Πνευματική μελέτη- Γέροντα, άνθρωποι που αρχίζουν να έχουν την καλή ανησυχία, τι βιβλία νά διαβάσουν, για να βοηθηθούν; - Να διαβάσουν πρώτα το Ευαγγέλιο, για να μάθουν τι θα πη Χριστός. Να συγκλονισθούν λίγο, και ύστερα να διαβάσουν την Παλαιά Διαθήκη.
Ξέρεις τι κόπος είναι, όταν δεν έχουν διαβάσει τίποτε και σου ζητούν βοήθεια; Σαν να πηγαίνη ένα παιδί του Δημοτικού Σχολείου σε καθηγητή Πανεπιστημίου και να του λέη: «Βοήθησε με».
Τί να του πη ο καθηγητής; «Ενα και ένα ίσον δύο»;
Άλλοι πάλι δεν έχουν την καλή ανησυχία - έρχονται και λένε: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα, μια χαρά είμαι, Πάτερ, απλώς πέρασα να σε δω».
Ποτέ ό άνθρωπος δεν μπορεί να πη ότι δεν έχει τίποτε. Κάτι θα έχη. Ό αγώνας για πνευματική ζωή δεν τελειώνει ποτέ.
Ή μερικοί μου λένε: «Να μας πης πνευματικά». Σαν νά πάνε στον μπακάλη και του λένε: «Δώσ' μας ψώνια».
Τα χάνει και ο μπακάλης. Δεν έχουν κάτι το συγκεκριμένο να ζητήσουν και να πουν «μου χρειάζεται τόση ζάχαρη, τόσο ρύζι κ.λπ.», αλλά λένε «δώσ' μας ψώνια».
Ή σαν να πάνε στον φαρμακοποιό και του λένε «δώσ' μας φάρμακα!», χωρίς να του πούνε προηγουμένως από τι πάσχουν ή αν πήγαν στον γιατρό και τί τους είπε ο γιατρός. Άντε τώρα να βρής άκρη!
Βλέπεις, εκείνος που έχει πνευματική ανησυχία, βρίσκει τι του λείπει, το ζητάει και ωφελείται.
Εγώ, ως αρχάριος, όταν διάβαζα κάτι, το αντέγραφα, για να μην το ξεχάσω, και προσπαθούσα να το εφαρμόσω.
Δεν διάβαζα, για να περνάω ευχάριστα την ώρα μου. Υπήρχε μέσα μου η καλή ανησυχία και, όταν δεν καταλάβαινα κάτι, ρωτούσα να μάθω πως είναι.
Λίγο διάβαζα, πολύ ήλεγχα τον εαυτό μου με αυτά που διάβαζα. «Πού βρίσκομαι; Τί κάνω;».
Κάθιζα τον εαυτό μου στο σκαμνί. Δεν τα περνούσα αυτά που διάβαζα έτσι αφορολόγητα.
Σήμερα οι άνθρωποι καταλήγουν από την πολλή μελέτη να είναι μαγνητόφωνα και να γεμίζουν τις κασσέττες τους με περιττά πράγματα.
«Ή άνευ πράξεως» όμως διδασκαλία είναι κατά τόν Άββά Ισαάκ «παρακαταθήκη έντροπής» (1) Βλέπεις, πολλοί πού ενδιαφέρονται για τον αθλητισμό διαβάζουν αθλητικά περιοδικά ή εφημερίδες και κάθονται.
Μπορεί να είναι σαν τα μοσχάρια, αλλά θαυμάζουν τους αθλητές: «Α, καταπληκτικός αυτός, λένε, μπράβο!"!...». Δέν χύνουν όμως λίγο ίδρωτα ούτε χάνουν κανένα κιλό βάρος.
Διαβάζουν - διαβάζουν αθλητικά καί ξαπλώνουν έτσι δεν ωφελούνται. Μένουν με την ευχαρίστηση του διαβάσματος.
Οι κοσμικοί, άλλοι διαβάζουν εφημερίδα, άλλοι διαβάζουν ένα ρομάντζο, μιά περιπέτεια, άλλοι παρακολουθούν στο γήπεδο πως παίζουν, και περνάνε την ώρα τους.
Το ίδιο κάνουν και μερικοί που διαβάζουν πνευματικά. Μπορεί να ξενυχτούν και να διαβάζουν πνευματικά βιβλία με μανία και να ευχαριστιούνται.
Παίρνουν ένα πνευματικό βιβλίο, κάθονται και λίγο αναπαυτικά και διαβάζουν. «ωφελήθηκα», λέει ό άλλος.
Καλύτερα πες ότι ευχαριστήθηκες, ότι πέρασες ευχάριστα την ώρα σου.
Γιατί αυτό δεν είναι ωφέλεια. ωφελείσαι, μόνον όταν δης τί λέει αυτό που διαβάζεις, έλέγχης τον εαυτό σου και προσπαθής να τον ζορίζης στην εφαρμογή:
«Τί λέει αυτό που διάβασα; Εγώ πού βρίσκομαι πνευματικά; Τί πρέπει να κάνω;».
Ύστερα, όσο περισσότερα μαθαίνει κανείς, τόσο περισσότερη ευθύνη έχει.
Δεν λέω να μη διαβάζη, για να μην ξέρη πολλά και να μην έχη ευθύνη, γιατί αυτό είναι πονηριά, αλλά νά μή διαβάζη μόνο γιά νά ευχαριστιέται.
Το κακό είναι ότι, αν διαβάζη και έχη δυνατή μνήμη, θυμάται πολλά, μπορεί και να λέη και πολλά και να ξεγελάη τον εαυτό του, να νομίζη δηλαδή ότι τα εφαρμόζει κιόλας. Έτσι δημιουργεί ψευδαίσθηση και στον εαυτό του καί στους άλλους.
Γι' αυτό μην αναπαύετε τον λογισμό σας στα πολλά διαβάσματα. Να στραφήτε στην εφαρμογή. Τα πολλά διαβάσματα μορφώνουν εγκυκλοπαιδικά. Έτσι δεν λέγεται;
- Ναί, Γέροντα.- Σκοπός όμως είναι πως θά μορφωθώ θεοκεντρικά.
Δέν πάω νά γίνω καθηγητής Πανεπιστημίου, ώστε να είμαι υποχρεωμένος να ξέρω πολλά.
Αλλά και αν μου χρειασθή κάτι από την άλλη γνώση, εύκολα θα το μάθω, όταν αποκτήσω την θεοκεντρική μόρφωση. Κατάλαβες;
- Όταν έχη κανείς περισπασμό, συμφέρει να συγκεντρωθή με την μελέτη;- Ναί, να διάβαση λίγο, κάτι πολύ δυνατό, για να θερμανθή η ψυχή.
Έτσι καπακώνονται οι μέριμνες και ο νους μεταφέρεται σε θείο χώρο. Αλλιώς πάει ο νους σ’ αυτήν ή σ' εκείνη την δουλειά, εκεί που σύχναζε τις περισσότερες ώρες.
- Γέροντα, όταν είναι κανείς κουρασμένος ή στενοχωρημένος, θέλει να διάβαση κάτι εύκολο, κανένα διήγημα, κανένα μυθιστόρημα κ.λπ.- Δεν υπάρχει κανένα πνευματικό βιβλίο που να είναι καλό για εκείνη την
ώρα;
Ό σκοπός δεν είναι να ξεχάση ο άνθρωπος την στενοχώρια του, αλλά να λυτρωθή. Το άλλο δεν λυτρώνει.
Δεν βοηθούν στην πνευματική ζωή τα μυθιστορήματα ή η εφημερίδα και η τηλεόραση.
Πολλές φορές ακόμη και μερικά θρησκευτικά περιοδικά κάνουν ζημιά στους Χριστιανούς, γιατί διεγείρουν τον μωρό ζήλο και προκαλούν σύγχυση.
Προσέξτε• μη διαβάζετε περιττά πράγματα τις ελεύθερες ώρες σας.
Μερικά αναγνώσματα είναι σαν να τρως νεροκολοκύθες, σαν να ψάχνης στα άχυρα, να βρής ένα σπυρί σιτάρι.
Λένε μερικοί: «Ναι , άλλα αυτά με ξεκουράζουν». Μα πως σε ξεκουράζουν, ευλογημένε, αφού σε ζαλίζουν και πονούν τα μάτια σου;
Καλύτερα να κοιμηθής, για να ξεκουρασθής. Από το τι διαβάζει κανείς, θα καταλάβης την πνευματική του κατάσταση. Άν είναι πολύ κοσμικός, θα διαβάζη περιοδικά αισχρά.
Άν είναι λίγο κοσμικός, θα διαβάζη λιγότερο βρώμικα ή εφημερίδες. Άν θρησκεύη, θα διαβάζη θρησκευτικά έντυπα ή σύγχρονα θρησκευτικά βιβλία ή πατερικά κ.ο.κ.
- Γέροντα, ποια πνευματικά βιβλία βοηθούν περισσότερο;- Πολύ ωφελούν τα διάφορα πατερικά βιβλία, που στις μέρες μας, δόξα τω Θεώ, κυκλοφορούν κατά χιλιάδες. Σ' αυτά βρίσκει κανείς ο,τι ποθεί, ό,τι του χρειάζεται. Είναι γνήσια πνευματική τροφή και οδηγούν με ασφάλεια στον πνευματικό δρόμο.
Για να βοηθήσουν όμως, πρέπει νά διαβάζωνται με ταπείνωση και προσευχή.
Τά πατερικά κείμενα μοιάζουν μέ αξονικές τομογραφίες, γιατί όπως σ' εκείνες φωτογραφίζεται ή σωματική κατάσταση του ανθρώπου, έτσι καί σ' αυτά φωτογραφίζεται η πνευματική του κατάσταση.
Κάθε πρόταση των πατερικών κειμένων δεν κρύβει ένα άλλα πολλά νοήματα, και καθένας τα καταλαβαίνει ανάλογα με την πνευματική του κατάσταση.
Καλό είναι να διαβάζη κανείς κείμενο και όχι μετάφραση, επειδή ο μεταφραστής ερμηνεύει το πρωτότυπο ανάλογα με την δική του πνευματικότητα.
Πάντως, για να κατανόηση κανείς τους Πατέρες, πρέπει να σφίξη τον εαυτό του, να συγκέντρωση τον νου του και να ζη πνευματικά, γιατί το πνεύμα των Πατέρων γίνεται αντιληπτό μόνο με το πνεύμα.
Ειδικά οι Ασκητικοί Λόγοι του Άββά Ισαάκ του Σύρου πολύ βοηθούν, αλλά χρειάζεται να τους μελετάη λίγο - λίγο, για να αφομοιώνη την τροφή.
Ό Ευεργετινός (2) είναι ευεργεσία μεγάλη, γιατί μπορούμε να γνωρίσουμε όλο το πνεύμα των Αγίων Πατέρων.
Βοηθάει, γιατί περιγράφει τους αγώνες των Πατέρων για όλα τα πάθη με την σειρά, και η ψυχή γνωρίζει πως εκείνοι δούλεψαν και βοηθιέται.
Τα Συναξάρια πάλι είναι αγιασμένη ιστορία, γι' αυτό πολύ βοηθούν - ιδίως τά παιδιά -, αλλά να μην τά διαβάζουμε σαν ιστορίες.
Δεν χρειάζεται να έχουμε γνώση πολλή, για να αποκτήσουμε ευλάβεια. Έάν τά λίγα πού ξέρουμε τά συλλογιζώμαστε, θα κεντηθή η καρδιά.
Ένας από ένα τροπάριο τινάζεται στον αέρα, και άλλος τα ξέρει όλα άπ' έξω και δεν νιώθει τίποτε, γιατί κινείται έξω από την πνευματική πραγματικότητα.
Διαβάζετε λοιπόν Πατέρες, έστω μια ή δυο γραμμές την ημέρα. Είναι βιταμίνες πολύ δυναμωτικές.ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Β’
(1) Αββά Ισαάκ του Σύρου, Οι Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος Α΄ , σ. 6
(2) Γνωστή ανθολογία ασκητικών και πατερικών κείμενων που φιλοτεχνήθηκε από τον Όσιο Παύλο τον Ευεργετινό, ιδρυτή και κτήτορα της περίφημης Ιεράς Μονής της Ευεργέτιδος στην Κωνσταντινούπολη.
