Η καρδιά είναι μουσικοσυνθέτης
Η ψαλμωδία δεν είναι μόνον προσευχή, είναι και μια «παλαβωμάρα»· είναι – πώς να το πώ;
– ένα ξέσπασμα της καρδιάς, το ξεχείλισμα της πνευματικής καταστάσεως.
Όταν κανείς θυμάται τον Χριστό, τον Παράδεισο, τότε ψάλλει με την καρδιά του.
Και όταν αρχίση να γεύεται λιγάκι τα ουράνια, σε κάθε τροπάριο σκιρτάει η καρδιά του.
Ακόμη και να μην είναι ο νούς του στα λόγια αλλά μόνο στον Παράδεισο, και τότε σκιρτά η καρδιά.
Η καρδιά πάλλεται, όπως πάλλεται η καρδιά του αηδονιού.
Το αηδόνι, όταν κελαηδάη πάνω στο δένδρο, σείεται ολόκληρο και αυτό και το κλαδί που το κρατάει.
«Αφήστε με, λέει, δεν θέλω τίποτε· παλάβωσα!».
– Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι, όταν ψάλλω χωρίς μουσικό βιβλίο, ψάλλω με την καρδιά μου.
– Στο μουσικό βιβλίο είναι κανείς περιορισμένος.
Η καρδιά όμως δεν περιορίζεται.
Όταν δουλεύη η καρδιά, ξεφεύγει από το περιορισμένο και πάει στο απεριόριστο, και τότε γλυκαίνει η ψαλμωδία!
Τότε, ακόμη και παραφωνία να κάνης, και αυτή γλυκαίνει, γιατί την γλυκαίνει η καρδιά.
– Γέροντα, στην περίπτωση που ο ψάλτης δεν ψάλλει μόνος του, αλλά ψάλλει με ολόκληρο χορό, πώς μπορεί να γίνη αυτό;
– Αν ο πρωτοψάλτης ψάλλη με την καρδιά του, οι άλλοι που τον ακολουθούν, επηρεάζονται,
αναστατώνονται με την καλή έννοια.
– Άν, Γέροντα, ο πρώτος δεν ψάλλη με την καρδιά του, ο άλλος, όσο καρδιά και να έχη, δεν μπορεί να ψάλη με την καρδιά· θα πάρη τον χρόνο και τον τόνο του πρώτου.
– Δηλαδή του παίρνει και την καρδιά ο πρώτος;
Η καρδιά δεν επηρεάζεται, βρέ παιδί!
Μπορεί να είναι ο τελευταίος και να ψάλλη σιγανώτερα, αλλά, αν βάζη καρδιά, θα το πη με την καρδιά·
δεν μπορεί να το πη αλλιώς.
Το λέει, και μέσα του αναστατώνεται, φτερουγίζει η καρδιά, βουρκώνουν και τα μάτια του.
Κατάλαβες; Δεν τον εμποδίζει ο άλλος, όπως κι αν το λέη.
Μη δικαιολογούμαστε έτσι.
Πάντως εγώ δεν δικαιολογώ τις γυναίκες να μην ψάλλουν με καρδιά, με τόνο, με καημό,
γιατί είναι προικισμένες με σπλάγχνα, με αυτήν την τρυφερή αγάπη.
– Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι τονίζουμε, αλλά εξωτερικά.
– Ο τόνος στην ψαλτική βγαίνει από μέσα, από την καρδιά.
Όταν ο νούς είναι στα θεία νοήματα, αυτό είναι που θα δώση τον τόνο τον καρδιακό· η καρδιά θα σπαράξη!
Η καρδιά είναι μουσικοσυνθέτης.
Το μεράκι, ο καημός, ο πόνος που έχει κανείς μέσα του, δίνει τον τόνο, την ζωντάνια, τον παλμό,
και αυτό γλυκαίνει την ψαλμωδία.
Κι εσείς, αν μπήτε στο βαθύτερο νόημα, ξέρετε πόσο γλυκά θα τονίζετε;
– Να μπούμε στο πνεύμα σας, Γέροντα.
– Οινόπνευμα, οινόπνευμα!
Βλέπεις, μερικοί που παίζουν όργανα, πίνουν και λίγο, και τραγουδούν με μεράκι·
έχουν δηλαδή κινητήριο δύναμη το οινόπνευμα.
Εσείς με το πνεύμα να κινήσθε.
Με το θείο Πύρ και το Άγιο Πνεύμα (1)!
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ ΣΤ’
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2012
(1) Πρβλ. Πρώτον τροπάριον της ε΄ ωδής του προεορτίου κανόνος της εορτής των Θεοφανείων, ο οποίος ψάλλεται στο Απόδειπνο της 5ης Ιανουαρίου.
