Θέσεις τις Ορθοδοξίας περί Χιλιετούς Βασιλείας

[student]

Εχω εμπλακεί σε μία αντιπαράθεση με έναν φίλο σχετικά με το θέμα της χιλιετούς βασιλείας.

Από μέρους μου του έχω παραθέσει την ερμηνεία που δίνει η Ορθόδοξη Εκκλησία περί της χιλιετούς βασιλείας, ενώ αυτός από μέρους του προσεγγίζει το θέμα διαφορετικά.

Το πρόβλημα που έχω και χρειάζομαι βοήθεια από τους πιο θεολογικά καταρτισμένους είναι το που μπορούμε να βρούμε επίσημη, δογματική απόφαση της Ορθοδόξου Εκκλησίας περί της ερμηνείας της χιλιετούς βασιλείας. Αυτό το ερώτημα δέχθηκα και σε αυτό προσπαθώ να απαντήσω μιας και όσο αναγκαστικά ψάχνω το θέμα τόσο βρίσκω πράγματα τα οποία δεν εγνώριζα

Σε ένα άρθρο της ΟΟΔΕ διαβάζω
«Λόγω τής περιπλοκότητας του θέματος, από πολύ νωρίς, ακόμα και επώνυμοι άνδρες τού Χριστιανισμού παρανόησαν τα γραμμένα τού 20ού κεφαλαίου τής Αποκάλυψης. Ακόμα και ένας ακροατής τού αποστόλου Ιωάννη (τού συγγραφέα τής Αποκάλυψης), ο Παπίας, νόμισε πως ήταν κατά γράμμα 1.000 έτη. 'Αλλους αρχαίους υποστηρικτές της Χιλιαστικής θέσης, έχουμε τον Κήρυνθο, τον Ιουστίνο, τον Τερτυλιανό, τον Ειρηναίο, τον Λακτάντιο, τον Μεθόδιο Ολύμπου, κ.ά.

Από την άλλη πλευρά, πολέμησαν το Χιλιασμό ο Ωριγένης, ο Διονύσιος Αλεξανδρείας, ο πρεσβύτερος Γάιος, ο Αυγουστίνος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Επιφάνειος, ο Ιερώνυμος κ.λ.π.»

Επιπλέον στη wiki βρήκα τα παρακάτω

«Ιστορικό"Έτερον θέμα της εσχατολογίας της εποχής ήτο ο Χιλιασμός"[6] αν και "ποτέ δεν κέρδισε την αποδοχή όλης της εκκλησίας"[7]. "Την ιδέαν ενεκολπώθησαν πολλοί ιεροί συγγραφείς...ενώ άλλοι είτε ετήρουν σιγήν περί αυτής είτε και την κατεπολέμησαν"[8]. Στους χιλιαστές της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας "συγκαταλέγονται και τινες των κατά τας πρώτας εκατονταετηρίδας διδασκάλων και Πατέρων της Εκκλησίας, Βαρνάβας ο αποστολικός ανήρ, Παπίας ο της εν Φρυγία Ιεραπόλεως επίσκοπος, Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς, Ειρηναίος, ο Λουγδούνου επίσκοπος, Λακτάντιος και ει τινες έτεροι".[9]

Η χιλιαστική δοξασία κυρίως "εστηρίζετο επί του 20ου κεφαλαίου της Αποκαλύψεως" και αναπτύχθηκε με εμφανείς τις "επιδράσεις της αποκαλυπτικής γραμματείας του Ιουδαϊσμού"[6][10]. Τέτοια έργα ήταν τα "Δ' Έσδρα (κεφ. 5,7,10,12), Ενώχ (45,50, 51,61), Βαρούχ[11] (29,40,53,72), Ιωβηλαίων (1,13, 20,23), Ψαλμ. Σολομώντος (17), Αποκ. Πέτρου κ.ά.." που "συνεδέοντο δε και με την έξαρση του μεταγενέστερου Ιουδαϊκού μεσσιανισμού, ήτοι με την έντονη Ιουδαϊκή προσδοκία της ελεύσεως του Μεσσία για την εγκαθίδρυση στη γη χιλιετούς Ιουδαϊκής βασιλείας με κέντρο την Ιερουσαλήμ, στην οποία θα υποτάσσοντο όλοι οι λαοί της γης."[12]. Η ιδέα αυτή που "συνεδέετο προς φαινόμενα ενθουσιαστικά και προφητικά, εκαλλιεργήθη δε κυρίως υπό του Μοντανισμού"[13].

"Ο επίσκοπος Ιεραπόλεως Παπίας φαίνεται, ότι πρώτος "διέδωκεν" τη διδασκαλία αυτή την οποία ο Γάιος[14] και ο Ευσέβιος απέδιδαν στον γνωστικό Κήρινθο. Επιπλέον, ο Παπίας, "γνώριζε την Αποκάλυψη και την ιουδαϊκή αποκαλυπτική γραμματεία της εποχής, υπό την επίδραση μάλιστα της οποίας δέχθηκε...τον Χιλιασμό"[15]. Επίσης, τον χιλιασμό δέχτηκαν και μερικοί Λατίνοι συγγραφείς όπως ο Λακτάντιος, ο Βικτωρίνος και ο Κομμοδιανός "επί των οποίων είναι εμφανείς αι επιδράσεις της αποκαλυπτικής γραμματείας του Ιουδαϊσμού (χιλιαστική αντίληψις και άλλαι λαϊκαί παραδόσεις)"[16]. Επίσης, συγγραφείς αποκρύφων κειμένων του 2ου αιώνα υποστήριξαν "χιλιαστικές δοξασίες, όπως ο συγγραφέας της Επιστολής Βαρνάβα (15, 4-8), ο Ερμάς στον Ποιμένα, ο συγγραφέας της Β' Κλήμεντος" κ.ά. [17].

Οι χιλαστές, δεν αποτελούσαν όμως ενιαίο σύστημα αλλά "προς εαυτούς διεφώνουν καθότι ο μεν Ιουστίνος (Απολ. Α.52.) επίστευεν ότι πάντες οι άνθρωποι εξελεύσονται των τάφων εν τη δευτέρα παρουσία ο δε Ειρηναίος (Adv. haeres V. 32—36.) εδόξαζεν ότι μόνοι οι δίκαιοι αναστήσονται, καθώς και ο Τερτυλλιανός (De ressurect. carnis 42. De anima 58. Adv. Marcion. III. 4.), όστις όμως διέφερε νομίζων οτι οι μεν πρότερον, οι δε ύστερον εγερθήσονται κατά την ιδίαν αυτών αξίαν έκαστος, ο δε Λακτάντιος όστις επίστευε δύο αναστάσεις, την μεν κατά την παρουσίαν, την δε κατά την τελευταίαν κρίσιν, ενόμιζεν ότι οι χριστιανοί μόνοι αναστήσονται κατά την πρώτην, οι μεν αγαθοί όπως ανταμειφθώσιν, οι δε κακοί όπως τιμωρηθώσι, κατά δε την δευτέραν οι δίκαιοι μεταμορφωθήσονται εις σχήμα αγγέλων (Inslit. div. VII.20. 26.)"[18]

Επιπλέον, "η καρποφορία περιγράφεται καθ' υπερβολήν υπό του Ειρηναίου (επιδράσεις χιλιαστικών δοξασιών του Παπίου)", ενώ "ο Ιουστίνος, αν και ένθερμος υποστηρικτής του Χιλιασμού, κατώρθωσεν εν τούτοις να αποφύγη τας υπερβολικάς...ταύτας υλιστικάς προσδοκίας"[19], τη στιγμή που ο Ειρηναίος μένει σταθερά υπέρ του "περί αιωνίας τιμωρίας των αμαρτωλών φρονήματος της Εκκλησίας"[20].

...
Η αντίληψη που αφορούσε την αναμενόμενη χιλιετή Βασιλεία του Χριστού "επί γης" ήταν αρκετά διαδεδομένη, "και πολλοί των καθολικών χριστιανών ησπάζοντο αυτήν"[25] χωρίς όμως να κερδίσει "ποτέ την αποδοχή από ολόκληρη την εκκλησία"[26]. Αυτό παραδέχεται και ο Ιουστίνος, υπέρμαχος χιλιαστικών απόψεων, καθώς αναφέρει ότι στην εποχή του υπήρχαν πολλοί χριστιανοί "καθαράς και ευσεβούς γνώμης", "οι οποίοι δεν συνεμερίζοντο τας περί χιλιασμού αντιλήψεις"[27]. 'Γενικά, '"...ταχέως προσέβαλον αυτήν άλλοι, ιδίως αφ' ότου οι Μοντανισταί εδέχθησαν αυτήν. Ο πρεσβύτερος της εν Ρώμη εκκλησίας Γάιος έγραψε κατ' αυτής"[25]. Οι διαμάχες που υπήρξαν ανάμεσα σε χιλιαστές και μή, "αποτέλεσαν και τον κύριο λόγο, ώστε να...καθυστερήσει στην Ανατολή η πλήρης αποδοχή της [Αποκαλύψεως] στον κανόνα της ΚΔ"[28].

"Η χιλιαστική μεσοβασιλεία του Χριστού επί της γης εγκαταλείπεται οριστικώς υπό του Ιππολύτου. Ούτος ερμηνεύει αλληγορικώς την περικοπήν της Αποκαλύψεως...Τα χίλια έτη...δεν υποδηλούν ισόποσον χρονικήν περίοδον πραγματικής βασιλείας τοϋ Χριστού επί της γής...αλλ' είναι έκφρασις σχηματική"[29] και συνολικά "οι χιλιαστικές όμως ιδέες ατόνησαν προοδευτικά μετά τα μέσα του Γ' αιώνα"[30]

Σύμφωνα με τον Ειρηναίο και τον Ευσέβιο, ο Παπίας Ιεραπόλεως (περ. 70-135) υποστήριζε ότι έλαβε τη διδασκαλία περί κυριολεκτικής χιλιετούς βασιλείας επί γης από τον ίδιο τον Ιωάννη και ότι αυτό πίστευαν και άλλοι πρεσβύτεροι που γνώριζαν τον Ιωάννη. Ο Παπίας, μάλιστα περιέγραψε αυτή τη χιλιετή βασιλεία χρησιμοποιώντας τις εικόνες του προφήτη Ησαΐα για μια περίοδο που ακόμα και τα ζώα θα ζουν μεταξύ τους ειρηνικά, και η γη θα είναι πολύ γόνιμη.[31].

Εκείνη περίπου την περίοδο, χιλιαστικές δοξασίες συναντάμε σε απόκρυφα και ψευδεπίγραφα κείμενα όπως η Επιστολή Βαρνάβα, ο Ποιμένας του Ερμά, η επιστολή Β' Κλήμεντος[32] κ.ά.

Ο Iουδαίος Τρύφωνας χλεύαζε τους χριστιανούς επειδή πίστευαν πως η Ιερουσαλήμ επρόκειτο να γίνει πρωτεύουσα της Βασιλείας του Χριστού, όπου θα αναστηθούν οι αρχαίοι πατριάρχες καθώς και οι άλλοι προφήτες των Γραφών και, μαζί με άλλους προσηλύτους, θα αναγνωρίσουν την εξουσία του Ιησού Χριστού. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας (περ. 100-165) απάντησε, όπως καταγράφεται στο γνωστό έργο Προς Τρύφωνα Ιουδαίον διάλογος, λέγοντας πως υπάρχουν χριστιανοί που το πιστεύουν αυτό, αλλά όχι όλοι. Για τον εαυτό του είπε πως πίστευε, όπως και άλλοι χριστιανοί, πως θα γίνει ανάσταση των νεκρών και θα λάβει χώρα η χιλιετής βασιλεία με έδρα την Ιερουσαλήμ, η οποία θα ξαναχτιστεί και θα γεμίσει δόξα[33].

Από τον Παπία και τον Ιουστίνο κληρονόμησε την πίστη στον χιλιασμό ο Ειρηναίος (περ. 130–200). Ο Ειρηναίος πίστευε ότι, εφόσον ο κόσμος φτιάχτηκε σε έξι μέρες, θα έχει και ύπαρξη 6.000 ετών. Ο Αντίχριστος θα βασιλεύσει για τριάμισι χρόνια και ύστερα θα θανατωθεί και θα ριχτεί από τον Χριστό στη λίμνη του πυρός. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η ευλογημένη έβδομη ημέρα, η χιλιετία, όπου θα ζουν οι δίκαιοι, αποτελούμενοι τόσο από Εβραίους όσο και από εθνικούς, μαζί με τους Πατριάρχες[33].

...
Εχόντων έτσι των πραγμάτων, ο ιστορικός Φίλιπ Σαφ έγραψε ότι «το πιο εκπληκτικό σημείο» στην περίοδο πριν από τη Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ. ήταν «η πεποίθηση σε μια ορατή βασιλεία του Χριστού με δόξα πάνω στη γη μαζί με τους αναστημένους αγίους για χίλια χρόνια, πριν από τη γενική ανάσταση και κρίση»[42].

Ωστόσο, τον 2ο αιώνα άρχισε ο αντίλογος απέναντι στον χιλιασμό. Κατά την Ηθική και Θρησκευτική Εγκυκλοπαίδεια, ο Γάϊος που "βοήθησε θεολογικά την Εκκλησία στην αντιμετώπιση του αποκαλυπτικού κινήματος της εποχής του και της πληθώρας των απόκρυφων βιβλίων, που νόθευαν τον Κανόνα της Γραφής" καταπολεμά τη διδασκαλία "περί χιλιετούς βασιλείας του Χριστού στη γη". Η αντίδρασή του ήταν τόσο μεγάλη ώστε "προς αναίρεσιν των χιλιαστικών τούτων δοξασιών...ο Γάϊος απέρριψε την Αποκάλυψιν του Ιωάννου" την οποία απέδωσε στον Κήρινθο[43].»



Ομολογώ ότι εξεπλάγην με την συνειδητοποίηση ότι κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια υπήρχε έντονη διαφωνία μεταξύ των πατέρων για το θέμα και ότι ακόμα και ο μαθητής του Ιωάννη Παπίας είχε διαφορετική άποψη από τη σημερινή. Είχα μείνει με την εντύπωση ότι η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ήταν εξ αρχής αυτή που γνωρίζουμε και όχι ότι μεσολάβησαν τόσες διαφορετικές απόψεις. Εν κατακλείδι φαίνεται ότι μετά τη Νίκαια επικρατεί η σημερινή άποψη αλλά ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΡΩ αν με αυτό το θέμα έχει ασχοληθεί κάποια σύνοδος και που βρίσκεται η απόφασή της.

Το μόνο που έχω μπορέσει να του απαντήσω σαν επιχείρημα είναι ότι στην Α Οικ. Σύνοδο, προστέθηκε στο σύμβολο της πίστεως το «ου της βασιλείας Του ουκ έσται τέλος» για να αποκλείσει τη χιλιετή βασιλεία. Η ανταπάντηση που πήρα όμως, ήταν ότι η χιλιετής βασιλεία δεν σημαίνει ότι η βασιλεία του Κυρίου σταματάει μετά τα χίλια χρόνια αλλά συνεχίζεται αιώνια, ακόμα και αν μετά τα χίλια χρόνια γίνει ξανά προσπάθεια από το σατανά να την σταματήσει.

Παρακαλώ πολύ όποιος μπορεί να με βοηθήσει δείχνοντάς μου την περίσταση κατά την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία επισήμως σα σώμα ασχολήθηκε με την ερμηνεία της χιλιετούς βασιλείας και την επίσημη Ορθόδοξη συνοδική απόφαση που ορίζει τη δογματική αποδοχή της ερμηνείας που όλοι γνωρίζουμε σήμερα.

ΥΓ. Στην προσπάθειά μου να ισχυριστώ ότι η χιλιετής βασιλεία επί της γης καταδικάστηκε μαζί με τη διδασκαλία του Αρείου, έλαβα την απάντηση ότι αυτά για τα οποία ο Αρειος καταδικάστηκε σαν αιρετικός ήταν θέματα δογματικής φύσεως (φύση του Κυρίου κλπ) και όχι για ερμηνευτικά θέματα περί των εσχάτων. Πράγματι δε, στις αποφάσεις της Α Οικ συνόδου βρίσκω να καταδικάζονται ευθέως τα δογματικά σφάλματα του Αρείου αλλά πουθενά δεν βρίσκω αναφορά για το συγκεκριμένο θέμα της χιλιετούς βασιλείας. Ενώ λοιπόν εγώ του λέω ότι η χιλιετής βασιλεία είναι αιρετική για την Ορθοδοξία, αυτός μου ανταπαντά ότι για να λογίζεται σαν αιρετική θέση πρέπει να υπάρξει ξεκάθαρη καταδίκη αυτής από συλλογικό όργανο της Εκκλησίας που θα έχει αποφανθεί για το θέμα. Το θεώρησα στην αρχή εύκολο να του το βρω, αλλά τώρα δεν μπορώ να βρω σχεδόν τίποτα. παρακαλώ τη βοήθεια όποιου γνωρίζει.