ΠΕΜΠΤΟ ΜΕΡΟΣ
- ΕΥΧΗ ΚΑΙ ΝΗΨΗ
«Επαναλαμβάνουμε πολλές φορές
τό γλυκύτατο όνομα του Χριστού,
όχι γιατί ο Χριστός δεν ακούει
μέ μια φορά που θα Τον επικαλεσθούμε,
αλλά για να ενωθή ο νούς μας μαζί Του».
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
- Η δύναμη της ευχής
«Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με»
Γέροντα, πώς να λέω την ευχή;
– Καλύτερα να την λές ολόκληρη:
«Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», γιατί η ευχή περιέχει όλο το δόγμα της Πίστεως (1).
Αν δυσκολεύεσαι να την πής ολόκληρη, ας λές: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».
– Διάβασα, Γέροντα, ότι η προσευχή πρέπει να απευθύνεται και στα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος (2) . Με το «Κύριε Ιησού Χριστέ» όμως δεν απευθυνόμαστε μόνο στον Χριστό;
– Τον Χριστό, δηλαδή τον Υιό, δεν απέστειλε ο Πατήρ στον κόσμο, για να σώση τον κόσμο;
Ο Χριστός δεν θυσιάστηκε και σταυρώθηκε για μάς;
Ο Χριστός δεν θα κρίνη τον κόσμο;
Στον Χριστό λοιπόν θα απευθυνθούμε, αφού σ’ Αυτόν στήριξε ο Θεός την σωτηρία του κόσμου.
– Είναι σωστό, Γέροντα, αντί να λέω: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», να λέω: «Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισέ με» ή «συγχώρεσέ με» ή «σκέπασέ με»;
– Καλύτερα να λές την ευχή όπως είναι.
Το «ελέησόν με» τα έχει όλα μέσα· σημαίνει και «σώσον» και «φώτισον», αναφέρεται και στις σωματικές
ανάγκες και στην απαλλαγή από τα πάθη κ.λπ.
Αλλά, αν κάποια στιγμή νιώσης την ανάγκη να πής: «Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισέ με» ή «συγχώρεσέ με»,
μπορείς να το κάνης.
– Γέροντα, μετά το «ελέησόν με» πρέπει να λέω πάντοτε «τήν αμαρτωλήν»;
– Μπορείς να το πής λίγες φορές στην αρχή και μετά δεν χρειάζεται να το λές·
φθάνει να έχης συναίσθηση της αμαρτωλότητός σου.
– Γέροντα, μου είναι πιο εύκολο να κάνω κομποσχοίνι στην Παναγία ή στους Αγίους παρά να λέω την ευχή. Είναι φυσικό να συμβαίνη αυτό;
– Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.
Η ευχή έχει άλλο νόημα· με την ευχή συνδέεται κανείς με τον Χριστό, ενώνεται ο νούς του με τον Θεό.
Αλλά πρέπει ο νούς να είναι στην ευχή· αυτό είναι το μυστικό.
Όταν κάνουμε πολλά κομποσχοίνια στον έναν ή στον άλλον Άγιο, καλό είναι και αυτό,
αλλά δεν βοηθάει στην αδιάλειπτη προσευχή.
Να συνηθίζης να λές περισσότερο την ευχή, για να κινήται ο νούς πολλές φορές στο «Κύριε Ιησού Χριστέ»,
και έτσι θα βρίσκεσαι φυσιολογικά στην αδιάλειπτη προσευχή, η οποία περιορίζεται συνήθως
στο «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», το οποίο πρέπει να λέμε «εν όλη τη καρδία
και εν όλη τη ψυχή και εν όλη τη διανοία» (3) .
Άλλο είναι όταν θέλουμε να παρακαλέσουμε έναν Άγιο για να επέμβη, να βοηθήση σε κάποιο πρόβλημα.
Αυτό το λέω από δική μου πείρα, πώς βοηθιέμαι εγώ· δεν ξέρω εάν βοηθάη και άλλους.
Το πάν είναι να στραφούμε στην ευχή, για να ενωθούμε με τον Θεό.
Μόνον αυτό αξίζει, γιατί ο άνθρωπος με το Πνεύμα του Θεού συγγενεύει, και με το πνεύμα ενώνεται
με τον Θεό κατά έναν ιερό τρόπο δια της προσευχής.
Επαναλαμβάνουμε δηλαδή πολλές φορές το γλυκύτατο όνομα του Χριστού, όχι γιατί ο Χριστός δεν ακούει
με μια φορά που θα Τον επικαλεσθούμε, αλλά για να ενωθή ο νούς μας μαζί Του, αφού ο Χριστός
είναι για μας το πάν και σ' Αυτόν θα καταλήξουμε.
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ ΣΤ’
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2012
(1) Τα λόγια της ευχής φανερώνουν το ορθό δόγμα της πίστεώς μας. Το «Κύριε» φανερώνει την θεία φύση του Χριστού. Το «Ιησού» φανερώνει την ανθρώπινη φύση Του. Το «Χριστέ» φανερώνει και τις δύο φύσεις. Το «Υιέ του Θεού» φανερώνει ότι οι δύο φύσεις του Χριστού είναι ασύγχυτες και ύστερα από την ένωσή τους. (Βλ. Ανωνύμου τινός Αγίου, Λόγος θαυμάσιος περί των λόγων της θείας προσευχής, Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1976, τόμος Ε΄, σ. 65-66).
(2) Βλ. Ανωνύμου Ησυχαστού, Νηπτική Θεωρία, εκ χειρογράφου της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος Αγίου Όρους, εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1979, σ. 97-99.
(3) Βλ. Ματθ. 22, 37· Μάρκ. 12, 30· Λουκ. 10, 27.
