Νηστεία με φιλότιμοΜε την νηστεία ο άνθρωπος δείχνει την προαίρεσή του.
Κάνει από φιλότιμο μια άσκηση και ο Θεός βοηθάει.
Αν όμως ζορίζη τον εαυτό του και πη «τί να κάνω; είναι Παρασκευή, πρέπει να νηστέψω», θα βασανίζεται.
Ενώ, αν μπη στο νόημα και νηστέψη από αγάπη για τον Χριστό, θα χαίρεται.
«Αυτήν την ημέρα, να σκεφθή, ο Χριστός σταυρώθηκε· ούτε νερό δεν Του έδωσαν να πιή· ξίδι Του έδωσαν (1).
Κι εγώ δεν θα πιώ νερό όλη την ημέρα».
Αν το κάνη αυτό, τότε θα νιώθη ανώτερη χαρά μέσα του από αυτόν που πίνει τα καλύτερα αναψυκτικά!
Και βλέπεις, πολλοί κοσμικοί μια Μεγάλη Παρασκευή δεν μπορούν να νηστέψουν,
αλλά έξω από το Υπουργείο μπορούν να κάθωνται και να κάνουν απεργία πείνας για ένα πείσμα, για να πετύχουν κάτι.
Εκεί ο διάβολος τους δίνει κουράγιο.
Αυτοκτονία είναι αυτό που κάνουν.
Άλλοι πάλι, όταν έρχεται το Πάσχα, ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη»
με χαρά και με όλη τους την δύναμη, γιατί θα φάνε καλά.
Μοιάζουν με τους Ιουδαίους που ήθελαν να κάνουν βασιλιά τον Χριστό, επειδή τους τάισε στην έρημο(2).
Θυμάστε τί λέει και ο Προφήτης; «Επικατάρατος ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς»(3).
Άλλο είναι, όταν κανείς έχη καλή διάθεση να νηστέψη, αλλά δεν μπορή, γιατί, αν δεν φάη,
τρέμουν τα πόδια του, πέφτει κάτω – δεν τον βοηθάει δηλαδή η αντοχή του, η υγεία του κ.λπ.
– και άλλο να έχη δυνάμεις και να μη νηστεύη.
Που είναι η καλή διάθεση τότε;
Και η στενοχώρια αυτού που θέλει να κάνη έναν αγώνα και δεν μπορεί, αναπληρώνει πολλή άσκηση,
και αυτός έχει πιο πολύ μισθό από τον άλλον που έχει κουράγιο και κάνει έναν αγώνα,
γιατί εκείνος νιώθει και μια ευχαρίστηση.
Ήρθε σήμερα μια φουκαριάρα, πενήντα πέντε χρονών περίπου, και έκλαιγε, γιατί δεν μπορεί να νηστέψη.
Την έχει χωρίσει ο άνδρας της.
Ένα παιδί είχε, το έχασε και αυτό σε κάποιο δυστύχημα και έμεινε μόνη της.
Η μάνα της πέθανε, δεν έχει ούτε σπίτι ούτε φαγητό, και την παίρνει
πότε η μια και πότε η άλλη στο σπίτι της και κάνει καμμιά δουλειά εκεί.
«Έχω βάρος μεγάλο στην συνείδησή μου, Πάτερ, μου είπε η καημένη, γιατί δεν κάνω τίποτε·
και το χειρότερο από όλα είναι, που δεν μπορώ να κάνω νηστείες.
Ό,τι μου δίνουν τρώω.
Μερικές φορές Τετάρτη και Παρασκευή μου δίνουν νηστήσιμα, αλλά συχνά μου δίνουν αρτυμένα
και αναγκάζομαι να τα τρώω, γιατί εξαντλούμαι και δεν μπορώ να σταθώ στα πόδια μου».
«Φάε, της λέω, αφού δεν έχεις κουράγιο».
Πρέπει να παρακολουθή κανείς τον εαυτό του.
Αν δη ότι δεν αντέχει, θα φάη λίγο παραπάνω. «Μέτρησον τον εαυτόν σου»(4), λέει ο Όσιος Νείλος.
– Γέροντα, παλιά, πώς μερικές γυναίκες στα χωριά δεν έτρωγαν τίποτε από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο του Αγίου Θεοδώρου; Με ένα σωρό δουλειές, σπίτι, παιδιά, ζώα, χωράφια, πώς άντεχαν;– Με τον λογισμό τους έλεγαν: «Κανονικά πρέπει να φάμε το Μέγα Σάββατο».
Οπότε, σου λέει, αυτό το Σάββατο είναι κοντά.
Ή μπορεί να έλεγαν: «Ο Χριστός σαράντα μέρες νήστεψε(5), εγώ τί είναι να νηστέψω μια εβδομάδα;».
Ύστερα είχαν απλότητα, γι᾿ αυτό άντεχαν.
Αν έχη κανείς απλότητα, ταπείνωση, δέχεται την Χάρη του Θεού, νηστεύει ταπεινά και τρέφεται θεϊκά.
Τότε έχει θεϊκή δύναμη και πολλή αντοχή σε μεγάλες νηστείες.
Στην Αυστραλία ένας νέος περίπου είκοσι επτά χρονών έφθασε σε σημείο να μη φάη τίποτε για είκοσι οκτώ ημέρες.
Τον είχε στείλει ο Πνευματικός του να μου το πη.
Ήταν πολύ ευλαβής και είχε πολύ αγωνιστικό πνεύμα.
Εξομολογείτο, εκκλησιαζόταν, μελετούσε πατερικά βιβλία, και κυρίως την Καινή Διαθήκη.
Μια μέρα εκεί που διάβαζε στο Ευαγγέλιο ότι ο Χριστός νήστεψε σαράντα μέρες συγκινήθηκε πολύ και σκέφτηκε:
«Αν ο Κύριος που ήταν Θεός και ως άνθρωπος αναμάρτητος νήστεψε σαράντα μέρες (6),
εγώ σαν άνθρωπος πολύ αμαρτωλός, τί πρέπει να κάνω;».
Γι᾿ αυτό ζήτησε ευλογία από τον Πνευματικό του να νηστέψη και αυτός,
αλλά δεν σκέφτηκε να του πη τον λογισμό του ότι ήθελε να μη φάη τίποτε σαράντα μέρες.
Άρχισε λοιπόν την νηστεία του από την Καθαρά Δευτέρα, πέρασε και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως,
χωρίς να πιή ούτε νερό, ενώ εργαζόταν σε εργοστάσιο και έκανε μάλιστα βαρειά δουλειά – στοίβαζε κιβώτια.
Όταν έφθασε η εικοστή ογδόη ημέρα, αισθάνθηκε μια μικρή ζάλη την ώρα που δούλευε, γι᾿ αυτό κάθησε λίγο.
Ύστερα ήπιε ένα τσάι και έφαγε λίγο παξιμάδι, γιατί σκέφτηκε πώς,
αν πέση κάτω και τον μεταφέρουν σε νοσοκομείο, θα διαπιστώσουν ότι το έπαθε από νηστεία
και θα πούν: «Για δές, οι Χριστιανοί πεθαίνουν από την νηστεία».
«Γέροντα, μου είπε, μετά από την νηστεία τόσων ημερών, απεχθανόμουν τις τροφές,
αλλά πίεζα τον εαυτό μου κάτι να τρώω, για να μπορώ να εργάζωμαι».
Τον πείραζε όμως ο λογισμός του που δεν συμπλήρωσε τις σαράντα μέρες και το είπε στον Πνευματικό του.
Εκείνος του είπε με διάκριση: «Και αυτές οι ημέρες που νήστεψες ήταν αρκετές· μην έχης λογισμούς».
Στην συνέχεια τον έστειλε σ᾿ εμένα, για να μην του μείνη κανένας λογισμός και βασανίζεται.
Για να είμαι σίγουρος ότι τα κίνητρά του ήταν αγνά, τον ρώτησα:
«Έκανες όρκο να νηστέψης σαράντα μέρες;».
«Όχι», μου λέει.
«Όταν πήρες ευλογία από τον Πνευματικό σου να νηστέψης, δεν σκέφθηκες εκείνη την ώρα
να πης τον λογισμό σου, ότι δηλαδή ήθελες να μη φάς τίποτε σαράντα μέρες
ή έκρυψες τον δήθεν καλό λογισμό σου, για να νηστέψης με το θέλημά σου σαράντα μέρες;».
«Όχι, Πάτερ», μου είπε.
Τότε του είπα: «Αυτό φυσικά το ήξερα· απλώς σε ρώτησα, για να καταλάβης μόνος σου
ότι έχεις μισθό ουράνιο για τις ημέρες που νήστεψες, οι οποίες ήταν αρκετές,
και να μην ανησυχής που δεν μπόρεσες να κρατήσης σαράντα μέρες.
Άλλη φορά όμως να λές στον Πνευματικό σου και τους καλούς λογισμούς που έχεις
και ό,τι καλό κρύβεις στην καρδιά σου, και ο Πνευματικός σου θα κρίνη, αν πρέπη να κάνης μια άσκηση κ.λπ.».
Επειδή είχε πολλή ταπείνωση, χάρη στους ταπεινούς λογισμούς που καλλιεργούσε,
και έκανε την νηστεία αυτή από πολύ φιλότιμο για τον Χριστό,
επόμενο ήταν να τον ενισχύη ο Χριστός με την θεία Του Χάρη.
Αν πάη και κάποιος άλλος να κάνη μια τέτοια νηστεία και πη εγωιστικά
«γιατί να μην το κάνω και εγώ, αφού το έκανε αυτός;», μιά-δυό μέρες μόνο θα νηστέψη και θα σωριαστή κάτω.
Θα σκοτιστή και το μυαλό του, γιατί θα τον εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού και θα λυπηθή ακόμη και τον κόπο που έκανε.
Μπορεί να φθάση να πή: «Και τί βγήκε μ᾿ αυτό;».
Ο άνθρωπος με την νηστεία γίνεται αρνί.
Όταν γίνεται θηρίο, σημαίνει ότι η άσκηση που κάνει ή είναι πάνω από τις δυνάμεις του
ή την κάνει από εγωισμό, γι᾿ αυτό δεν δέχεται θεία βοήθεια.
Αλλά και τα άγρια ζώα, τα θηρία, μερικές φορές τα ημερεύει, τα ταπεινώνει η νηστεία.
Βλέπεις, όταν πεινούν, πλησιάζουν τον άνθρωπο.
Από ένστικτο νιώθουν ότι από την πείνα θα ψοφήσουν, ενώ, αν πλησιάσουν τον άνθρωπο,
για να βρουν τροφή, μπορεί να μην πάθουν τίποτε.
Εγώ είδα λύκο που ήταν σαν αρνάκι, γιατί ήταν νηστικός.
Είχε κατεβή στην αυλή μας μια φορά τον χειμώνα με χιόνια πολλά.
Είχαμε βγή με τον αδελφό μου να ταΐσουμε τα ζώα και εγώ κρατούσα το λυχνάρι.
Πήρε ο αδελφός μου το φουρνόξυλο και τον χτυπούσε και δεν αντιδρούσε καθόλου.
Αν δεν φθάση κανείς, ό,τι κάνει, να το κάνη από αγάπη προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπό του, κάνει σπατάλη.
Αν νηστεύη και έχη υπερήφανο λογισμό ότι κάτι κάνει, πάει χαμένη η νηστεία του.
Είναι μετά σαν ένα τρύπιο ντεπόζιτο που δεν κρατάει τίποτε. Ρίξε νερό μέσα σε ένα τρύπιο ντεπόζιτο· σιγά-σιγά φεύγει όλο.
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Δ’
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002
1) Βλ. Ματθ. 27, 34· Μάρκ. 15, 36· Λουκ. 23, 36 και Ιω. 19, 29.
2) Βλ. Ιω. 6, 5-15.
3) Ιερ. 31, 10.
4) Βλ. Οσίου Νείλου, Περί των οκτώ πνευμάτων της πονηρίας, PG 79, 1160C.
5) Βλ. Ματθ. 4, 2 και Λουκ. 4, 2.
6) Ό.π.