Μηνύματα, Μαρτυρίες και Αποκαλύψεις από την Παναγούδα

[XAPA]

Η ζήλεια μας αποδυναμώνει



– Γέροντα, δεν έχω καθόλου κουράγιο.

– Ζηλεύεις, γι᾿ αυτό δεν έχεις κουράγιο.

Όταν ζηλεύη κανείς, στενοχωριέται, δεν μπορεί να φάη, οπότε αδυνατίζει και χάνει το κουράγιο του·

και οι άλλοι μπορεί να νομίζουν πώς είναι μεγάλος ασκητής!


– Γέροντα, αισθάνομαι πολύ φτωχή πνευματικά και αδύναμη.

– Εσύ έχεις πολλές δυνάμεις, αλλά τις χαραμίζεις με την χαζή ζήλεια καί,

ενώ είσαι ένα αρχοντόπουλο, βασανίζεσαι σαν κακόμοιρο γυφτάκι.

Θα είχες προχωρήσει πολύ στην πνευματική ζωή, αν δεν σκάλωνες στην ζήλεια.

Πρόσεξε, γιατί η ζήλεια σού ρουφάει όλες τις ψυχικές και σωματικές σου δυνάμεις,

που θα μπορούσες να τις προσφέρης θυσία στον Θεό.

Εάν έδιωχνες την ζήλεια, και η προσευχή σου θα είχε δύναμη.

Με την ζήλεια αποδυναμώνεται κανείς πνευματικά.


Γιατί, νομίζετε, οι Απόστολοι δεν μπόρεσαν να βγάλουν το δαιμόνιο από το δαιμονισμένο παιδί (1),

ενώ είχαν λάβει αυτήν την εξουσία από τον Χριστό και είχαν βγάλει άλλα δαιμόνια;

Επειδή ζήλεψαν, που ο Χριστός πήρε στην Μεταμόρφωση μόνον τους τρεις Μαθητές, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη (2).

Μπορούσε ο Χριστός να πάρη όλους τους Μαθητές, αλλά δεν ήταν όλοι σε κατάσταση να χωρέσουν αυτό το μυστήριο,

γι᾿ αυτό πήρε αυτούς που μπορούσαν να το χωρέσουν.


Λέτε να μην αγαπούσε τους άλλους Μαθητές;

Ή μήπως αγαπούσε τον Ιωάννη περισσότερο από τους άλλους;

Όχι, αλλά ο Ιωάννης αγαπούσε περισσότερο από τους άλλους Μαθητές τον Χριστό

και γι᾿ αυτό καταλάβαινε την αγάπη του Χριστού καλύτερα.

Είχε πολλή χωρητικότητα· η μπαταρία του ήταν μεγάλη.

Βλέπετε πώς η ζήλεια απομάκρυνε την Χάρη του Θεού από τους άλλους Αποστόλους

και δεν μπόρεσαν να γιατρέψουν το δαιμονισμένο παιδάκι;

Γι᾿ αυτό ο Χριστός είπε:

«Ω γενεά άπιστος και διεστραμμένη! έως πότε έσομαι μεθ᾿ υμών; έως πότε ανέξομαι υμών;» (3) !



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Βλ. Ματθ. 17, 16· Μάρκ. 9, 18· Λουκ. 9, 40.
2) Βλ. Ματθ. 17, 1· Μάρκ. 9, 2· Λουκ. 9, 28.
3) Ματθ. 17, 17. Βλ. και Μάρκ. 9, 19· Λουκ. 9, 41.

[XAPA]

Όποιος θάβει τα δικά του χαρίσματα, ζηλεύει τα χαρίσματα των άλλων



– Γέροντα, πώς θα βοηθηθή κάποιος που ζηλεύει να ξεπεράση την ζήλεια;

– Αν γνωρίση τα χαρίσματα με τα οποία τον έχει προικίσει ο Θεός και τα αξιοποιήση,

τότε δεν θα ζηλεύη και η ζωή του θα είναι Παράδεισος.

Πολλοί δεν βλέπουν τα δικά τους χαρίσματα· βλέπουν μόνον τα χαρίσματα των άλλων και τους πιάνει η ζήλεια.

Θεωρούν τον εαυτό τους αδικημένο, μειωμένο, κι έτσι βασανίζονται και κάνουν την ζωή τους μαύρη.

«Γιατί αυτός να έχη αυτά τα χαρίσματα κι εγώ να μην τα έχω;», λένε.

Μά εσύ έχεις άλλα χαρίσματα, εκείνος άλλα.

Θυμάστε τον Κάιν και τον Άβελ;

Δεν έψαξε ο Κάιν να βρη τα δικά του χαρίσματα, αλλά κοιτούσε τα χαρίσματα του Άβελ·

οπότε καλλιέργησε τον φθόνο προς τον αδελφό του,

μετά τα έβαλε και με τον Θεό και τελικά από τον φθόνο έφθασε στον φόνο (1).

Και μπορεί αυτός να είχε περισσότερα και μεγαλύτερα χαρίσματα από τον Άβελ.


– Γέροντα, πώς μπορεί κανείς, όταν βλέπη τα χαρίσματα των άλλων, να μη ζηλεύη, αλλά να χαίρεται;

– Αν αξιοποιή τα δικά του χαρίσματα και δεν τα θάβη, τότε θα χαίρεται με τα χαρίσματα των άλλων.

Χρόνια τώρα βλέπω εδώ μια αδελφή τί φωνή έχει, τί ευλάβεια, και όμως δεν πάει να ψάλη.

Και επειδή το δικό της χάρισμα το θάβει και δεν ψάλλει, μαραζώνει,

όταν ακούη την άλλη που δεν έχει και τόσο καλή φωνή να ψάλλη.

Δεν σκέφτεται ότι σ᾿ αυτήν έδωσε ο Θεός καλύτερη φωνή, αλλά δεν την καλλιεργεί.

Γι᾿ αυτό, λέω, ο καθένας να ψάξη να δη μήπως το χάρισμα που βλέπει στον άλλον και το ζηλεύει το έχει και αυτός,

αλλά δεν το καλλιεργεί, ή μήπως ο Θεός του έδωσε άλλο χάρισμα.

Γιατί ο Θεός δεν αδικεί κανέναν· στον καθέναν έχει δώσει ένα διαφορετικό χάρισμα

που θα τον βοηθήση στην πνευματική του πρόοδο.

Όπως ο ένας άνθρωπος δεν μοιάζει με τον άλλο, έτσι και το χάρισμα του ενός δεν μοιάζει με του άλλου.


Προσέξατε καμμιά φορά τα αγριομπίζελα που έχετε εκεί κάτω στον φράχτη;

Όλα είναι από μία ρίζα, αλλά έχουν διαφορετικά χρώματα και το ένα είναι πιο όμορφο από το άλλο.

Και όμως το ένα δεν ζηλεύει το άλλο... Το καθένα χαίρεται με το χρώμα που έχει.

Βλέπετε και τα πουλιά; Το καθένα έχει την χάρη του, το δικό του κελάηδημα.

Ας βρη λοιπόν ο καθένας τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός, ας δοξάζη τον Καλό Θεό,

όχι εγωιστικά, φαρισαϊκά, αλλά ταπεινά, αναγνωρίζοντας ότι δεν έχει ανταποκριθή στις δωρεές του Θεού,

και ας τα αξιοποιήση στο εξής.


– Γέροντα, ζηλεύω μερικές αδελφές, γιατί έχουν ορισμένα χαρίσματα που εγώ δεν τα έχω.

– Σ᾿ εσένα ο Θεός έδωσε τόσα χαρίσματα κι εσύ ζηλεύεις τα χαρίσματα των άλλων;

Μου θυμίζεις την κόρη ενός ζαχαροπλάστη που είχαμε στην Κόνιτσα.

Ο πατέρας της της έδινε κάθε μέρα ένα μικρό κομμάτι ραβανί, για να μην την πειράξη το μεγάλο,

και αυτή έβλεπε τα παιδιά στο σχολείο που έτρωγαν μεγάλο κομμάτι μπομπότα (2) και τα ζήλευε.

«Τί μεγάλο κομμάτι τρώνε αυτά! έλεγε.

Εμένα ο πατέρας μου μικρό μου δίνει».

Ζήλευε την μπομπότα που έτρωγαν τα άλλα παιδιά, ενώ αυτή είχε ολόκληρο ζαχαροπλαστείο και έτρωγε ραβανί!

Θέλω να πώ, κι εσύ δεν εκτιμάς τα μεγάλα χαρίσματα που σού έδωσε ο Θεός, αλλά βλέπεις τα χαρίσματα των άλλων και ζηλεύεις.


Ας μην είμαστε αχάριστοι προς τον Καλό Πατέρα μας Θεό, ο Οποίος έχει προικίσει όλα τα πλάσματά Του

με χαρίσματα διάφορα, γιατί Αυτός γνωρίζει τί χρειάζεται ο καθένας μας, ώστε να μη βλαφθούμε.

Εμείς όμως πολλές φορές κάνουμε σαν τα μικρά παιδιά και παραπονιόμαστε,

γιατί δεν έδωσε και σ᾿ εμάς ο Πατέρας ένα φράγκο (3) ή ένα δίφραγκο, όπως έδωσε στα αδέλφια μας,

ενώ σ᾿ εμάς έχει δώσει ολόκληρο εκατοστάρικο (4).

Νομίζουμε ότι αυτό που έδωσε σ᾿ εμάς δεν είναι τίποτε, γιατί περνάμε το εκατοστάρικο για χαρτί,

και μας συγκινεί το φράγκο ή το δίφραγκο που έδωσε στα αδέλφια μας

και κλαίμε και αγανακτούμε με τον Καλό Πατέρα μας (5).



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Βλ. Γέν. 4, 3-8.
2) Μπομπότα: Ψωμί από καλαμποκήσιο αλεύρι.
3) Φράγκο: Έτσι ονομαζόταν παλιότερα η δραχμή.
4) Εκατοστάρικο: Χάρτινο νόμισμα ισοδύναμο με εκατό δραχμές.
5) Από γράμμα του Γέροντα προς αδελφή το 1968.

[XAPA]

Η καλή ζήλεια



– Γέροντα, ζηλεύω μια αδελφή, γιατί βλέπω πώς έχει ταπείνωση, απλότητα, ευλάβεια.

– Εγώ θα κάνω κομποσχοίνι να πεθάνη. Θέλεις να πεθάνη;


– Όχι, Γέροντα! Μπορεί να ζηλεύω το καλό του άλλου, αλλά ούτε κατά διάνοια δεν θέλω να πάθη κακό. Δεν θέλω να μην έχη ο άλλος αρετή· θα ήθελα όμως να έχω κι εγώ κάτι καλό.

– Έ, τότε να το μοιράσουμε, για να το έχετε από μισό!

Μη στενοχωριέσαι. Καλή είναι η ζήλεια που έχεις· ζηλεύεις «τά κρείττονα» (1)...


– Δηλαδή, Γέροντα, υπάρχει και καλή ζήλεια;

– Ναί, όταν κάποιος ζηλεύη το καλό του άλλου και συγχρόνως χαίρεται για την πρόοδό του, αυτή η ζήλεια είναι καλή.

Αν όμως νιώθη άσχημα και στενοχωριέται, όταν βλέπη τον άλλον να προοδεύη,

ή χαίρεται ύπουλα με την δυσκολία του, αυτή η ζήλεια είναι κακή.

Ας υποθέσουμε ότι ζηλεύεις μια αδελφή, επειδή έχει καλή φωνή και ψάλλει ωραία.

Αν ακούσης ότι βράχνιασε και δεν μπορεί να ψάλη και χαρής, αυτό σημαίνει ότι η ζήλεια σου έχει κακία, έχει δηλητήριο.

Αν στενοχωρηθής, αυτό δείχνει ότι η ζήλεια σου δεν έχει κακία· απλώς θα ήθελες να ψάλλης κι εσύ καλά.


– Γέροντα, πώς θα αποκτήσω την καλή ζήλεια;

– Να σε πούμε Ωραιοζήλη!...

Προσπάθησε να εξαγνίσης την ζήλεια που έχεις, για να γίνη καλή ζήλεια.

Δηλαδή να χαίρεσαι την αδελφή που προοδεύει και να αγωνίζεσαι να την μιμηθής.

Έτσι θα αλλοιωθής πνευματικά και θα παραμένη μέσα σου η Χάρις του Θεού, που χαρίζει την ουράνια αγαλλίαση από αυτήν την ζωή.


– Μπορεί, Γέροντα, από την καλή ζήλεια να φθάση κάποιος στην κακή;

– Αν δεν κάνη δουλειά στον εαυτό του, και βέβαια μπορεί. Θέλει πολλή προσοχή.


– Γέροντα, εγώ δεν μπορώ πάντοτε να καταλάβω αν αυτό που νιώθω για την πρόοδο μιας αδελφής είναι ζήλεια καλή ή κακή.

– Ρώτησε τον εαυτό σου: «Εάν η αδελφή έκανε ένα θαύμα, τί θα ένιωθα;»

ή «εάν έπεφτε σε πειρασμό και ξέπεφτε στα μάτια των ανθρώπων, θα χαιρόμουν ή θα στενοχωριόμουν;».

Από την απάντηση που θα δώσης θα καταλάβης αν η ζήλεια που έχεις είναι καλή ή κακή.

Αλλά για πές μου: Αν ακούσης ότι η αδελφή που ζηλεύεις το έρριξε στο ρεμπελιό και δεν κάνει καθόλου πνευματικά,

αλλά βάζει το μαγνητόφωνο να λέη το «Κύριε Ιησού Χριστέ», θα στενοχωρηθής;


– Ναί, θα στενοχωρηθώ, αλλά κι αν ακούσω ότι συνέχεια προοδεύει, νομίζω πώς δεν θα χαρώ.

– Κοίταξε, αν εσύ με δυσκολία περπατάς, να χαίρεσαι αυτόν που τρέχει, όχι να στενοχωριέσαι.

Αν θέλης να κάνης πνευματική προκοπή, να χαίρεσαι, όταν οι αδελφές προοδεύουν,

και να παρακαλάς τον Θεό αυτές να προοδεύουν συνέχεια κι εσύ να φθάσης στην δική τους πρόοδο.


Στο Κοινόβιο, όταν ήμουν δόκιμος (2), ήταν και ένας άλλος δόκιμος στην ίδια ηλικία περίπου μ᾿ εμένα,

που είχε φθάσει σε πολύ μεγάλη πνευματική κατάσταση· έλαμπε το πρόσωπό του.

Σε όλα ήταν πρότυπο, υπόδειγμα· πολύ αγωνιστής και βιαστής.

Είχε και πολλή ευλάβεια· ακόμη και οι γεροντότεροι σηκώνονταν όρθιοι από σεβασμό, όταν περνούσε από μπροστά τους.

Περισσότερο ωφελήθηκα από αυτόν τον δόκιμο παρά από τα βιβλία που είχα διαβάσει μέχρι τότε,

γιατί ήταν ζωντανό παράδειγμα.

Μια φορά πονούσε η καρδιά μου.

Έτυχε τότε να περάση από το κελλί μου αυτός ο αδελφός και του είπα να κάνη ευχή.

Δεν πρόλαβε να απομακρυνθή και μου πέρασε ο πόνος.


Άλλη φορά είχε έρθει ένας δαιμονισμένος και ζητούσε να τον κάνουν οι Πατέρες καλά.

Τότε ο Γέροντας είπε σ᾿ αυτόν τον δόκιμο:

«Άντε, πήγαινε να κάνης καμμιά ευχή, να φύγη το δαιμόνιο από αυτόν τον ταλαίπωρο».

«Με τις ευχές σας, είπε εκείνος, να διώξη ο Χριστός το δαιμόνιο».

Μόλις απομακρύνθηκε, έφυγε το δαιμόνιο.

Τέτοια παρρησία είχε στον Θεό!

Σε τέτοια πνευματική κατάσταση είχε φθάσει!

Παρακαλούσα λοιπόν τον Θεό αυτός ο αδελφός να φθάση στα μέτρα του Αγίου που είχε το όνομά του

κι εγώ να φθάσω στα μέτρα τα δικά του.

Έτσι να κάνης κι εσύ, και θα δής φανερά την ενέργεια του Θεού.

Όταν ο άνθρωπος φθάση να χαίρεται για την πρόοδο των άλλων,

τότε ο Χριστός θα του δώση όλη την πρόοδο των άλλων και θα χαίρεται όσο χαίρονται όλοι οι άλλοι,

και τότε φυσικά θα είναι πολλή και η πρόοδός του και η χαρά του.




«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Βλ. Α´ Κορ. 12, 31.
2) Στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου, το 1953.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Θυμός, ο εχθρός της ειρήνης του Θεού

Να στρέψουμε τον θυμό εναντίον των παθών



– Γέροντα, θέλω να απαλλαγώ από τον θυμό. Βλέπω πόσο ανάρμοστο είναι να θυμώνη ο μοναχός.

– Ο θυμός, ο καθαρός θυμός, είναι δύναμη της ψυχής.

Εάν ο εκ φύσεως πράος βοηθιέται μια φορά από τον χαρακτήρα του για την πνευματική του πρόοδο,

ο θυμώδης βοηθιέται δυο φορές από την δύναμη που έχει ο χαρακτήρας του,

αρκεί την δύναμη αυτή του θυμού να την αξιοποιήση κατά των παθών του και του πονηρού.

Αν δεν την αξιοποιήση, θα την εκμεταλλευθή ο διάβολος.

Ο εκ φύσεως ήπιος, εάν δεν αγωνισθή να αποκτήση ανδρισμό, δεν μπορεί να κάνη άλματα.

Ενώ ο θυμώδης, εάν πάρη μια γενναία απόφαση και στρέψη τον θυμό του εναντίον του κακού, πάει, πήδησε.

Γι᾿ αυτό τα άλματα στην πνευματική ζωή τα κάνουν όσοι έχουν παλαβή φλέβα.


– Καταλαβαίνω, Γέροντα, ότι θα έπρεπε να θυμώνω με τον διάβολο και όχι με τις αδελφές.

– Κοίταξε, στην αρχή θυμώνει κανείς με τους άλλους·

ύστερα, αν αγωνισθή, θα θυμώνη με το ταγκαλάκι

και στο τέλος φθάνει να θυμώνη μόνο με τον παλαιό του άνθρωπο, με τα πάθη του.

Προσπάθησε λοιπόν να θυμώνης μόνον με το ταγκαλάκι και εναντίον των παθών σου και όχι με τις αδελφές.


– Γέροντα, ο θυμός, το πείσμα, που έχω είναι παιδικά πάθη;

– Όχι, ευλογημένη!

Ένα μικρό παιδί δικαιολογείται να θυμώση, να χτυπήση τα πόδια του κάτω, να φωνάξη: «δέν θέλω, δεν θέλω!».

Όταν όμως μεγαλώση, πρέπει να τα αποβάλη αυτά και να κρατήση την παιδική απλότητα,

την αθωότητα· όχι να κρατήση και τις παιδικές ανοησίες.

Και βλέπεις μερικοί που φθάνουν μετά!...

Όταν θυμώνουν, χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο

– ευτυχώς που ο Θεός οικονόμησε να είναι γερά τα κεφάλια και δεν παθαίνουν τίποτε!...

Άλλοι σχίζουν τα ρούχα τους!

Ήταν κάποιος που κάθε μέρα από τον θυμό του έσχιζε ένα πουκάμισο.

Το έκανε κομμάτια. Ξεσπούσε σ᾿ εκείνο, για να μην ξεσπάση στους άλλους.


– Δηλαδή, Γέροντα, ο θυμός είναι ένα ξέσπασμα;

– Ναί, αλλά δεν είναι καλύτερα να ξεσπάη κανείς στον παλαιό του άνθρωπο και όχι στους άλλους;



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

Γιατί θυμώνουμε



– Γέροντα, εγώ νομίζω ότι δεν θυμώνω, αλλά απλώς νευριάζω.

– Πώς γίνεται αυτό, βρέ παιδί;

Αν νευριάζης, πρέπει να εξετάσης να δής μήπως έχεις το πάθος του θυμού.

Άλλο αν κάποιος νευριάση και πη καμμιά κουβέντα, επειδή είναι κουρασμένος ή έχει κάποιο πρόβλημα, έναν πόνο κ.λπ.

Τότε «καλημέρα» να του πη ο άλλος, «δέν με παρατάς κι εσύ!», μπορεί να του απαντήση.

Μά καλά, «καλημέρα» του είπε· δεν του είπε κάτι κακό.

Αυτός όμως είναι κουρασμένος, έχει τον πόνο του, γι᾿ αυτό αντιδρά έτσι.

Βλέπεις, και το πιο υπομονετικό γαϊδουράκι, όταν το παραφορτώσης, θα κλωτσήση.


– Γέροντα, όταν δεν είμαι συμφιλιωμένη με τον εαυτό μου, μου φταίει το καθετί και αντιδρώ.

– Αν δεν είσαι συμφιλιωμένη με τον εαυτό σου, αυτό σημαίνει ότι έχεις μία πνευματική αδιαθεσία και είναι φυσικό μετά να αντιδράς.

Όπως, όταν κάποιος είναι σωματικά άρρωστος, χάνει καμμιά φορά την υπομονή του και κουράζεται λ.χ.

να ακούη τους άλλους να μιλάνε, έτσι και όταν δεν είναι σε καλή πνευματική κατάσταση,

του λείπει η εγρήγορση, η υπομονή, η ανεκτικότητα.


– Τί φταίει, Γέροντα, που θυμώνω με το παραμικρό;

– Φταίει που πιστεύεις ότι πάντοτε φταίνε οι άλλοι.

Ο θυμός σ᾿ εσένα ξεκινάει από τους αριστερούς λογισμούς που βάζεις για τους άλλους.

Εάν βάζης δεξιούς λογισμούς, δεν θα εξετάζης τί σού είπαν ή πώς σού το είπαν,

θα παίρνης το βάρος επάνω σου και δεν θα θυμώνης.


– Όμως, Γέροντα, δεν μπορώ να πιστέψω ότι πάντοτε φταίω εγώ.

– Φαίνεται, υπάρχει μέσα σου κρυφή υπερηφάνεια.

Να προσέχης, γιατί ο θυμός έχει μέσα δικαιολογία, υπερηφάνεια, ανυπομονησία, αναίδεια.


– Γέροντα, γιατί σήμερα οι άνθρωποι νευριάζουν τόσο εύκολα;

– Τώρα και οι μύγες νευριάζουν! Έχουν πείσμα, θέλημα!...

Παλιά, αν τις έδιωχνες, έφευγαν. Τώρα, επιμένουν...

Είναι όμως αλήθεια ότι και μερικά επαγγέλματα σήμερα όχι μόνο δεν βοηθούν για την ψυχική ηρεμία,

αλλά και τον εκ φύσεως ήρεμο άνθρωπο μπορεί να τον κάνουν νευρικό.


– Γέροντα, εγώ, όταν ήμουν στον κόσμο, θύμωνα πολύ· τώρα στο μοναστήρι γιατί δεν θυμώνω;

– Πολλές φορές, από μερικές εξωτερικές αφορμές αγανακτεί ο άνθρωπος και ξεσπά,

επειδή δεν αναπαύεται με αυτό που κάνει και θέλει κάτι άλλο.

Αυτές όμως οι αντιδράσεις είναι εξωτερικές σκόνες που φεύγουν, όταν βρη ο άνθρωπος αυτό που τον αναπαύει.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

[XAPA]

«Οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε»(1)



– Γέροντα, η αγανάκτηση προέρχεται από εγωισμό;

– Όχι πάντοτε.

Υπάρχει και δίκαιη, θεία, αγανάκτηση.

Ο Προφήτης Μωυσής τις πλάκες με τις εντολές κρατούσε στα χέρια του

καί, όταν είδε τους Ισραηλίτες να θυσιάζουν στο χρυσό μοσχάρι,

τις πέταξε κάτω από θεία αγανάκτηση και τις έσπασε(2).

Πριν ανεβή στο όρος Χωρήβ(3), για να πάρη τις εντολές, τους είχε πει τί έπρεπε να κάνουν μέχρι να γυρίση.

Ύστερα και οι ίδιοι έβλεπαν τα αστροπελέκια στο Χωρήβ, αλλά, επειδή άργησε να επιστρέψη, έψαχναν για θεό.

Πήγαν στον Ααρών και του είπαν: «Ο Μωυσής δεν ξέρουμε τί έγινε.

Ποιός θα μας οδηγήση τώρα; Σήκω και φτιάξε μας θεούς, για να μας οδηγήσουν».

Ο Ααρών αντιστάθηκε στην αρχή, αλλά μετά υποχώρησε.

Κοπίασαν λοιπόν, έφτιαξαν ένα καμίνι, έρριξαν μέσα όλα τα χρυσαφικά που τους είχαν δώσει οι Αιγύπτιοι,

πριν φύγουν από την Αίγυπτο (4), και έκαναν ένα ολόκληρο χρυσό μοσχάρι.

Το έστησαν επάνω σε έναν βράχο και άρχισαν να πίνουν και να γλεντούν.

«Αυτό θα μας οδηγήση», έλεγαν.

Τότε ο Θεός είπε στον Μωυσή: «Κατέβα γρήγορα, γιατί ο λαός αποστάτησε».

Καθώς λοιπόν κατέβαινε ο Μωυσής από το Σινά, άκουσε φωνές.

Του λέει ο Ιησούς του Ναυή που τον περίμενε λίγο πιο κάτω: «Τί γίνεται; ήρθαν οι αλλόφυλοι!».

«Αυτές οι φωνές δεν είναι από πόλεμο· γλέντια είναι», του λέει ο Μωυσής.

Πλησιάζουν και τί να δούν!

Αυτοί είχαν χαρές, γιατί θα τους οδηγούσε το μοσχάρι στην Γη της Επαγγελίας! Βλέπεις, ήταν χρυσό!...

Οπότε αγανάκτησε ο Μωυσής και έρριξε κάτω τις πλάκες με τις εντολές και τις έσπασε.

Ένας πνευματικός άνθρωπος μπορεί να νευριάση, να αγανακτήση και να φωνάξη, αλλά για θέματα σοβαρά, πνευματικά.

Δεν έχει όμως κακία μέσα του ούτε κάνει κακό στον άλλον.

«Οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε»(5), δεν λέει ο Δαβίδ;



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Ψαλμ. 118, 60.
2) Βλ. Έξ. 32, 1-24.
3) Ονομασία του όρους Σινά, η οποία συναντάται στην Παλαιά Διαθήκη.
4) Βλ. Έξ. 11, 1-3 και 12, 36-37. Οι Ισραηλίτες, λίγο πριν από την έξοδό τους από την Αίγυπτο, είχαν δανεισθή κατ᾿ εντολήν του Θεού από τους Αιγυπτίους σκεύη ασημένια και χρυσά και ιματισμό. Αυτά δεν τα επέστρεψαν, γιατί στην συνέχεια θανατώθηκαν τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων και ο Φαραώ φοβήθηκε και τους έδιωξε αμέσως από την Αίγυπτο.
5) Ψαλμ. 4, 5.

[XAPA]

«Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (1)



– Γέροντα, πώς θα ξεπεράσω τον θυμό;

– Σκοπός είναι να προλαβαίνης να μη φθάνης στον θυμό.

Και το γάλα, αν δεν προλάβης να το κατεβάσης από την φωτιά, μόλις φουσκώση, χύνεται.


– Πώς θα προλαβαίνω να μη θυμώνω;

– Χρειάζεται επαγρύπνηση.

Να παρακολουθής τον εαυτό σου και να συγκρατής τον θυμό σου, για να μη ριζώση μέσα σου το πάθος,

γιατί μετά, και να θελήσης να το κόψης με το τσεκούρι, θα πετάη συνέχεια «λαίμαργα»(2) .

Να θυμάσαι αυτό που είπε ο Δαβίδ: «Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην»(3) .

Είδες εκείνος ο μοναχός τί έκανε;

Μόλις έβγαινε από το κελλί του, έκανε τον σταυρό του και έλεγε:

«Θεέ μου, φύλαξέ με από τους πειρασμούς» και ήταν έτοιμος να αντιμετωπίση πειρασμό.

Ήταν σαν να κρατούσε σκοπιά.

Κοιτούσε από που θα του έρθη ο πειρασμός, για να αμυνθή.

Αν λοιπόν κάποιος αδελφός του φερόταν άσχημα, αυτός ήταν έτοιμος και τον αντιμετώπιζε με πραότητα και ταπείνωση.

Έτσι να κάνης κι εσύ.


– Γέροντα, μερικές φορές σε έναν πειρασμό λέω από μέσα μου: «δέν θα μιλήσω», αλλά στο τέλος ξεσπάω.

– Τί θα πη ξεσπάς; Τα σπασμένα τί γίνονται μετά; Καίγονται;

Δεν έχεις, φαίνεται, πολλή υπομονή, γι᾿ αυτό φθάνεις μέχρις ενός σημείου και ύστερα ξεσπάς.

Χρειάζεσαι λίγη ακόμη... Πριν μιλήσης, να λές δυό-τρείς φορές την ευχή, για να πάρης λίγο φώς.

Μια γυναίκα, όταν θύμωνε, έλεγε το «Πιστεύω» και ύστερα μιλούσε.

Κοσμικοί άνθρωποι και βλέπεις τί αγώνα κάνουν!


– Γέροντα, όταν αντιδρώ με την συμπεριφορά μιας αδελφής, τί να κάνω;

– Να βλέπης την αδελφή με καλωσύνη.

Να προσπαθής να την δικαιολογής με αγάπη.

Αυτό θα σε βοηθήση να αποκτήσης φυσιολογικά μια σταθερή, καλή πνευματική κατάσταση καί,

όταν θα έρχεται το πάθος του θυμού, θα βρίσκη κατειλημμένη την θέση της καρδιάς σου από την αγάπη

και δεν θα μπορή πλέον να σταθή· θα φεύγη.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Ψαλμ. 118, 60.
2) Λαίμαργα: Τα κλαδιά που απομυζώντας τον χυμό του δένδρου αναπτύσσονται υπερβολικά, αλλά δεν δίνουν καρπό.
3) Ψαλμ. 118, 60.

[XAPA]

Με την ταπείνωση και την σιωπή δίνουμε τόπο στην οργή


– Γέροντα, πώς δίνει κανείς τόπο στην οργή;

– Με την ταπείνωση και την σιωπή δίνουμε τόπο στην οργή.

Γιατί λέμε ότι το φίδι είναι φρόνιμο;

Παρόλο που έχει όπλο δυνατό, το δηλητήριο, και μπορεί να μας κάνη κακό,

λίγο θόρυβο αν ακούση, αμέσως φεύγει· δεν πάει κόντρα, δίνει τόπο στην οργή.

Έτσι κι εσύ, αν κανείς σού πη κανέναν λόγο και σε πειράξη, μην απαντάς.

Αν σιωπήσης, αφοπλίζεις τον άλλον.


Μια φορά στο Καλύβι ο Ντίκας, ο μεγάλος γάτος, πήγε να χτυπήση ένα βατραχάκι.

Εκείνο δεν κουνήθηκε καθόλου, οπότε ο Ντίκας το άφησε και έφυγε.

Το βατραχάκι με την σιωπή του και με τήν... ταπείνωσή του τον νίκησε.

Αν κουνιόταν λίγο, θα το τίναζε ο Ντίκας επάνω και θα το χτυπούσε σαν το ντέφι.


– Γέροντα, όταν διαφωνούμε με κάποια αδελφή και επιμένη η καθεμιά στην γνώμη της, φθάνουμε σε αδιέξοδο και τελικά νευριάζω.

– Κοίταξε, πρέπει η μια από τις δυο σας να ταπεινωθή και να υποχωρήση· αλλιώς δεν γίνεται.

Αν δύο άνθρωποι θέλουν να περάσουν ένα μακρύ ξύλο από μια μικρή πόρτα,

πρέπει ο ένας να κάνη πίσω, για να μπή πρώτα ο άλλος· διαφορετικά δεν θα μπορέσουν να περάσουν.

Όταν ο καθένας επιμένη στην γνώμη του, είναι σαν να χτυπάη ο πυριόβολος (1) στην στουρναρόπετρα και πετιούνται φωτιές!...

Οι Φαρασιώτες(2), όταν κάποιος επέμενε στο δικό του, έλεγαν:

«Ας είναι το δικό σου κατσίκι θηλυκό και το δικό μου αρσενικό» (3), κι έτσι απέφευγαν τον καβγά.

Πάντως, όποιος υποχωρεί, κέρδος έχει, γιατί στερείται κάτι, κάνει μια θυσία, και αυτό του δίνει την χαρά και την ειρήνη.


– Και όταν κανείς εξωτερικά φέρεται σωστά και υποχωρή, αλλά μέσα του αντιδρά;

– Αυτό σημαίνει ότι μέσα του ζη ακόμη ο παλαιός άνθρωπος και παλεύει με αυτόν.


– Γιατί όμως, Γέροντα, αν και φέρεται σωστά, δεν έχει ειρήνη μέσα του;

– Πώς να έχη ειρήνη!

Για να έχη ο άνθρωπος ειρήνη, πρέπει και εσωτερικά να είναι τοποθετημένος σωστά.

Τότε φεύγει ο θυμός, η ανησυχία και έρχεται στον άνθρωπο η ειρήνη του Θεού.

Και όταν έρθη η ψυχική ηρεμία μέσα του, αφανίζει τον καπνό του θυμού, καθαρίζουν τα μάτια της ψυχής και βλέπει καθαρά.

Γι᾿ αυτό ο Χριστός μόνον για τους «ειρηνοποιούς» λέει ότι «υιοί Θεού κληθήσονται» (4).



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007

1) Πυριόβολος: Τσακμακόπετρα.
2) Κάτοικοι των Φαράσων της Καππαδοκίας, πατρίδος του Γέροντος Παϊσίου.
3) Το θηλυκό κατσίκι, επειδή είναι παραγωγικό, έχει μεγαλύτερη αξία από το αρσενικό.
4) Ματθ. 5, 9.

[XAPA]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ψυχοφθόρος λύπη

Η χαρά είναι του Χριστού, η λύπη είναι του διαβόλου



– Γέροντα, αυτόν τον καιρό, στενοχωριέμαι πολύ.

– Γιατί στενοχωριέσαι; Βούλιαξαν τα καράβια σου;

Που τα έβγαλες και βούλιαξαν; στον Ατλαντικό;

Καλά, βγάζουν τα καράβια με τέτοιον καιρό στον ωκεανό; Πόσα βούλιαξαν;


– Όλα, Γέροντα, βούλιαξαν.

– Έ, τότε είσαι ακτήμων και μπορείς να γίνης καλή μοναχή!

Γιατί δεν δοξάζεις διαρκώς τον Θεό; Τί σού λείπει;

Να έχη λύπη ένας άνθρωπος που βρίσκεται μακριά από τον Χριστό, το καταλαβαίνω·

αλλά να έχη λύπη ένας που είναι κοντά στον Χριστό, δεν το καταλαβαίνω,

γιατί, και πόνο να έχη, ο πόνος του μελώνεται από τον Χριστό.


Όπως έχω καταλάβει, στον άνθρωπο δεν υπάρχει φαρμάκι,

γιατί, αν το φαρμάκι το ακουμπήση στον Χριστό, γίνεται γλυκό σιρόπι.

Όποιος έχει μέσα του φαρμάκι, σημαίνει ότι δεν ακουμπάει τα προβλήματά του στον Χριστό.

Η χαρά είναι του Χριστού, η λύπη είναι του διαβόλου.

Όταν βλέπω μοναχό να είναι σαν ζημιωμένος μπακάλης, ξέρετε πώς στενοχωριέμαι;

Άλλο η κατά Θεόν λύπη, το χαροποιόν πένθος.

Τότε ο άνθρωπος αγάλλεται.

Η σιωπή, η συστολή που έχει, στάζουν μέλι στην καρδιά του. Όταν δώ έναν τέτοιον άνθρωπο, να του φιλήσω και τα πόδια.


– Γέροντα, από που θα καταλάβη κανείς αν η λύπη του είναι πράγματι κατά Θεόν;

– Ας υποθέσουμε, κάνει μια αμαρτία ο άνθρωπος και λυπάται.

Αν λυπάται από καθαρό φιλότιμο για την πτώση του, γιατί στενοχώρησε τον Χριστό, νιώθει μέσα του έναν γλυκό πόνο,

γιατί ο Θεός σκορπά στην ψυχή του γλυκύτητα, την θεία παρηγοριά.

Αυτή η λύπη είναι κατά Θεόν.

Ενώ, όταν κανείς νιώθη συνεχή λύπη με άγχος και απελπισία, πρέπει να καταλάβη ότι αυτή η λύπη δεν είναι κατά Θεόν.

Η κατά Θεόν λύπη είναι χαρά πνευματική και φέρνει στην ψυχή παρηγοριά,

ενώ η λύπη που δεν είναι κατά Θεόν φέρνει άγχος και αδιέξοδο.


– Και όταν, Γέροντα, ένας πνευματικός άνθρωπος στενοχωριέται, επειδή κάποιος αιρετικός χρησιμοποιεί το όνομά του και κάνει κακό στους ανθρώπους ;

– Αυτή η στενοχώρια είναι δικαιολογημένη και πρέπει να στενοχωρεθή ο άνθρωπος, γιατί βλάπτονται πολλοί.

Και σ᾿ αυτήν όμως την περίπτωση η αντιμετώπιση πρέπει να είναι πνευματική.

Αν τοποθετηθή ταπεινά και πή: «Θεέ μου, δεν θέλω να πάθουν κακό οι άνθρωποι·

φώτισέ τους να καταλάβουν την αλήθεια», αναπαύεται.

Ενώ, αν αρχίση να αγωνιά και να λέη: «τί να κάνω;

χρησιμοποιούν το όνομά μου και καταστρέφονται ψυχές» κ.λπ.,

ανάπαυση δεν θα έχη.

Πάντως, όταν κανείς δεν έφταιξε και έχη αναπαυμένη την συνείδησή του,

τότε, ακόμη κι αν οι άλλοι τον πληγώνουν, εκείνος νιώθει μέσα του μεγάλη παρηγοριά.



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2007


1) Η αδελφή που έκανε την ερώτηση είχε υπ᾿ όψιν της περιπτώσεις ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν το όνομα του Γέροντα, για να εξυπηρετήσουν συμφέροντά τους ή για να πείσουν τον κόσμο να δεχθή πλανεμένες ιδέες τους.

[XAPA]

Ο εγωισμός πάντα φέρνει λύπη και άγχος



– Γέροντα, σκέφτομαι συνέχεια το σφάλμα μου που σας στενοχώρησε και με πιάνει λύπη.

– Μήν το σκέφτεσαι, μια που πέρασε, γιατί αυτό μόνο θα σε θλίβη και δεν θα σε βοηθήση σε τίποτε.

Το να προσέχης όμως στο εξής, αυτό θα σε ωφελή.

Συνέχισε με φιλότιμο τον αγώνα σου.

Όλοι οι άνθρωποι κάνουμε απροσεξίες, αλλά ο Καλός Θεός σαν (1) Πατέρας μας προστατεύει.

Γι᾿ αυτό έχει τους Αγίους Του, γι᾿ αυτό έχει βάλει και από έναν Άγγελο ξεχωριστά σε κάθε άνθρωπο, για να

τον προστατεύη, γι᾿ αυτό οικονομάει να υπάρχουν και πνευματικοί άνθρωποι, για να βοηθάνε πάλι τους ανθρώπους.


– Γέροντα, κάμπτομαι από την στενοχώρια για τις πτώσεις μου και κουράζομαι στον αγώνα μου.

– Από τον εγωισμό είναι. Επειδή δεν «κάμπτεις», γι᾿ αυτό αποκάμνεις μετά.

Δεν υπάρχει ταπείνωση, μετάνοια, συντριβή· υπάρχει εγωισμός, και ο εγωισμός πάντα φέρνει λύπη και άγχος.

Όταν ο άνθρωπος δεν έχη μετάνοια, αλλά στενοχωριέται από εγωισμό, από ανθρωπαρέσκεια, επειδή ξέπεσε στα

μάτια των άλλων, τότε υπάρχει μέσα του αγωνία, φαρμάκι, πόνος.


– Δηλαδή, Γέροντα, όταν κανείς μετά από μια πτώση του στενοχωριέται πολύ, αυτό προέρχεται πάντα από εγωισμό;

– Όχι πάντα· μπορεί να προέρχεται και από φιλότιμο. Και όταν η στενοχώρια είναι πολλή και προέρχεται μόνον από

καθαρό φιλότιμο, τότε και η θεία παρηγοριά είναι πολλή και δυνατή και τονώνει όχι μόνον την ψυχή αλλά και το σώμα.


– Και πώς θα καταλάβω, Γέροντα, αν στενοχωριέμαι από φιλότιμο;

– Όποιος στενοχωριέται από φιλότιμο, ρίχνει το βάρος επάνω του· ενώ, όποιος στενοχωριέται από εγωισμό, ρίχνει το

βάρος στους άλλους και λέει ότι τον αδικούν.

Θίγεται ο εγωισμός του, κατεβάζει τα μούτρα, δεν μιλάει...

Νά, σήμερα δυο αδελφές έκαναν μια ζημιά. Έκανα και στις δύο παρατήρηση. Και οι δύο λυπήθηκαν και έσκυψαν

το κεφάλι.


Η μία όμως λυπήθηκε από φιλότιμο, γιατί με στενοχώρησε με την ζημιά που έκανε, ενώ η άλλη λυπήθηκε από εγωισμό.

Η πρώτη ντρεπόταν ακόμη και να με κοιτάξη. Η άλλη, για να μη χάση την υπόληψή της, πήγε αμέσως να δικαιολογηθή,

χωρίς να εξετάση πόσο μεγάλη ήταν η ζημιά.

Σκέφθηκε: «Ξέπεσα στα μάτια των άλλων· δεν θα μ᾿ έχουν πια εμπιστοσύνη.

Πώς να δικαιολογήσω τώρα το σφάλμα μου, για να μη χάσω την υπόληψή μου;».

Αν αναγνώριζε το σφάλμα της και έπαιρνε το βάρος επάνω της, θα είχε μέσα της παρηγοριά.


Αυτή όμως προσπάθησε να δικαιολογηθή, γι᾿ αυτό ανάπαυση μέσα της δεν είχε.

Γιατί, όταν δικαιολογούμαστε, δίνουμε χώρο στον διάβολο, οπότε έρχεται, μας κάνει λεπτή εργασία και

μας στενοχωρεί· ενώ, όταν παίρνουμε όλο το βάρος επάνω μας, τότε και ο Θεός μας παίρνει όλο το βάρος.

Ας κανονίσουμε λοιπόν ποιό από τα δυο θα διαλέξουμε: την ταπείνωση που δίνει ανάπαυση ή τον εγωισμό που

φέρνει στενοχώρια, άγχος και ταραχή;



«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
2010

(1) Ο Γέροντας σ᾿ αυτές τις περιπτώσεις συνήθως χρησιμοποιεί το μόριο «σάν» αντί του «ως», που είναι το ορθό.