το Σταυρό





Οδηγείται ο Χριστός στον Γολγοθά και καρφώνεται στον σταυρό. Από τον σταυρό ο Χριστός είπε επτά λόγους μεγάλης σημασίας και αξίας:
α) «Πάτερ άφες αυτοίς ου γαρ οίδασι τί ποιούσι». Δικαιολογεί ο Σταυρωμένος τους σταυρωτές Του. Δεν κακιώνει μαζί τους ούτε αυτή την ώρα του φρικτού μαρτυρίου Του. Ο πόνος ήταν βαθύς και μεγάλος. Πρόκειται για λόγο άφθαστου μεγαλείου. Μόνο ένας Θεός μπορούσε να τον πει. Η μεγαλειώδης ανεξικακία απέναντι στην αδικαιολόγητη ανθρώπινη θρασύτητα, αυθάδεια, κακία και μοχθηρία. Η μεγαλόστομη κι ανυπέρβλητη αγάπη της συγχωρητικότητας μπροστά στη βαρβαρότητα της πώρωσης. Η σταυρωμένη αγάπη αντίκρυ στον επηρμένο φθόνο. Λόγια με πνεύμα και αίμα μέσα από την άφατη οδύνη, που τα έλεγε πριν, αλλά τα λέγει και τώρα από το ύψος του σταυρού· αγάπη προς δόλους και προς τους εχθρούς, ακόμη και τους σταυρωτές, ορισμένοι από τους οποίους αργότερα θα μετανοήσουν.

β) «Αμήν, λέγω σοι. σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω». Ο αναμάρτητος Χριστός σταυρώθηκε ανάμεσα σε δύο αμαρτωλούς, σε δύο ληστές. Ό,τι έβλεπε κι άκουγε ο ένας, έβλεπε κι άκουγε κι ο άλλος. Ληστές κι οι δύο, σταυρωμένοι κι οι δύο. Ο ένας προκαλεί, βλασφημεί, ειρωνεύεται, αυθαδιάζει. Ο άλλος κάμπτεται, λυγίζει, επανορθώνει, παρακαλεί, μετανοεί. Σαν να εκπροσωπούν οι δύο συσταυρούμενοι τη σύμπασα ανθρωπότητα, τους αμετανόητους και τους μετανοημένους. Ο λόγος του Χριστού στον εκ δεξιών Του ληστή είναι λίαν παραμυθητικός για όλους τους αμαρτωλούς.

Ας μην απογοητεύεται κανένας πια. Η φράση αυτή χαρίζει φτερά, κουράγια, ελπίδες σε όλους τους πολλούς αμαρτωλούς. Με πολύ λίγα λόγια αυτός ο ληστής φανέρωσε την ειλικρινή του μετάνοια, παραδέ-χθηκε την αμαρτωλότητά του απροφάσιστα, θέλησε να διορθώσει ταπεινά και τον συναμαρτωλό του, έστω την τελευταία αυτή ώρα, ομολόγησε τον Χριστό αναμάρτητο, Τον παρακάλεσε να τον δεχθεί στην ουράνια βασιλεία Του. Με τη γεύση του καρπού του δένδρου της γνώσεως καλού και κακού, του ξύλου εκείνου, έκλεισε ο παράδεισος για τον πρώτο Αδάμ. Με το ξύλο του σταυρού άνοιξε ο παράδεισος και πρώτος του οικήτορας έγινε ένας μετανοημένος ληστής. Πόση ενίσχυση λαβαίνουν τώρα όλοι οι αμαρτωλοί.

γ) Προς την Παναγία: «Γύναι, ιδού ο υιός σου». Και προς τον Ιωάννη: «ιδού η μήτηρ σου». Καταπληκτική, κατανυκτική και συγκινητική η στιγμή. Την ώρα του άφατου πόνου, παραμένει ατάραχος, δεν λησμονεί τη μητέρα Του, την Παναγία, την πάνω απ’ όλες τις αγίες, τη σεμνότερη, καθαρότερη, ταπεινότερη γυναίκα όλου του κόσμου, όλων των εποχών. Εκείνη που Του δάνεισε τη σάρκα και το αίμα της, Τον μεγάλωσε και Τον φρόντισε. Δεν την αφήνει μόνη, απροστάτευτη, έρημη. Της δίνει νέο υιό. Έναν εξαίρετο κι αγαπημένο μαθητή του, που τού λέει κι αυτού πως από τώρα έχει νέα μάνα, που τη συνοδεύει και τη φροντίζει έως της μακάριας κοιμήσεως και μεταστάσεώς της. Γίνεται αδελφόθεος. Αδελφόθεοι γινόμαστε και μείς παραμένοντας στη σκιά του Εσταυρωμένου.

δ) «Θεέ μου. Θεέ μου ίνα τί με εγκατέλειπες;». Μερικοί θεώρησαν τον εκ βαθέων αυτό λόγο ως πικρό γογγυσμό και ως απελπιστική ικεσία. Πρόκειται για λόγο που περιέχει άμετρο βάθος θεολογίας. Ο σταυρωμένος Χριστός γίνεται την ώρα εκείνη ο «επικατάρατος κρεμάμενος επί ξύλου», η «κατάρα» για μας κατά τον θείο Παύλο. Ο Σταυρωθείς σηκώνει τις αμαρτίες όλου του κόσμου, του τότε, του πριν και του μετά, όλων των αιώνων, όλων των ανθρώπων. Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, μιλά για μας τους εγκαταλελειμμένους και παραθεωρημένους, που ο Θεός μάς προσέλαβε. Ο όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, κατά τον άριστο βιογράφο του Γέροντα Σωφρόνιο, όταν έχασε τη χάρη, αισθάνθηκε τη θεοεγκατάλειψη, τον πόνο του Αδάμ έξω του παραδείσου, τον πόνο του σταυρού, την απουσία της θεοκοινωνίας.

ε) «Διψώ». Τα προηγηθέντα μαρτύρια, η άρση του σταυρού, η κοπιώδης ανάβαση στον Γολγοθά, η αγωνία του θανάτου, η οδύνη της σταυρώσεως, έφερε τη δίψα. Τον ξεδιψούν με ξύδι και χολή, πικρό κι απαίσιο κράμα. Πρόκειται για την ύψιστη έξαρση της ανθρώπινης αναξιοπρέπειας, αχαριστίας, αναισχυντίας κι ασέβειας. Ζητά νερό και του δίνουν ξύδι. Ορισμένοι ωραία θέλησαν να ερμηνεύσουν μεταφορικά το ρήμα αυτό λέγοντας πως διψούσε για τη σωτηρία των σταυρωτών Του, το είδαμε στον πρώτο Του λόγο να τους δικαιολογεί και να ζητά από τον ουράνιο πατέρα Του να τους συγχωρέσει. Λέγουν πως διψούσε για την εξάπλωση του ευαγγελίου σε όλη την οικουμένη, για την επικράτηση της ειρήνης, της αγάπης, της αλήθειας και της ελευθερίας.

στ) «Τετέλεσται». Μια εύκολη ερμηνεία της λέξης αυτής θα σήμαινε ότι όλα πια τέλειωσαν. Στέρεψαν επιτέλους τα μαρτύρια Του. Τί άλλο μαρτύριο θα μπορούσαν ακόμη να σκεφθούν; Λέγοντας αυτό δεν αισθανόταν ανθρώπινη ανακούφιση, Το «τετέλεσται» σημαίνει την ολοκλήρωση του απολυτρωτικού έργου Του. Ο δαίμονας είχε κατατροπωθεί. Το πανάχραντο αίμα

Του μας είχε εξαγοράσει από την κατάρα του νόμου. Το προφητικό κήρυγμα είχε πλήρως εκπληρωθεί. Οι πύλες του παραδείσου ήταν ορθάνοιχτες για όλους τους μετανοημένους, με πρώτο οίκητορα τον μετανοημένο ληστή.

ζ) «Πάτερ εις χείρας σου παρατίθεμαι το πνεύμα μου». Παραδίδει τον εαυτό Του στον Θεό Πατέρα. Πεθαίνει σωματικά ως άνθρωπος, όχι μοναχά γιατί το θέλησαν οι εχθροί Του, αλλά και γιατί το ήθελε ο ίδιος.

Αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο έγκλημα των ανθρώπων όλων των αιώνων είναι η σταύρωση του Χριστού, που έγινε όμως πηγή αγιασμού, σωτηρίας και λυτρώσεως. Δεν μπορούμε να μεταβούμε στο φως, τη χαρά και τη δόξα της Κυριακής του Πάσχα, αν απαραίτητα δεν διέλθουμε από τον λόφο της Μ. Παρασκευής, δεν αναπνεύσουμε το κλίμα που επικρατεί εκεί, δεν σκιασθούμε στον σταυρό, δεν προσκυνήσουμε ταπεινά, δεν προσλάβουμε γνήσιο ασκητικομαρτυρικό φρόνημα, δεν σταυρώσουμε πάθη κι επιθυμίες. Η μωρία, η αισχύνη, η ατίμωση, η ήττα του σταυρού, γίνεται για τους πιστούς καύχηση, τιμή, δόξα, νίκη. Το νεκρό ξύλο γίνεται ζωοπάροχο. Το σύμβολο του χριστιανισμού είναι ο απλός, λιτός, απέρριτος, μαρτυρικός σταυρός. Η Ορθοδοξία είναι σταυρωμένη, ταπεινή, αμόλυντη, αρυτίδωτη. Κόσμημα, έμβλημα, τρόπαιο της Εκκλησίας ο σταυρός. Αυτός είναι ο πλούτος της, το κάλλος της, η δύναμη της, η επιρροή της, η έμπνευσή της. Σταυρώσιμη η Εκκλησία, σταυροφόροι οι χριστιανοί. Στον σταυρό μετρούμεθα, ζυγιαζόμαστε, οριοθετούμεθα. καθρεφτιζόμαστε, καυχόμαστε με τον πρωτοκορυφαίο Παύλο. Ο ευλογημένος σταυρός του Χριστού διδάσκει, φρονηματίζει, χαριτώνει, ενισχύει, φυλάγει, παραμυθεί.

(Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, «Η εύλαλη σιωπή», εκδ. Εν πλω, σ. 213-219)

[Matina]

Ω παγκάκιστη αμέλεια!



(Αγ. Νικοδήμου του Αγιορείτου)

Σκέψου, αγαπητέ, την αιτία της αρνήσεως του Αποστόλου Πέτρου, που είναι η αμέλεια, η οποία φαίνεται φανερή σ’ αυτά τα τρία· στον τρόπο, με τον οποίον ακολουθούσε τον διδάσκαλο του• στον σκοπό για τον οποίον τον ακολουθούσε και στα αποτελέσματα που του προξένησε η αμέλεια. Ο τρόπος που τον ακολουθούσε ήταν από μακριά· «Ο Πέτρος τον ακολουθούσε από μακριά» (Ματθ. 26,58} που σημαίνει ότι ο Πέτρος κυριευόταν από μία χλιαρότητα και αμέλεια και ούτε εντελώς ήθελε να εγκαταλείψει τον διδάσκαλό του, ούτε τελείως να τον ακολουθεί, αλλά ήθελε στην περίπτωση αυτή και να φαίνεται ότι είναι μαθητής του και να μη κινδυνεύσει για τον διδάσκαλο του. Πάλι, το τέλος και ο σκοπός του Πέτρου, για τον οποίον ακολουθούσε τον Ιησού, δεν ήταν να πάει να πεθάνει μαζί του, αλλά κάποια περιέργεια, για να κάνει μία θεωρία, όχι σαν δικός του μαθητής, αλλά σαν ένας ξένος περιηγητής και να δει το τέλος του τόσο μεγάλου έργου. «Και όταν μπήκε μέσα κάθισε μαζί με τους υπηρέτες, για να δει το τέλος» (Ματθ. 26,58).

Ακολούθησε τον Ιησού και ο Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής αλλά όχι από μακριά, αλλά από κοντά και μπήκε στην αυλή του αρχιερέως όχι για να δει το τέλος και το αποτέλεσμα, αλλά, αν τύχαινε, να πεθάνει μαζί με τον διδάσκαλο του· και αυτό συνέβαινε, επειδή δεν ήταν χλιαρή η αγάπη του προς τον Κύριο, αλλά τον αγαπούσε τόσο πολύ, που ούτε για ώρα δεν δεχόταν να φύγει από κοντά του. Γι’ αυτό και δεν πήγε μόνος του να βάλει μέσα τον Πέτρο, αλλά είπε στη θυρωρό και εκείνη τον έβαλε μέσα, όπως ερμηνεύει ο ιερός Θεοφύλακτος· «Βγήκε τότε ο μαθητής ο άλλος, ο οποίος ήταν γνωστός στον αρχιερέα, και είπε στη θυρωρό και έβαλε τον Πέτρο μέσα» (Ιω. 18,16). Πια ήταν τα αποτελέσματα της αμέλειας του Πέτρου; η τέλεια λησμοσύνη και ο λήθαργος, για να πω έτσι, που τον έπιασε στα λόγια του διδασκάλου του, ακόμη και τότε που τον αρνήθηκε, σε σημείο που αν ο Κύριος δεν γύριζε να τον δει, σίγουρα ο Πέτρος δεν θα αισθανόταν καθόλου ότι τον αρνήθηκε•

«Ο Κύριος γύρισε και κοίταξε στο πρόσωπο τον Πέτρο και θυμήθηκε ο Πέτρος τον λόγο του Κυρίου» (Λουκ. 22,61} και η τέλεια άγνοια και η αθέτηση των παραγγελιών, που έδωσε ο Κύριος στο υπερώο και στον κήπο, για να παραμένει ο ίδιος άγρυπνος· «Σιμών, Σίμων ο σατανάς σάς ζήτησε, για να σας κοσκινίσει, όπως το σιτάρι» (Λουκ. 22,31)· και πάλι• «Σίμων, κοιμάσαι; Δεν μπόρεσες μία ώρα να αγρυπνήσεις» (Μάρκ. 14,37). Και επί πλέον η μεγάλη λύπη που τον κατέβαλε ολοκληρωτικά εξ αιτίας της οποίας και κοιμόταν και δεν μπορούσε να ανοίξει τα μάτια του, όπως λέει ο Λουκάς· «Ήλθε στους μαθητές του και τους βρήκε να κοιμούνται από τη λύπη» (Λουκ. 22,45). Τώρα αυτή η μεγάλη αμέλεια του Πέτρου πώς ήταν δυνατό να καταλήξει σε κάτι άλλο, παρά σε μία φανερή πτώση; «Από τεμπελιές πέφτει το δοκάρι της στέγης» (Εκκλ 10,18). Γι’ αυτό η αμέλεια αυτή του Πέτρου παρομοιάζεται με την ψυχρότητα του τότε καιρού· γιατί λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης• «Στέκονταν εκεί οι δούλοι και οι υπηρέτες, οι οποίοι είχαν ανάψει κάρβουνα για να ζεσταθούν, διότι έκανε κρύο· στεκόταν δε μαζί τους και ο Πέτρος και ζεσταινόταν» (Ιω. 18,18).

Και πραγματικά ο Πέτρος ήταν ψυχρός από την αγάπη του Θεού και του διδασκάλου του, όπως λέει ο σοφός Θεοφάνης ο Κεραμέας και γι’ αυτό θερμαινόταν από τη φωτιά και από τη ζέστη του κόσμου και της σάρκας την οποία ανάβουν οι υπηρέτες του διαβόλου, η οποία κατόπιν συνέχεια εξευτελίζει και διαπομπεύει τον ταλαίπωρο αμαρτωλό και τον κάνει αρνητή του Θεού· ο Ιωάννης όμως όντας θερμός στην αγάπη του Θεού δεν χρειάσθηκε να ζεσταθεί από τέτοια καταραμένη φωτιά. Ω παγκάκιστη αμέλεια! Καλά σε ονόμασε ο άγιος Μάρκος ο ασκητής άθεη στην επιστολή του προς τον Νικόλαο, διότι σε όλο το μέλλον κάνεις τους ανθρώπους άθεους και αρνητές του Χριστού· καλά είπε ο ίδιος Μάρκος ότι οι τρεις μεγάλοι γίγαντες του διαβόλου κα\ των παθών είσαι εσύ και η λησμοσύνη και η άγνοια· καλά σε τοποθέτησαν οι θεολόγοι στην πρώτη θέση από εκείνα που οδηγούν στην καταστροφή, η οποία παρασύρεις μαζί σου και τους άλλους τρεις βαθμούς της απώλειας την τύφλωση του νου, την πώρωση της καρδιάς και τον αδόκιμο νου.

Τώρα εσύ, αγαπητέ, που διαβάζεις αυτά, μπες μέσα στον εαυτό σου και εξέτασε καλά την καρδιά σου, η οποία μερικές φορές είναι τόσο μυστική, ώστε όχι μόνο στους άλλους είναι αγνώριστη, αλλά ακόμη και στον ίδιο τον εαυτό σου, όπως αναφέρεται· «Ανεξερεύνητα είναι τα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς και ποιός μπορεί να την γνωρίσει;» (Ιερεμ, 17,9). Μπες μέσα στην καρδιά σου και ίσως βρεις εκεί όλα αυτά τα ελαττώματα, διότι και συ, όταν σου συμβεί κάποια περίπτωση και κάποιος πειρασμός, αμέσως όπως ο Πέτρος λησμονείς όλους τους φωτισμούς και τις υποσχέσεις που σου έδωσε ο Θεός μέσα από τις άγιες Γραφές του, για να γνωρίσεις την μηδαμινότητα που έχουν οι ηδονές και τα καλά του κόσμου· και το παράξενο είναι ότι ξεχνάς και αυτήν την εμπειρία και την δοκιμή, που έκανες τόσες και τόσες φορές στα καλά του κόσμου, δοκιμάζοντάς τα πάντοτε και βρίσκοντάς τα ψεύτικα όλα, πράγμα το οποίο ο Πέτρος δεν το έπαθε, γιατί αυτός δεν δοκίμασε άλλη φορά τι είναι η άρνηση. Κάνεις μερικές φορές κάποιο καλό έργο, αλλά ποιός ξέρει μήπως το καλό αυτό το έχεις ανακατεμένο μαζί με κάποιο κοσμικό σκοπό; δηλαδή ή για να σε δοξάσει ο κόσμος ή για να κερδίσεις κάτι ή για να φαίνεσαι καλλίτερος από τους άλλους; Θέλεις να ακολουθείς τον Ιησού, αλλά με μία ενδιάμεση κατάσταση δηλαδή ούτε όλος να δοθείς στον Θεό, ούτε όλος στον κόσμο· δηλαδή ζητάς έναν δρόμο που να μη είναι ούτε ο πλατύς δρόμος που οδηγεί στην απώλεια ούτε ο στενός και γεμάτος θλίψεις που οδηγεί στην σωτηρία· αλλά ζητάς έναν δρόμο, που να μπορείς και συ να ακολουθήσεις τον Χριστό, όπως ο Πέτρος από μακριά, αλλά χωρίς να παραιτείσαι καθόλου από την υπηρεσία των παθών σου.

Ω παγκάκιστη αμέλεια, που κυριεύει ακόμη κι εσένα αδελφέ! Μη κατηγορείς, λοιπόν, στο εξής τον μακάριο Πέτρο, που νικήθηκε από την αμέλεια, αλλά να κατηγορείς τον εαυτό σου, διότι νικιέσαι από αυτήν. Και εκείνος βέβαια, νικήθηκε μία φορά, ενώ εσύ νικιέσαι καθημερινά. Μη κατακρίνεις τον Πέτρο, γιατί αρνήθηκε τον Κύριο, αλλά να κατακρίνεις τον εαυτό σου· διότι μολονότι ομολογείς τον Θεό με τα λόγια, τον αρνείσαι όμως με τα έργα, κάνοντας αντίθετα σ’ εκείνα που διατάζει, όπως λέει ο Παύλος· «Ομολογούν ότι γνωρίζουν τον Θεό, τον αρνούνται όμως με τα έργα». Να κατακρίνεις τον εαυτό σου, γιατί όσες φορές ορκίζεσαι ψεύτικα, ή όσες φορές αρνείσαι την αλήθεια και δεν θέλεις να την ομολογήσεις ή από πείσμα ή από υπερηφάνεια ή αυταρέσκεια, τόσες φορές αρνείσαι τον Χριστό, που είναι η αλήθεια• «Εγώ είμαι η αλήθεια» (Ιω. 14,6) όσες φορές βασίζεσαι στην δύναμή σου και προσκυνείς σαν είδωλο την περιουσία σου, αρνείσαι τον Χριστό· γι’ αυτό και ο άγιος Παύλος ονόμασε την πλεονεξία ειδωλολατρεία (Κολοσ. 3,5). Και για να μιλήσω γενικά· οτιδήποτε προτιμάς περισσότερο από την αγάπη του Χριστού, κι αν ακόμη εκείνο είναι μία βελόνα, λέγεται άρνηση του Χριστού· γι’ αυτό είπε και ο ιερός Χρυσόστομος, ότι με πολλούς τρόπους μπορεί κάνεις να αρνείται τον Χριστό.

Γι’ αυτό, και συ αδελφέ, μιμήθηκες τον Πέτρο στην αμαρτία, ας μιμηθείς και την μετάνοιά του· επειδή, σύμφωνα με τον σοφό Νικήτα, γι’ αυτό τον λόγο γράφτηκαν τα σφάλματα των αγίων, για να μιμηθούμε εμείς την μετάνοια τους· «Μαθαίνουμε από τις άγιες Γραφές τις πτώσεις των άγιων, για να γίνουμε μιμητές και της μετάνοιάς τους» (Σειρ. Εις το κατά Ματθαίον). Εκείνος μία φορά αρνήθηκε τον Κύριο, αλλά μετανοούσε σε όλη του τη ζωή• διότι, λέει ο άγιος Κλήμης, ο μαθητής του, ότι όσες φορές ο Πέτρος άκουγε τον πετεινό που φώναζε, θυμόταν την άρνηση που έκανε και έκλαιγε· λέει και ο Ευαγγελιστής Μάρκος για τον Πέτρο ότι «Άρχισε να κλαίει» (Μάρκ. 14,72), πράγμα, που ερμηνεύοντας ο ιερός Θεοφύλακτος το λέει αντί το ‘αρξάμενος’. Διότι αφού άρχισε μία φορά να κλαίει, δεν σταμάτησε να κλαίει σε όλη του την ζωή. Και συ να μετανοήσεις από τα βάθη της καρδιάς σου προς τον Θεό σε όλη σου την ζωή· και, όσες φορές θυμάσαι τις αμαρτίες σου, να κλαις και να χύνεις γι’ αυτές δάκρυα πολύ πικρά· γιατί λέει ο άγιος Ιερώνυμος, ότι «Η μεν προσευχή καταπραΰνει τον Θεό, που είναι οργισμένος, ενώ τα δάκρυα τον αναγκάζουν να ελεήσει».

Και ο άγιος Χρυσόστομος λέει ότι μετά την βροχή ο αέρας γίνεται καθαρός και ξάστερος, και μετά τα δάκρυα η ψυχή και ο νους γίνονται καθαρά και ξάστερα. Ο Πέτρος ακούγοντας εκείνον τον πετεινό, πού φώναξε, ξύπνησε και συναισθάνθηκε την αμαρτία του και εσύ ακούγοντας τον Κύριο, που σου φωνάζει «Γρη¬γορείτε» (Μάρκ. 13,37), ξύπνα από την αμέλεια, έλα σε συναίσθηση των αμαρτιών σου και στάσου άγρυπνος Εκείνος όσο ήταν στην αυλή του αρχιερέως μαζί με τους στρατιώτες δεν μπορούσε να κλάψει και να μετανοήσει, αλλά έκλαψε μόλις βγήκε έξω από την αυλή• «Και. μόλις βγήκε έξω έκλαψε πικρά» (Ματθ. 26,75). Και εσύ, αν δεν βγεις έξω από την αναισθησία του νου σου, που έχει πωρωθεί, όπως λέει αλληγορικά ο ιερός Θεοφύλακτος και αν δεν απομακρυνθείς από τα αίτια της αμαρτίας και αν δεν απομακρυνθείς εντελώς από το κακό, δεν μπορείς να κλάψεις τις αμαρτίες σου και να δείξεις αληθινή μετάνοια. Εκείνος από την αμαρτία της αρνήσεως απέκτησε μετάνοια, απέκτησε ταπείνωση, δηλαδή το να μην έχει εμπιστοσύνη στη δύναμή του, αλλά στη βοήθεια του Θεού· απόκτησε το να μην απελπίζεται και τη συμπόνοια στους αμαρτωλούς Και συ από τις προηγούμενες αμαρτίες που έχεις κάνει, μάθε να ταπεινώνεσαι· μάθε όχι να κατηγορείς τους άλλους όταν αμαρτάνουν, αλλά να τους συμπονάς και να τους διδάσκεις να μην απελπίζονται. Εκείνος με τη μεγάλη μετάνοια, που έδειξε, δέχθηκε πάλι την αποστολική αξία, που έχασε και έγινε πάλι κορυφαίος των Αποστόλων· και εσύ εάν μετανοείς με τέτοια θερμότητα, μπορείς να δεχθείς την χάρι της υιοθεσίας που έχασες με την αμαρτία σου, και να γίνεις πάλι υιός Θεού και κληρονόμος της βασιλείας του.

Γνώρισε, λοιπόν, ότι αιτία όλων σου των πταισμάτων ήταν η αμέλειά σου και να ντραπείς μπροστά στον θεϊκό σου διδάσκαλο· και από δω και πέρα αποφάσισε να αρχίσεις μία καινούργια ζωή με νέα θερμότητα και με σκοπούς όλους θεϊκούς δηλαδή για να δοξάζεις τον Θεό και για να ασφαλίσεις τη σωτηρία σου. Και, τέλος πάντων, επειδή η αμέλεια έχει μεγάλη δύναμη και μπορεί πάλι να σε ρίξει στην πτώση της αμαρτίας μολονότι είναι φοβερή και η δύναμη του διαβόλου• «Αυτοί όμως αμέλησαν (οι καλεσμένοι στους γάμους) και πήγαν ο ένας στο χωράφι του και ο άλλος στο εμπόριό του» (Ματθ. 22,5) γι’ αυτό παρακάλεσε τον Κύριο να σε ελευθερώσει από την μία και από την άλλη, αλλά το σπουδαιότερο να σε ελευθερώσει από τον εαυτό σου, γιατί συ ο ίδιος είσαι για τον εαυτό σου ένας εχθρός χειρότερος από κάθε διάβολο, καθώς αναφέρεται· «Εκείνοι που αμαρτάνουν είναι εχθροί της ζωής τους» (Τωβίτ 12,10).


(Αγ. Νικοδήμου Αγιορείτου, «Πνευματικά Γυμνάσματα», εκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη Αγ. Όρους, σ. 291-295)


[web_site]
Πηγή: http://www.pemptousia.gr/2012/04/%cf%89 ... %b9%ce%b1/[/web_site]

[Matina]

Για τις πέντε πληγές του Χριστού



Αγίου Νικόλαου Βελιμίροβιτς

Μου γράφεις οτι ακουσες από ηλικιωμένες γυναίκες κάποιο παραμύθι για τις πέντε πληγές του Ιησού, και ρωτάς που βρέθηκε αυτό το παραμύθι;


Διαβάστε την Καινή Διαθήκη! Μην ντροπιάζεστε μπροστά στον ουρανό και τη γη με τη άγνοια της πίστης σας! Αφήστε στην άκρη όλες τις άλλες σπουδές και αναγνώσματα μέχρι να μάθετε πρώτα αυτό που είναι το πιο σημαντικό και πιο σωτήριο. Πρώτα έρχεται η επιστήμη περί πίστεως και κατόπιν οι υπόλοιπες σπουδές…

Οι πέντε πληγές του Ιησού δεν είναι λόγια αλλά φοβερή πραγματικότητα. Γι αυτό είναι καλύτερα να τις γνωρίζουμε και από τα λόγια. Δυο πληγές στα χέρια, δυο πληγές στα πόδια και μία στα πλευρά. Όλες από μαύρο σίδερο και ακόμα περισσότερο από την κατάμαυρη ανθρώπινη αμαρτία. Τρυπημένα τα χέρια που ευλόγησαν. Τρυπημένα τα χέρια που περπάτησαν και οδήγησαν στη μόνη ορθή οδό. Τρυπημένο στο στήθος, από το οποίο ξεχυνόταν πύρινη ουράνια αγάπη στα παγωμένα ανθρώπινα στήθη.

Επέτρεψε ο Υιός του Θεού, να Του τρυπήσουν τα χέρια εξαιτίας των αμαρτιών πολλών χεριών – δάση χεριών – τα οποία φόνευσαν, έκλεψαν, έκαψαν, άρπαξαν, παγίδευσαν, βιαιοπράγησαν. Και να του τρυπήσουν τα πόδια για τις αμαρτίες πολλών ποδιών – δάση ποδιών – που περπάτησαν στο κακό, σύλησαν την αθωότητα, καταπάτησαν το δίκαιο, μόλυναν τα ιερά και πάτησαν την καλοσύνη. Και του τρύπησαν το στήθος εξαιτίας πολλών πετρωμένων καρδιών – νταμάρια καρδιών – στις οποίες γεννήθηκε κάθε μοχθηρία και κάθε ασέβεια και οι ιερόσυλοι λογισμοί και οι κτηνώδεις επιθυμίες και στις οποίες μέσα από όλους τους αιώνες σφυρηλατήθηκαν κολασμένα σχέδια αδελφού εναντίον αδελφού, γείτονα εναντίον γείτονα, ανθρώπου εναντίον του Θεού.

Τα χέρια του Ιησού τρυπήθηκαν για να θεραπευθούν του καθενός τα χέρια από τα αμαρτωλά έργα. Τα πόδια του Ιησού τρυπήθηκαν για να επιστρέψουν καθενός τα πόδια από τους αμαρτωλούς δρόμους. Το στήθος του Ιησού τρυπήθηκε για να πλυθεί κάθε καρδιά από τις αμαρτωλές επιθυμίες και σκέψεις.

Όταν ο απαίσιος Κρόμβελ, δικτάτορας της Αγγλίας, άρχισε να αρπάζει την περιουσία των μονών και έκλεινε τα μοναστήρια, έγινε σε ολόκληρη την αγγλική χώρα μία θορυβώδης λιτανεία από μερικές χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές σε ένδειξη της λαϊκής αποδοκιμασίας. Μπροστά πήγαιναν σημαιοφόροι με την επιγραφή στις σημαίες : «Οι πέντε πληγές του Ιησού» και έψελναν ύμνους εκκλησιαστικούς και τελούσαν λειτουργίες πρός τον Θεό στούς αγρούς. Φοβήθηκε ο απαίσιος δικτάτορας πολύ και περισσότερο φοβήθηκε εκείνες τις σημαίες παρά ότιδήποτε άλλο και μείωσε τη βιαιοπραγία του.

Οι πέντε πληγές του Ιησού ας σου μάθουν, να φροντίζεις τις πέντε αισθήσεις σου για τον ζώντα Θεό.

Οι πέντε πληγές του Ιησού είναι πέντε πηγές πεντακάθαρου αίματος, με το οποίο πλύθηκε το ανθρώπινο γένος και αγιάσθηκε η γη. Απ’ αυτές τις πέντε πληγές χύθηκε όλο το αίμα του Δίκαιου, όλο μέχρι την τελευταία σταγόνα. Ο Θαυματουργός Κύριος, που ήξερε να πολλαπλασιάσει τους άρτους και με πέντε άρτους να χορτάσει πέντε χιλιάδες πεινασμένους, πολλαπλασιάζει εκείνο το πεντακάθαρο αίμα Του και μ’ αυτό τρέφει και ενώνει σε χιλιάδες ναούς πολλά εκατομμύρια πιστών. Αυτό είναι η Θεία Κοινωνία.

Τη Μ. Παρασκευή πλησίασε ψυχικά μαζί με την Παναγία Θεομήτορα κάτω από το Σταυρό για να σε πλύνει εκείνο το ζωοποιό αίμα από τις πέντε πληγέ του Ιησού. Για να μπορείς με την καθαρισμένη και αναζωογονημένη ψυχή να φωνάξεις την Κυριακή μαζί με τις Μυροφόρες: Χριστός Ανέστη!

( Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται, Εκδ. Εν πλω, σ.76-78).






ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΕ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ

[Matina]

Ο Σταυρός

Μεγάλη Παρασκευή

Από το φως της Μεγάλης Πέμπτης – με το Μυστικό Δείπνο: την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας – μπαίνουμε στο σκοτάδι της Μεγάλης Παρασκευής, στην ημέρα δηλαδή του Πάθους του Κυρίου, του Θανάτου και της Ταφής Του. Στην πρώτη Εκκλησία αυτή η ημέρα, η Μεγάλη Παρασκευή, ονομαζόταν «Πάσχα του Σταυρού». Πραγματικά, αυτή η ημέρα, είναι η αρχή της Διάβασης, του Περάσματος, του οποίου το βαθύτερο νόημα θα μας αποκαλυφθεί σιγά-σιγά, πρώτα στη θαυμαστή ησυχία του Μεγάλου και Ευλογημένου Σαββάτου και ύστερα, στη χαρά της Αναστάσιμης Ημέρας.

Ας δούμε πρώτα τι είναι αυτό το Σκοτάδι. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι το σκοτάδι της Μεγάλης Παρασκευής δεν είναι απλά και μόνο συμβολικό ή αντικείμενο ανάμνησης. Πολύ συχνά, όταν συμμετέχουμε στις όμορφες και κατανυκτικές ακολουθίες αυτής της ημέρας, νιώθουμε την επιβλητική θλίψη που τις διακατέχει, αλλά ταυτόχρονα βιώνουμε και κάποιο αίσθημα αυτοθαυμασμού και αυτοδικαίωσης. Πριν από δυο χιλιάδες χρόνια κάποιοι «κακοί» άνθρωποι θανάτωσαν τον Χριστό. Σήμερα εμείς, οι «καλοί» Χριστιανοί , στολίζουμε πολυτελείς Τάφους στις Εκκλησίες μας! Δεν είναι αυτό τρανό σημάδι της καλοσύνης μας;… Ναι, αλλά η Μεγάλη Παρασκευή δεν ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το παρελθόν . Δεν είναι μια απλή ανάμνηση γεγονότων, αλλά είναι ημέρα που αποκαλύπτεται η Αμαρτία και το Κακό , ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας καλεί ν’ αναγνωρίσουμε την τραγική πραγματικότητα τους και τη δύναμη τους στον «κόσμο τούτο». Γιατί η Αμαρτία και το Κακό δεν εξαφανίστηκαν, αλλά, αντίθετα, αποτελούν ακόμα το βασικό νόμο του κόσμου και της ζωής μας. Αλλά μήπως και μεις, οι αυτοκαλούμενοι Χριστιανοί, συχνά δεν έχουμε τη λογική του κακού που είχαν οι Αρχιερείς των Εβραίων, ο Πόντιος Πιλάτος, οι Ρωμαίοι στρατιώτες και όλο εκείνο το πλήθος που μισούσε, βασάνιζε και φόνευε τον Χριστό;

Ποια στάση θα κρατούσαμε άραγε αν ζούσαμε στα Ιεροσόλυμα την εποχή του Πιλάτου; Αυτή είναι μια ερώτηση που απευθύνεται στον καθένα μας μέσα από τις λέξεις των ύμνων της Μεγάλης Παρασκευής. Τούτη η ημέρα είναι πραγματικά η «ημέρα του κόσμου τούτου» · κρίνεται ο κόσμος μας, αληθινά και όχι συμβολικά, και καταδικάζεται. Είναι μια πραγματική και όχι τελετουργική καταδίκη της ζωής μας… Είναι η αποκάλυψη της αληθινής φύσης «του κόσμου τούτου» που προτίμησε τότε, αλλά και τώρα συνεχίζει να προτιμάει, το σκοτάδι αντί το φως, το κακό αντί το καλό, το θάνατο αντί τη ζωή. Έχοντας καταδικάσει τον Χριστό σε θάνατο ο «κόσμος τούτος» καταδίκασε ταυτόχρονα και τον εαυτό του σε θάνατο . Στο μέτρο που και μεις αποδεχόμαστε το πνεύμα του «κόσμου τούτου», την αμαρτία του, την προδοσία του κατά του Θεού, είμαστε και μεις επίσης καταδικασμένοι. Αυτό είναι το πρώτο και φοβερά ρεαλιστικό νόημα της Μεγάλη Παρασκευής: μια καταδίκη σε θάνατο…

Αλλά αυτή η ημέρα, οπότε φανερώθηκε και θριάμβευσε το Κακό, είναι επίσης και ημέρα Λύτρωσης. Ο Θάνατος του Χριστού αποκαλύπτεται σωτήριος για μας, γίνεται πηγή λύτρωσης. Και είναι αυτός ο Θάνατος σωτήριος γιατί είναι η πλήρης, η τέλεια και η υπέρτατη Θυσία. Ο Ιησούς Χριστός προσφέρει το Θάνατο Του στον πατέρα Του · τον προσφέρει επίσης και σε μας. Στον πατέρα Του γιατί, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να «πατήσει» (να καταστρέψει) το θάνατο, να σώσει τους ανθρώπους από το θάνατο. Αυτό είναι και το θέλημα του πατέρα: o ι άνθρωποι να σωθούν από το θάνατο δια του θανάτου. Σε μας προσφέρει ο Χριστός το Θάνατο Του γιατί στην πραγματικότητα ο Χριστός πεθαίνει αντί για μας . Ο θάνατος είναι ο φυσικός καρπός της αμαρτίας · είναι τιμωρία σαν φυσική συνέπεια της αποστασίας. Ο άνθρωπος διάλεξε να αποξενωθεί από τον Θεό, αλλά μη έχοντας ζωή αφ’ εαυτού του, πεθαίνει. Στον Χριστό δεν υπάρχει αμαρτία, επομένως δεν υπάρχει θάνατος. Δέχεται όμως να πεθάνει για μας, μόνο και μόνο γιατί μας αγαπάει. Προσλαμβάνει και μοιράζεται μαζί μας την ανθρώπινη φύση μέχρι τέλους. Παίρνει επάνω Του την τιμωρία (θάνατος) που η ανθρώπινη φύση έχει να πληρώσει, γιατί ο Χριστός προσλαμβάνει ολόκληρη τη φύση μας μαζί με το φορτίο του ανθρώπινου ξεπεσμού. Πεθαίνει ο Χριστός γιατί έχει ουσιαστικά ταυτίσει τον Εαυτό Του με μας, έχει κυριολεκτικά επωμιστεί την τραγωδία της ανθρώπινης ζωής . Ο Θάνατος Του, λοιπόν, είναι η μεγαλειώδης αποκάλυψη της φιλανθρωπίας και της αγάπης Του. Και επειδή ο Θάνατος Του είναι αγάπη, ευσπλαχνία, φιλανθρωπία, αλλάζει αυτόματα η φύση του θανάτου. Από τιμωρία γίνεται πράξη που αντανακλά αγάπη και συγχώρεση, δηλαδή ο θάνατος γίνεται το τέλος της αποξένωσης από τον Θεό και της μοναξιάς. Η καταδίκη μετατρέπεται σε συγγνώμη, σε ζωή…

Τελικά, ο Θάνατος του Ιησού Χριστού είναι σωτήριος θάνατος επειδή εκμηδενίζει την πηγή του θανάτου: το Κακό. Ο Χριστός δέχεται το θάνατο από αγάπη για τον άνθρωπο, και προσφέρει τον Εαυτό Του στους φονευτές Του, οι οποίοι κερδίζουν φαινομενικά τη νίκη. Όμως στην ουσία αυτή η νίκη είναι η ολοκληρωτική και αποφασιστική ήττα του Κακού.

Για να θριαμβεύσει το Κακό θα πρέπει να εκμηδενίζεται το Καλό και να αποδεικνύεται το Κακό σαν τέλεια αλήθεια για τη ζωή, να δυσφημίζεται το Καλό και, με μια λέξη, να φανερώνει το Κακό την υπεροχή του. Αλλά ύστερα από όσα έπαθε ο Χριστός, είναι ο μόνος που θριαμβεύει. Το Κακό δεν έχει την παραμικρή δύναμη επάνω Του, γιατί δεν είναι δυνατόν ο Χριστός να δεχτεί το Κακό σαν αλήθεια. Έτσι με τον Χριστό η υποκρισία αποκαλύπτει το αληθινό πρόσωπο της σαν υποκρισία, ο φόνος σαν φόνος, ο φόβος σαν φόβος · και καθώς ο Ιησούς Χριστός σιωπηλά πορεύεται προς το Σταυρό και το Τέλος, η ανθρώπινη τραγωδία φτάνει στην αποκορύφωση της. Ο θρίαμβος του Χριστού, η νίκη Του κατά του Κακού, η δόξα Του γίνονται όλο και περισσότερο εμφανή. Βλέπουμε δε σταδιακά αυτή τη νίκη να την αναγνωρίζουν, να την ομολογούν και να την διακηρύσσουν πρώτα η γυναίκα του Πιλάτου, ύστερα ο συσταυρωμένος ληστής και ο κεντηρίωνας. Και καθώς ο Χριστός πεθαίνει στο Σταυρό, αφού αποδέχτηκε ολόκληρη τη φρίκη του θανάτου: την απόλυτη μοναξιά («Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλιπες;»), δεν έμεινε παρά να ακουστεί η τελευταία ομολογία: «αληθώς Θεού Υιός ην ούτος»… Αυτός, λοιπόν, είναι ο Θάνατος, αυτή είναι η Αγάπη, η Υπακοή και η πληρότητα της Ζωής που καταστρέφει ό,τι έκανε το θάνατο παγκόσμιο μοιραίο προορισμό. «Και τα μνημεία ανεώχθησαν, και πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων ηγέρθη…» (Ματθ. 27, 52). Ήδη αρχίζει να ακτινοβολεί η ανάσταση… Αυτό είναι το διπλό μυστήριο της ημέρας αυτής, της Μεγάλης Παρασκευής, και οι ακολουθίες με τους υπέροχους ύμνους το αποκαλύπτουν και μας καλούν να συμμετέχουμε σ’ αυτό.

Στους ύμνους της ημέρας αυτής βλέπουμε από τη μια μεριά τη διαρκή έμφαση στο πάθος του Χριστού σαν την αμαρτία των αμαρτιών, το έγκλημα των εγκλημάτων. Στον Όρθρο, που γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, διαβάζονται τα δώδεκα Ευαγγέλια των Παθών του Κυρίου. (Συνηθίζουμε να λέμε έτσι δώδεκα Ευαγγελικά αναγνώσματα διαλεγμένα από τα Ευαγγέλια των τεσσάρων Ευαγγελιστών της Καινής Διαθήκης). Τα δώδεκα, λοιπόν, αυτά Ευαγγελικά αποσπάσματα μας βοηθούν να παρακολουθήσουμε βήμα με βήμα όλα τα πάθη του Χριστού. Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί διαβάζονται οι Ώρες στη θέση της Θείας Λειτουργίας. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η μοναδική ημέρα του έτους κατά την οποία δεν τελείται θεία Λειτουργία. Και αυτό ακόμα δείχνει πως το Ιερό Μυστήριο της Παρουσίας του Χριστού (η Θεία Ευχαριστία) δεν ανήκει στον «κόσμο τούτο», στον κόσμο της αμαρτίας, του σκότους και του θανάτου, αλλά είναι το Μυστήριο του «κόσμου που έρχεται». Μετά τις Ώρες ακολουθεί ο Εσπερινός και στο τέλος γίνεται η Αποκαθήλωση του Κυρίου από το Σταυρό και ο ενταφιασμός Του.

Οι ύμνοι, στις ακολουθίες αυτές, και τα αναγνώσματα είναι γεμάτα από σοβαρές κατηγορίες εναντίον αυτών που με τη θέληση τους και ελεύθερα αποφάσισαν να φονεύσουν τον Χριστό δικαιολογώντας αυτόν το φόνο με τη θρησκεία τους, την υπακοή στην πολιτεία τους και για λόγους πρακτικούς ή για λόγους επαγγελματικής υπακοής.

Από την άλλη μεριά βλέπουμε, στους ύμνους της Μεγάλης Παρασκευής , τη θυσία της αγάπης που προετοιμάζει την τελική νίκη, να είναι επίσης παρούσα εντελώς από την αρχή. Το πρώτο από τα δώδεκα Ευαγγέλια του Όρθρου (Ιω. 13, 31-18, 1) αρχίζει με τη γεμάτη ιεροπρέπεια αναγγελία του Χριστού: «Νυν εδοξάσθη ο Υιός του ανθρώπου, και ο Θεός εδοξάσθη εν αυτώ». Στο παρακάτω στι χηρό – ένα από τα τελευταία του Εσπερινού της ημέρας – διαφαίνεται καθαρά η ανατολή του φωτός, ζωντανεύει η ελπίδα και η βεβαιότητα ότι «με το θάνατο θα νικηθεί ο θάνατος…».
«Ότε εν τω τάφω τω κενώ, υπέρ του παντός κατετέθης, ο Λυτρωτής του παντός, Άδης ο παγγέλαστος, ιδών σε έπτηξεν · οι μοχλοί συνετρίβησαν, εθλάσθησαν πύλαι, μνήματα ανοίχθησαν, νεκροί ανίσταντο. Τότε ο Αδάμ ευχαρίστως, χαίρων ανεβόα σοι · Δόξα τη συγκαταβάσει σου Φιλάνθρωπε»

Όταν στο τέλος του Εσπερινού μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου και αφού γίνει η αποκαθήλωση, βάζουμε στο κέντρο του ναού τον Επιτάφιο με την εικόνα του Κυρίου στον τάφο, όταν πια η μεγάλη αυτή ημέρα βρίσκεται στο τέλος, ξέρουμε ότι και μεις βρισκόμαστε στο τέλος της μακράς ιστορίας της σωτηρίας και της λύτρωσης. Η Εβδόμη Ημέρα, «Ημέρα της αναπαύσεως», το ευλογημένο Σάββατο έρχεται. Μαζί του έρχεται η αποκάλυψη του Ζωηφόρου Τάφου…


Πρωτοπρεσβυτέρου Αλεξάνδρου Σμέμαν, Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ, Σύντομη λειτουργική εξήγηση των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας. Εκδ. Ακρίτας 1990.




ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ



ΕΓΚΩΜΙΑ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΘΡΗΝΟΥ