.......................
Όταν ανοίξουμε το βιβλίο της Αποκαλύψεως, αγαπητοί μου, αισθανόμεθα ότι ευρισκόμεθα μπροστά σε μίαν άβυσσο. δεν βρίσκουμε ούτε άκρη ούτε αρχή ούτε τέλος. Μία άβυσσος οπτασιών, παραστάσεων και εικόνων! Και όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. ούτε άβυσσος υπάρχει ούτε τίποτα. υπάρχει εύρυθμος διάταξη όλης της ύλης κατά ένα επταδικόν σύστημα, που μας αφήνει καταπλήκτους.
Όπως βεβαίως αν ρίξουμε μια ματιά στα αστέρια του ουρανού, σ' αυτά τουλάχιστον που βλέπουν τα μάτια μας, αυτά τα έξι-επτά χιλιάδες αστέρια, θα πούμε:
«Τί μας εζήτησαν; Να σχεδιάσουμε χάρτη του ουρανού;... Που να βρούμε άκρη με τα αστέρια αυτά!...». Κι όμως για τον αστρονόμο δεν υπάρχει χάος. έχει χαρτογραφήσει αυτά τα αστέρια.
Έτσι λοιπόν κι εδώ, δεν υπάρχει χάος στην Αποκάλυψη. μπορούμε θαυμάσια να βρούμε και την άκρη και την μέση και το τέλος. Αλλά τούτο συμβαίνει διότι δεν γνωρίζομε να την ερμηνεύσουμε. Και ειλικρινά αυτό είναι το κύριο σημείο, το πρόβλημα: πως θα ερμηνεύσουμε το βιβλίον της Αποκαλύψεως;
Χωρίς να θέλω να πελαγοδρομήσετε, θα σας έλεγα ότι έχουν προταθεί κάπου τέσσερις θεωρίες τρόπου ερμηνείας του βιβλίου. εγώ θα σας πω τις δυο. Το ότι αποτελεί αληθινό πρόβλημα θα δείτε στην πορεία των θεμάτων μας, όταν θα προχωρούμε στην ανάλυση.
Η πρώτη θεωρία, η οποία υποστηρίζεται από πολλούς Πατέρες της Εκκλησίας μας, λέγεται κυκλική. Δηλαδή: όταν διαβάζουμε την Αγία Γραφή, λέμε: «Μ' αυτά που γράφει ο Προφήτης, τι εννοεί; Για ποια εποχή εννοούνται αυτά; για την εποχή του, για την πορεία της Εκκλησίας μέσα στην Ιστορία ή για τα έσχατα;» Εν προκειμένω υπάρχει και η λεγόμενη εσχατολογική ή προοδευτική μέθοδος. Η κυκλική κάνει το εξής: παίρνει μία σειρά οπτασιών, έναν κύκλο, μία επτάδα, και λέγει: Αυτές οι οπτασίες ερμηνεύονται γι' αυτά τα γεγονότα αυτής της εποχής. η δευτέρα επτάδα βρίσκει ερμηνεία για μια παρακάτω εποχή... Και συνεχίζει έτσι έως ότου φθάσει εις τα έσχατα, εις το τέλος.
Η δευτέρα θεωρία είναι η χρονολογική. Αυτή δεν είναι σαν την κυκλική, ούτε έχει σχέση μ' αυτά τα επταδικά συστήματα σε κύκλους, αλλά είναι μια ευθεία πορεία, ώστε να λέμε: Είμεθα στο 1ο κεφάλαιο -ή, αν θέλετε, στο 3ο, εκεί όπου αναφέρονται οι επτά επιστολές προς τας επτά Εκκλησίας της Μικράς Ασίας. Λοιπόν. τα τρία πρώτα κεφάλαια αναφέρονται στην εποχή του Ιωάννου. τα παρακάτω κεφάλαια, έως και το τελευταίο, αναφέρονται σε επόμενες εποχές, έως τα έσχατα της Ιστορίας. Συνεπώς, θα λέγαμε, κάθε κεφάλαιο αντιστοιχεί σ' ένα κομμάτι της Ιστορίας.
Ούτε η πρώτη είναι ακριβής μέθοδος ερμηνείας ούτε η δευτέρα. Ο Ανδρέας Κρήτης προτιμά βέβαια την κυκλικήν, αλλά χρησιμοποιεί όλας τας μεθόδους. Δηλαδή πρέπει να υπάρχη μία επιλεκτική μέθοδος. αλλού να χρησιμοποιήσουμε την κυκλικήν, αλλού την χρονολογικήν, αλλού την εσχατολογικήν.
Μη σας μπερδεύω όμως τώρα μ' όλα αυτά. μόνο θέλω τούτο: να καταλάβετε ότι είναι δύσκολο πράγμα να καταπιαστούμε με το βιβλίο αυτό.
Υπάρχει όμως και η λεγόμενη μικτή μέθοδος ή ελικοειδής. Αυτή είναι η εξής -για να το καταλάβετε: Σχηματίζω μία έλικα -προσέξτε αυτό το σχήμα: ελικοειδώς. Αναβαίνω ελικοειδώς ένα βουνό. κυκλικό βουνό. Ξεκινάω από κάτω, ανεβαίνω, και βέβαια σχηματίζω μία γραμμή ελικοειδή. Αν κοιτάξω από πάνω, οπωσδήποτε σχηματίζω έναν κύκλο. Αν κοιτάξω από το πλάι, ο κύκλος αυτός είναι προοδευτικός, γιατί ανεβαίνει και πάει προς την κορυφή, προς τα έσχατα. Ξεκινάει από την βάσι, τότε που γράφηκε η Αποκάλυψις, και πάει προς τα έσχατα, προς την δευτέρα του Χριστού Παρουσία (Ίδε Π. Ι. Μπρατσιώτης, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, Εκδοτικός οίκος Χαραλ.Π.Συνοδινού, Αθήναι 1950, σελ. 10). Λοιπόν, όπως αντιλαμβάνεσθε, έχω και την κυκλικήν ερμηνεία, έχω και την ευθύγραμμον -αφού πάει προς τα πάνω. Αυτή η μέθοδος λέγεται ελικοειδής.
Να σας δείξω τώρα πως οι Πατέρες ερμηνεύουν. Θα σας αναφέρω τρία παραδείγματα. Δηλαδή η μέθοδος βρίσκεται μέσα στην Αγία Γραφή.
Λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, εις την πρώτη του επιστολή, (2, 18). Ακούστε: «Παιδία, ἐσχάτη ὥρα ἐστί, καὶ καθὼς ἠκούσατε ὅτι ὁ ἀντίχριστος ἔρχεται, καὶ νῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ γεγόνασιν· ὅθεν γινώσκομεν ὅτι ἐσχάτη ὥρα ἐστίν». Παιδία, λέγει, η εσχάτη ώρα είναι. Αλλά «εσχάτη» θα πη: ήρθε η δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Αυτό θα πη «εσχάτη». η τελευταία. Διότι μετά την «εσχάτη» έχει τίποτα πιο κάτω; Εάν είχε κάτι πιο κάτω, τότε δεν θα ήταν αυτό το πράγμα «εσχάτη». «Είναι, λέει, η εσχάτη ώρα». Γιατί; «Διότι ακούσατε ότι έρχεται ο Αντίχριστος». Ο Αντίχριστος λοιπόν αποτελεί σημείον της «εσχάτης ώρας». «Αλλά τώρα προσθέτει, υπάρχουν πολλοί αντίχριστοι». Και βγάζει αυτό το πολύ-πολύ περίεργο συμπέρασμα: «Και αφού υπάρχουνε πολλοί αντίχριστοι, απ' αυτό ξέρομε ότι ήλθε η εσχάτη ώρα»!
Θα μου πήτε ότι τα μπερδέψαμε τώρα και τα κάναμε.. και δεν καταλάβαμε τίποτα!
Λοιπόν. είναι απλούν. Το κύριον πρόσωπον είναι ο Αντίχριστος. οι αντίχριστοι οι άλλοι είναι πρόδρομοι του Αντιχρίστου.
Αλλά η «εσχάτη ώρα» από πότε αρχίζει;
Αρχίζει από την στιγμή που ο ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Από ‘κείνη την στιγμή αρχίζει η «εσχάτη ώρα».
Θέλετε να το δήτε αυτό και στον απόστολο Παύλο; Ακούστε πως το λέγει, στην Β' Προς Τιμόθεον, 3,1 «Να ξέρης, λέγει στον Τιμόθεον, «ὅτι ἐν ἐσχάταις ἡμέραις ἐνστήσονται καιροὶ χαλεποί» . στις έσχατες ημέρες θα σταθούν δύσκολοι καιροί.
Ω, άγιε απόστολε Παύλε, ποιες είναι αυτές οι «έσχατες ημέρες»;
Ερμηνεύει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και λέγει ότι οι «έσχατες ημέρες» αρχίζουν την στιγμή που γράφει ο απόστολος Παύλος την επιστολή του.
συνεχίζεται...
(1η Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του μακαριστού γέροντα π. Αθανασίου Μυτιληναίου)
Copyright: Ιερά Μονή Κομνηνείου
«Κοιμήσεως Θεοτόκου» και «Αγίου Δημητρίου»
Κεντρική διάθεσις: «Όρθόδοξος Κυψέλη»